ULUSLARARASI KAMU MALİYESİ

Ulusal düzeyde düşünüldüğünde kamu mallarının sunumu devletin vatandaşlarından tahsil ettiği vergilerle sağlanır. Doğru cevap A’dır.

Uluslararası kamu mallarının finansmanının ulusal düzeyde olduğu gibi vergilerle değil, her biri kendi çıkarlarına göre hareket eden ülkelerin gönüllü finansmanı (üretimi) ve uluslararası örgütlere ödedikleri aidatlarla yapılmasını zorunlu hâle getirmektedir. Uluslararası kamu mallarının finansmanında rol oynayan diğer aktörler ise sivil toplum kuruluşları, özel kuruluşlar ve bireylerdir. Doğru cevap D’dir.

Ulusal kamusal kaynaklar, ülkelerin kendi başlarına uluslararası kamu mallarını üretmek amacıyla kullandıkları kaynaklardır. Biyolojik çeşitliliğin korunması, sera gazı emisyonunun azaltılması, bulaşıcı hastalıkların önlemesi gibi uluslararası kamu mallarının üretiminin finansmanı için önemli miktarda ulusal kamusal kaynak kullanılmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Birleşmiş Milletler’in finansmanı, üye ülkelerin ödeme kapasitelerine göre verdikleri aidatlar ve yaptıkları bağışlarla karşılanmaktadır. Birleşmiş Milletler Düzenli Bütçesi ve Barışı Koruma Operasyonları Bütçesi tüm üye ülkelerden sağlanan zorunlu ödemelerle sağlanır. Doğru cevap B’dir.

Uluslararası kamu mallarının finansmanında kullanılan özel kaynaklar kâr amacı gütmeyen kuruluşlardan (vakıflar, hükümet dışı kuruluşlar, sivil toplum örgütleri ve akademik kurumlar), kâr amaçlı işletmelerden (ulusal ve çok uluslu işletmeler) ve bireylerden sağlanan kaynaklar olmak üzere üç çeşittir. Ulusal ve çok uluslu işletmeler kâr amaçlı işletmeler olduğundan yanlıştır. Doğru cevap E’dir.

Uluslararası düzenin ve kalkınmanın sürdürülmesi ve de uluslararası kamu malı üreten uluslararası örgütlerin desteklenmesi için uluslararası vergilerin konulması gerektiği görüşü 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu görüşü ilk ortaya koyan yazar olarak James Lorimer gösterilmektedir. Doğru cevap A’dır.

1929 Ekonomik Krizi ve II. Dünya Savaşı, uluslararası vergileme konusunun eskiye oranla çok daha önemli hâle gelmesine neden olmuştur. Bu yıllardaki sosyal ve ekonomik çeşitli düşünceler sayesinde sosyal devlet ilkesi yaygınlaşmış ve sonrasında da Milletler Cemiyeti’nin yerine Birleşmiş Milletler kurulmuştur. Doğru cevap C’dir.

İnsanlığın ortak mirası, ekonomik değeri ya da potansiyeli olan veya insanlığın kültürel, entelektüel vb. birikimlerine yardımcı olan nesnelerin, yerlerin veya bölgelerin hiçbir egemen devlete ait olmadığını ve insanlığın tümünün malı olduğunu ifade etmektedir. Madenler, bilim ve teknoloji, doğal güzellikler, tarihî yerler insanlığın ortak mirasının örnekleri olarak kabul edilmektedir. Tarım toprakları bu kavramlar arasında yer almadığından doğru cevap B’dir.

Roma Kulübü: 1968’de kurulan, doğal kaynakların sınırlı olması nedeniyle ekonomik büyümenin belirsiz bir şekilde sürdürülemeyeceğini ileri süren tüm dünyadan bilim insanlarının iktisatçıların, girişimcilerin ve devlet başkanlarının üyesi olduğu girişimdir. Doğru cevap D’dir.

