ULUSLARARASI LOJİSTİK - Deneme Sınavı - 5

Karayolu araçları, lokomotifler, gemiler ve diğer suyolu araçları, uçaklar, ulaştırma sistemi bileşenlerinden olan, araçlar ve araç filoları kapsamında değerlendirilir. Yanıt E seçeneğidir.

• Her şeyden önce uluslararası taşımacılık sınırlar ötesi bir faaliyettir ve bir yükün taşınmasında birden fazla ulusal sınırdan geçmesi ve birden fazla ülkenin topraklarında hareket etmesi gerekecektir.  Yerel lojistik faaliyetlerine göre siyasal açıdan farklı bir kapsamda ele alınır.  Her ne kadar küreselleşme ve küresel ticaretin gelişimiyle ülkeler arası jeopolitik farkların azaldığı düşünülmekte ise de bir yükün ulusal sınırlardan geçerek taşınması hala çok farklı bir süreçtir ve kendine has birçok zorlukları vardır.  Bir yükün geçtiği bütün ülkelerde farklı yasal düzenlemelere uygun bir şekilde taşınması gerekir.  Birçok yerel taşımacılık faaliyetinde belgeleme ve dokümantasyon gerekmezken uluslararası taşımacılıkta çok çeşitli belgeleme, bilgi alışverişi ve dokümantasyon sorumlulukları vardır.

• Her şeyden önce uluslararası taşımacılık sınırlar ötesi bir faaliyettir ve bir yükün taşınmasında birden fazla ulusal sınırdan geçmesi ve birden fazla ülkenin topraklarında hareket etmesi gerekecektir.  Yerel lojistik faaliyetlerine göre siyasal açıdan farklı bir kapsamda ele alınır.  Her ne kadar küreselleşme ve küresel ticaretin gelişimiyle ülkeler arası jeopolitik farkların azaldığı düşünülmekte ise de bir yükün ulusal sınırlardan geçerek taşınması hala çok farklı bir süreçtir ve kendine has birçok zorlukları vardır.  Bir yükün geçtiği bütün ülkelerde farklı yasal düzenlemelere uygun bir şekilde taşınması gerekir.  Birçok yerel taşımacılık faaliyetinde belgeleme ve dokümantasyon gerekmezken uluslararası taşımacılıkta çok çeşitli belgeleme, bilgi alışverişi ve dokümantasyon sorumlulukları vardır.

• Uluslararası taşımacılıkta ölçekler farklıdır.  Ortalama mesafeler ve ortalama yük miktarları çok daha büyüktür.  Buna bağlı olarak taşıyıcı firmalar daha büyük ölçekli kuruluşlar olmak durumundadırlar.  Bu durum yalnızca mesafelerin ve yük miktarlarının daha büyük ölçekli olmasıyla açıklanamaz.  Uluslararası taşımacılık faaliyeti gerçekleştiren bir taşıyıcı kuruluş çeşitli yasal düzenlemeler, gümrükleme ve dokümantasyon sorumluluklarını yerine getirmesi için şirket içerisinde farklı birimlere ihtiyaç duyar.

• Kullanılan taşıma türleri çok daha farklıdır.  Yerel taşımacılıkta çoğunlukla kara ve demiryolu kullanılırken, uluslararası taşımacılıkta denizyolu ve havayolu da önemli bir yer tutar.  Ülkeler arası uzun mesafelerin katedilmesinde bir yükün taşınmasında birden fazla taşıma türü eşgüdümlü bir şekilde kullanılmak durumunda olacaktır ki bu tip sistemlere karma (intermodal) taşıma sistemleri denir.

