ULUSLARARASI LOJİSTİK - Deneme Sınavı - 9

Bir depoda temel olarak iki faaliyet gerçekleşmektedir: Bunlardan birincisi malzemelerin depolanması; diğeri ise malzemelerin elleçlenmesi, bir diğer ifade ile farklı noktalar arasında hareket ettirilmesidir. Bu tanımdan yola çıkarak depolandıkları yerlere raflanması/yerleştirilmesi/götürülmesi ve tedarikçiden veya üreticiden alınan malların depolara indirilmesi bir elleçleme faaliyeti olmaktadır. Sipariş geldikten sonra siparişin toplanması, malzemelerin siparişi karşılayacak şekilde birleştirilerek paketlenmesi de farklı noktalar arasında hareket etme ifadesinden yola çıkarak elleçleme faaliyeti olarak düşünülebilir.

Tedarik zincirinde farklı amaçlara hizmet eden farklı depo çeşitleri mevcuttur. Herhangi bir depo bu kategorilerden birkaçına aynı anda girebilir. Ham madde ve parça depoları, yarı mamul depoları, nihai mamul depoları, dağıtım depoları ve dağıtım merkezleri, katma değer servis depoları, yerel depolar ve antrepolar olarak sınıflandırılabilir.

Antrepolar, Gümrük Müsteşarlığı’nca verilen izin doğrultusunda, bir gümrük idaresine bağlı olarak işletilen, sahibinin tüzel kişilik veya kurum olma zorunluluğu bulunan, içine sadece ulusallaşmamış ithal eşya ile ihracat amaçlı malların konulabileceği depolar olarak tanımlanmaktadır. Özellikle uluslararası ticarette ithal veya ihraç edilen ürürler bakımından antrepolar büyük önem taşımaktadır.

Depo operasyonları, malzeme akışına paralel işleyen şu süreçler dâhilinde gerçekleşmektedir. Mal kabul – Raflama/Yerleştirme – Depolama- İkmal – Sipariş toplama- Biriktirme, ayrıştırma, paketleme-Sevkiyat.

Depoların iyi çalıştırılmasının en önemli önkoşulu sistemin performansının doğru bir biçimde ölçülebilmesidir. Herhangi bir deponun fiziksel yerleşimi gerçekleştikten sonra yapılması gereken ilk çalışma bir performans ölçüm sisteminin (performance management system) tesis edilmesidir. Bu anlamda kullanılan Geleneksel Performans Tablosu, Finansal Performans, Verimlilik Performansı, Kalite Bazlı Performans Ölçütleri, Çevrim Süresi (Cycle Time) Performans Ölçütleri, Depo değerlendirmesi gibi çeşitli yöntemler vardır.

Parti toplama, az sayıda malzeme tipi içeren siparişlerin yoğun olduğu bir depo düşünelim. Her bir sipariş için ayrı bir toplama rotası oluşturulacak olursa sipariş toplama için gerekli olan işgücü son derece fazla olacaktır. Böyle bir durumda tek bir turda birden fazla siparişi aynı anda toplayarak işgücü tasarrufu sağlanabilir. Hatta bölgesel toplama ile parti toplama birleştirilebilir. Tek bir bölgesel turda birden fazla siparişin o bölgedeki malzemeleri toplanarak daha sonra deponun paketleme alanında hem birleştirme ve hem de siparişlere ayrıştırma gerçekleştirilebilir. Bölgesel toplama, çok sayıda malzeme tipin içeren siparişlerde yer alan malzemeler deponun farklı bölgelerinde yer alabilir ve bu da siparişin tamamen toplanması için gerekli olan süreyi uzatabilir. Bu durumda bir tek rota ile siparişin toplanması yerine siparişte yer alan malzemeler aynı anda birkaç depo çalışanı tarafından toplanabilir. Bölgesel toplama özellikle mağazalara hizmet veren depolarda her bir mağazadan gelen sipariş onlarca, hatta yüzlerce farklı malzeme tipi içerebilir ve bu tür durumlarda uygulanır.

Depolar üzerinden gerçekleşen geleneksel dağıtımda depolarda mal kabul, raflama, depolama, malzeme yenileme (ikmal), sipariş toplama, sevkiyata hazırlama ve paketleme fonksiyonları gerçekleşir. Geleneksel depolamanın alternatifi olan çapraz sevkiyat operasyonunda ise sadece mal kabul, bekletme ve sevkiyat fonksiyonları bulunmaktadır. Görüldüğü üzere çapraz sevkiyat raflama, depolama, malzeme yenileme (ikmal), sipariş toplama, sevkiyata hazırlama ve paketleme fonksiyonlarını ortadan kaldırmakta ve bu şekilde önemli tasarruflar sağlamaktadır.

Herhangi bir sisteminin iyi çalıştırılmasının en önemli önkoşulu o sistemin performansının doğru bir biçimde ölçülebilmesidir. Bu ölçümler için Geleneksel Performans Tablosu, Finansal Performans, Verimlilik Performansı, Kalite Bazlı Performans Ölçütleri, Çevrim Süresi Performans Ölçütleri gibi çeşitli yöntemler mevcuttur. Depolama yoğunluğu verimlilik performansı yönteminde kullanılmaktadır ve formül olarak da (Envanter kapasitesi) / (Toplam depo alanı) ifade edilmektedir.