Yanıt B karayolu araçları, lokomotifler, gemiler ve diğer suyolu araçları, uçaklar

Farklı tesisler arasındaki taşımalar basit bir şekilde noktadan noktaya ve tek bir taşıma aracıyla yapılabileceği gibi montaj tesisleri ve merkezi depolar arasındaki bağlantıda örneklendiği gibi farklı türlerin ara noktalarda yükleri birbirlerine transfer etmesiyle birden fazla araç ve hatta birden fazla taşıma türüyle de gerçekleştirilebilir. Tesisler arasında taşınan farklı biçimdeki yüklerin çıkış noktalarından varış noktalarına hareketlerini sağlamak için lojistik sisteminin bir taşıma ya da ulaştırma sistemi tarafından desteklenmesi gerekir. Daha önce de belirttiğimiz gibi ulaştırma sistemleri bir lojistik sisteminin belkemiğini oluşturur. Yanıt C seçeneğidir.

Sözleşmeli Taşımacılık:  Gönderici firmanın lojistik ve taşıma hizmeti sağlayan üçüncü taraf bir başka kuruluşa ulaştırma ve taşıma hizmetleriyle ilgili tüm sorumluluklarını ya da birtakım sorumluluklarını iki tarafça belirlenen sözleşme şartları ve fiyatlandırma koşulları altında aktarmasıdır.  Sözleşmeli taşımacılıkta genellikle hizmet sağlayan taraf kendi kaynaklarının (araç, insan, depo, vb.) belli bir kısmını göndericinin ulaştırma hizmetleri için tahsis eder. Operasyon yönetimi sözleşme şartlarına bağlı olarak değişebilir.  Bazı durumlarda hizmet sağlayıcı firma yalnız kaynaklarını tahsis ederken operasyon yönetimi gönderici firma tarafından yapılmaktadır; ancak operasyon yönetimi de dâhil olmak üzere bütün sorumlulukların hizmet sağlayıcı firma tarafından üstlenildiği durumlar da söz konusudur.  Hatta, son yıllarda hizmet sağlayıcı firmalar, envanter ve depo yönetimi faaliyetlerini de çoğunlukla üretim endüstrisinde yer alan gönderici firmalar için sözleşme karşılığında yerine getirmektedir. Yanıt D seçeneğidir.

• Boyutu: Yükün ölçüleri ve hacmi.• Boyutu: Yükün ölçüleri ve hacmi.• Ağırlık ve Yoğunluğu: Yükün mutlak ağırlığı ve hacmiyle birlikte hesaplanması gereken yoğunluğu.• (Maddi) Değeri: Yükün maddi ve ticari değeri.• İstiflenebilirliği: Genellikle, boyutu ve yoğunluğu tarafından belirlenebilecek bir özellik olarak düşünülmelidir.  Çok büyük ve ağır bir yükü istiflemek orta büyüklükteki birkaç parçadan oluşan bir yükü istiflemeye göre çok daha zordur.  Birçok küçük ve hafif parçalardan oluşan bir yük istiflenmeye çok elverişlidir, ancak bu tip yükler de çok fazla elleçleme gerektirir.• Elleçlenebilirliği:  Bazı yüklerin hareket etmesini kolaylaştıracak tutamaçları (sap ya da kulp biçiminde) vardır ya da hareket etmesini kolaylaştırıcı bir düzenekle gelirler.  Bazı yüklerde ise bu durum söz konusu değildir ya da özel bir teçhizatın kullanılması gerekir.  Örneğin, canlı hayvanların hareket ettirilmesi çok güç olduğundan elleçlenebilir yükler kategorisinde değildirler. Oysaki konteyner yükleri özel teçhizatlar bulunduğu şartlar altında kolaylıkla elleçlenebilir.  Dondurulmuş yüklerin elleçlenme süreci özeldir ve dikkatli sürdürülmesi gerekir.• Zarar/Ziyan Olasılığı: Yükün zarar görme ya da kaybolma olasılığı ve bunlara bağlı mali zararlar ile ilgilidir.  Bazı yüklerin çalınma ya da çeşitli şekillerde zarar görme olasılığı daha yüksektir.  Örneğin, elektronik ürünlerin çalınma olasılığı daha yüksek iken taze sebze ve meyvenin de zarar görme olasılığı vardır.• Tehlikeli Ürünler ve Özel İhtiyaçlar: Birtakım yükler tehlikeli olarak sınıflandırılmalıdır.  Bunlar çoğunlukla kimyasal ya da biyolojik tehlikeye yol açabilecek, çevreye ve canlılara doğrudan ya da dolaylı bir şekilde zarar verebilecek ürünlerdir.  Bu ürünler özel şartlarda taşınmalı ve elleçlenmelidir.  Birtakım yüklerin ise elleçlenmesinde ve taşıma sürecinde özel ihtiyaçları olabilir.  Bunlara örnek olarak belirli bir soğuklukta tutulması gereken dondurulmuş konteyner yükleri ve taşıma süresince beslenmesi gereken canlı hayvan yükleri verilebilir. Yanıt D seçeneğidir.

Motorlu taşıtlarla yapılan karayolu taşımacılığı ulaşım türleri arasında yük taşımacılığında hem ilk akla gelen hem de en çok tercih edilen türdür. Yanıt A seçeneğidir.

Demiryolları, büyük hacimli, yüksek yoğunluklu ve düşük değerli yüklerin uzun mesafelerde taşınmasının özellikle karayolu ve havayolu taşımacılığına göre çok daha az maliyetle gerçekleştirilmesini sağlar. Yanıt A seçeneğidir.

Ulaştırma ekonomisi, en genel anlamda, geleneksel üretim ekonomisine benzemekle birlikte piyasanın belirleyicileri olan maliyetleri ve bedelleri etkileyen ve destekleyen birçok farklı unsur vardır. Bunlar kısaca şu şekilde özetlenebilir:

• Hizmet maliyeti,• Taşınan ürünlerin değeri,• Taşıyıcının faaliyet kapasitesi• Taşıyıcının faaliyet alanının büyüklüğü ve jeopolitik önemi,• Taşıyıcının kullandığı taşıma türü,• Taşınan ürünle taşıma türü arasındaki uyum,• Taşıyıcı ve gönderici arasındaki işbirlikleri ve ortaklıklar, ve• Genel ekonomik durumla birlikte arz-talep dengesindeki durum.

Yanıt C seçeneğidir.

Taşımacılık bedelleri ya da ücretlerinin belirlenmesi ulaştırma sistemlerinde oluşan talebi karşılama mekanizmasında önemli bir yer tutar. Taşımacılık bedellerinin hesaplanmasında yukarıda bahsettiğimiz maliyet yapısı kadar önemli bir başka belirleyici de taşınan mal ve ürünlerin çeşitli özellikleridir. Bu özellikler daha önce bahsettiğimiz taşıma türünün seçiminde de çok önemli bir rol oynamakla birlikte yalnızca taşıma türü ile ürün özellikleri arasındaki uyum değil, ürünün kendine ait özellikleri de taşıma ücretlerini önemli bir ölçüde etkiler. Örneğin, denizyolu taşımacılığında bir konteyner hat işletmecisi bir konteynerin navlun bedelini konteynerin içindeki ürünün özelliklerine göre çok farklı şekillerde belirleyebilir. Düşük ağırlıklı ama yüksek değerli bir ürünün navlun bedeli yüksek ağırlıklı ama düşük değerli bir ürünün navlun bedelinden çok daha yüksek olabilir.  Yanıt B seçeneğidir.

İşlevsel açıdan ele alındığında ulaştırma sistemleri temel olarak tesisler ve alt yapı, araçlar ve araç filoları, işletmeler ve organizasyonlar, işlevsel tesisler ve ilgili işletmeler, operasyon stratejileri ve yasalar olmak üzere beş bileşen olarak ele alınmaktadır. Bu kapsamda tesisler ve altyapı bileşeni içerisinde karayolları (devlet yolları), çevreyolları (ödemeli/ücretli yollar), demiryolları ve istasyonlar, havalimanları, (deniz/suyolu) limanları ve su kanalları, boru hatları yer almaktadır.