Depolar temel olarak iki fonksiyonu yerine getirmektedirler. Bunlardan ilki, büyük sevkiyatların daha küçük sevkiyatlara parçalanabilmesidir(breakbulk). Depoların ikinci önemli fonksiyonunu ise birleştirmedir (consolidation).

Depolama konusunda yakın zamandaki temel değişimler şunlardır: 

• Daha çok sayıda işlemin gerçekleşmesi, bu işlemlerin daha az ürün çeşidi içermesi.
• Daha çok sayıda ürünün depolanması ve elleçlenmesi.
• Ürün ve hizmetlerde müşterilere dönük özelleştirmelerin artması.
• Katma değerli hizmetlerin depolarda daha çok sunulması.
• Daha büyük hacimlerde ürün iadesinin yönetimi.
• Daha çok miktarda uluslararası sipariş.
• Bütün bu artışlara rağmen öte yandan, herhangi bir siparişi tamamlamak için daha az zaman ve hata için daha az bir tolerans bulunması.

Bir depoda temel olarak iki faaliyet gerçekleşmektedir: Bunlardan ilki malzemelerin depolanması (storage); diğeri ise malzemelerin elleçlenmesi (material handling), bir diğer ifade ile farklı noktalar arasında hareket ettirilmesidir. Elleçleme faaliyetleri arasında, gelen malzemelerin boşaltılması, depo içinde tutuldukları yerlere götürülmesi (raflanması/yerleştirilmesi), sipariş geldikten sonra siparişin toplanması, malzemelerin siparişi karşılayacak şekilde birleştirilerek paketlenmesi ve son olarak bu malzemelerin tamamlanmış siparişler halinde kamyonlara ve diğer ulaşım araçlarına yüklenmesi sayılabilir.

Özellikle açık alanda blok depolama için kullanılan bunker yaygın yükleme platformları arasındadır. Bunker, özellikle mevsimsel talep değişimlerinde ortaya çıkan ilave stokların saklanması için tercih edilmektedir.

Depo operasyonları, malzeme akışına paralel işleyen şu süreçler dâhilinde gerçekleşmektedir: Mal kabul, Raflama/Yerleştirme, Depolama, İkmal, Sipariş Toplama, Biriktirme-ayrıştırma-paketleme, Sevkiyat.

Sevkiyat, siparişin müşteriye teslim edilmek üzere taşıma aracına yerleştirilmesi işlemi olarak tanımlanmaktadır.

Sipariş toplama depoda en sık tekrarlanan süreçtir. Geleneksel olarak sipariş toplama işlemi, sipariş toplama listesi (order picking list) adı verilen ve belli bir sipariş toplama turunda toplanacak malzemeleri/ürünleri listeleyen bir dokümanın kılavuzluğunda gerçekleşmiştir. Günümüzde ise el terminalleri kâğıda basılı listelerin yerini almaktadır.

Kalite boyutunda, iki tanesi gelen ürünlerin taşınmasında iki tanesi de giden ürünlerin taşınmasında olmak üzere toplam dört adet ana depo kalite performansı ölçütü listelenebilir: yerleştirme doğruluğu, envanter doğruluğu, toplama doğruluğu, sevkiyat doğruluğu. Amerika’daki en iyi depoların sevkiyat doğrulukları %99.97 civarındadır. Japonya’da ise bu oran %99.997 civarındadır.

Çevrim süresi, tanım olarak herhangi bir sürecin tamamlanması için başından sonuna kadar geçen süreyi ifade eder. Depolardaki iki temel süreç olan raflama ve sipariş toplama için çevrim süresi ile ilgili olarak iki temel performans ölçütü kullanılabilir: Kapıdan Stoğa Geçen Süre ve Depo Sipariş Çevrim Süresi.

Kapıdan Stoğa Geçen Süresi: Bir ürünün faturasının depoya ulaşmasından itibaren o ürünün toplanmaya hazır hale gelmesine kadar geçen süre olarak tanımlanmaktadır.

SAP EWM ismindeki DYS yazılımının 5. sürümünden bir ekran görüntüsü sunulmaktadır. Bu ekranda, bir depodaki çalışanların performansı, doluluk oranı (utilization) cinsinden listelenmektedir.

Çapraz sevkiyat tedarik zincirindeki maliyetlerde ve tedarik zamanlarında önemli tasarruflar getirebilen bir tedarik zinciri stratejisidir. Bir tesisin çapraz sevkiyat tesisi olarak nitelendirilebilmesi için bekletmenin en fazla 24 saat olması gerekmektedir.

Lojistik Bilgi Teknolojileri temel olarak bilgisayar sistemlerini, bilgisayar ağlarını, bulut sistemlerini ve otomatik tanıma ve veri toplama sistemlerini içerir. İstemci (Client), tekil olarak veya bilgisayar ağlarındaki diğer kaynaklara bağlanarak istenilen işlemlerin yapılmasını sağlayan uç birimlerdir. Klasik olarak Kişisel Bilgisayarlar (Personal Computer-PC) bu kapsamı oluşturmaktadır.

İnternete hızlı bağlantısı olan ve yüzlerce kullanıcıya aynı anda hizmet verebilecek bir web sitesine ait dosyalar için depo vazifesi gören bilgisayarlara web sunucusu (web server), bu veri saklama ve yayınlama işlemine de web barındırma (hosting) denir. Web sunucuları erişimleri Microsoft IIS Apache, Abyss,  FTP Server vb. yazılım araçları ile sağlanır.