Birçok yerel taşımacılık faaliyetinde belgeleme ve dokümantasyon gerekmezken uluslararası taşımacılıkta çok çeşitli belgeleme, bilgi alışverişi ve dokümantasyon sorumlulukları vardır. Uluslararası taşımacılıkta ölçekler farklıdır. Ortalama mesafeler ve ortalama yük miktarları çok daha büyüktür. Buna bağlı olarak taşıyıcı firmalar daha büyük ölçekli kuruluşlar olmak durumundadırlar. Bu durum yalnızca mesafelerin ve yük miktarlarının daha büyük ölçekli olmasıyla açıklanamaz. Uluslararası taşımacılık faaliyeti gerçekleştiren bir taşıyıcı kuruluş çeşitli yasal düzenlemeler, gümrükleme ve dokümantasyon sorumluluklarını yerine getirmesi için şirket içerisinde farklı birimlere ihtiyaç duyar. Kullanılan taşıma türleri çok daha farklıdır. Yerel taşımacılıkta çoğunlukla kara ve demiryolu kullanılırken, uluslararası taşımacılıkta denizyolu ve havayolu da önemli bir yer tutar.

Yukarıda verilen sorular ulaştırma hizmetinin tasarımı ile ilgili alınması gereken kararları belirler. Görüldüğü gibi bu sorular birbirinden bağımsız bir şekilde cevaplandırılamaz. Ancak, aynı zamanda ilgili bazı kararlar çeşitli sistemler ve çevresel faktörlerin de etkisiyle diğer kararları doğrudan etkileyebilir.

Taşıma türü seçimi; yükün (karakteristik) özellikleri, taşıma türüne kolay erişim, bedel ve tarifeler, taşıma süresi, yüklerin güvenliği ve yasal mevzuatla ilgili hükümler göz önüne alınarak yapılmalıdır.

Yükün özellikleri üzerinde ele alınması gereken özellikler; boyutu, ağırlık ve yoğunluğu, (maddi) değeri, istiflenebilirliği, elleçlenebilirliği, zarar/ziyan olasılığı, tehlikeli ürünler ve özel ihtiyaçlardır.

Çok genel bir kural olarak, karayolu taşımacılığı en güvenli taşıma türü olarak gösterilir. Özellikle demiryolu ve denizyolu taşımacılığında elleçleme sürelerinin ve ara beklemelerin nispeten daha çok olması yüklerin güvenliğini kötü yönde etkilemektedir.

Ulaştırma hizmetinin yönetimi üç farklı şekilde gerçekleştirilebilir: özel taşımacılık, sözleşmeli taşımacılık, genel taşıyıcı. Bu üç farklı düzen arasında gönderici tarafından yapılacak olan tercih birçok farklı etmenin bir araya getirilmesi ile belirlenir.

Yüklerin bir taşıma kabı içerisinde taşınıyor olması ve türler arası transferin bu taşıma kabının transferi ile gerçekleştiriliyor olması karma taşımacılık operasyonlarının en temel ilkesidir.

Ürünün elde edilmesinde satın almadan başka, kiralama, leasing (ticari kiralama), ödünç alma, hediye veya promosyon ürünü olarak alma gibi farklı yöntemler de kullanılabilir.

Tedarik ve satın alma ile birlikte anılan bir diğer kavram ise dış yaptırımdır (outsourcing). Dış yaptırım, firmanın bazı faaliyetleri kendisi yapabilecek yetenekteyken bunları yapmayıp başka bir şirkete devretmesidir. Bir anlamda hizmet tedarikidir.

Tedarik zinciri yönetimi; hammaddenin tedarikçiden elde edilerek üretim noktasına taşınması, üretimin gerçekleştirilmesinden sonra ürünün ana ve ara depolara taşınması ve oradan da müşterilere ulaştırılması aşamalarının tümünün yönetimi anlamına gelir. Ancak burada gerçekleştirilen bütün faaliyetlerin birbirleriyle uyumlu olması, sistemin birbirini etkileyen zincir baklaları şeklinde düşünülmesi ve bu nedenle sistemdeki akışların sistemin genel amacını sağlayacak şekilde düzenlenmiş olması gerekir. Bu nedenle pazarlama, üretim, satın alma, lojistik gibi pek çok faaliyeti kapsar.