Uluslararası kamu mallarının finansmanı için birçok uluslararası vergi önerisi söz konusudur. Bunlar; ticari deniz balıkçılığının vergilendirilmesi, dünya yörüngesinde bulunan iletişim uydularının vergilendirilmesi, elektromanyetik spektrumu kullanan radyo/televizyon/cep telefonu yayınlarının vergilendirilmesi, çok uluslu şirketlerin kârlarının vergilendirilmesi, uluslararası reklamların vergilendirilmesi gibi önerilerdir. ‘’Uluslararası sporcuların elde ettiği gelirin vergilendirilmesi’’ öneriler arasında yer almadığından yanlıştır. Doğru cevap E’dir.

Ulusal kamusal kaynaklar, ülkelerin kendi başlarına uluslararası kamu mallarını üretmek amacıyla kullandıkları kaynaklardır. Biyolojik çeşitliliğin korunması, sera gazı emisyonunun azaltılması, bulaşıcı hastalıkların önlemesi gibi uluslararası kamu mallarının üretiminin finansmanı için önemli miktarda ulusal kamusal kaynak kullanılmaktadır. Cevabımız A seçeneğidir.

Gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere yaptıkları kalkınma yardımlarının da ulusal kamusal kaynak olarak değerlendirilmesi görüşü yaygındır. Öyle ki gelişmekte olan ülkelerin bu yardımlar sayesinde hem kalkınmalarını hızlandırdıkları hem de yoksulluğun önlenmesi, bulaşıcı hastalıklara karşı mücadele, çevrenin korunması gibi uluslararası kamu mallarının üretimini artırabildikleri ileri sürülmektedir. Cevabımız E seçeneğidir.

Uluslararası anlaşmalarla kurulmuş olan ve faaliyetlerinin önemli bir kısmı uluslararası kamu malı üretimine yönelik olan uluslararası örgütlerin sahip oldukları kaynaklar uluslararası kamusal kaynaklar olarak adlandırılmaktadır. Cevabımız B seçeneğidir.

Uluslararası anlaşmalarla kurulmuş olan ve faaliyetlerinin önemli bir kısmı uluslararası kamu malı üretimine yönelik olan uluslararası örgütlerin sahip oldukları kaynaklar uluslararası kamusal kaynaklar olarak adlandırılmaktadır. Bu bağlamda en büyük uluslararası örgüt olan Birleşmiş Milletler ile Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği gibi Birleşmiş Milletler’e bağlı örgütlerin, programların ve fonların sahip olduğu kaynaklar uluslararası kamusal kaynakların örnekleridir. Kızılay'ın sahip olduğu kaynak ise özel kaynaklara örnektir. Cevabımız D seçeneğidir.

Meade’e göre ticarette kaybeden ulusların zararlarının kazanan uluslar tarafından tazmin edilmesiyle dünya refahının maksimizasyonunun sağlanması gerçekleşmeyecek bir olgu değildir. Cevabımız B seçeneğidir.

Uluslararası vergileme konusunda en esaslı fikirleri geliştirenlerden birisi de Jan Tinbergen (1945)’dir. Tinbergen’e göre eğer dünyada daha istikrarlı ve ileri bir sosyal sistem isteniyorsa ulusal egemenliğin ekonomik politikalar göz önüne alınarak kısıtlanması gerekmektedir. Tinbergen, uluslararası ekonomik ilişkilerin bir amacının da gelirin kişiler, sınıflar ve devletler arasında daha iyi dağılması olduğunu ifade etmiştir. Buna literatürde “dünya ekonomisi yoluyla dünya barışı” yaklaşımı da denilmektedir. Cevabımız E seçeneğidir.

Keynes, uluslararası bir verginin ticari işlemler ve millî gelir yerine ödemeler dengesi fazlalarından alınması önerisini ortaya atmıştır. Uluslararası Takas Birliğinin başka uluslararası amaçlarına yönelik olarak da Keynes, uluslararası örgütlerin lehine açılacak olan bir takas hesabının savaş sonrası rahatlama, rehabilitasyon ve yeniden yapılandırma için faydalı olacağını ve bunun kredi dengesi fazlalarına konulacak bir vergi ile finanse edilebileceğini belirtmiştir. Cevabımız C seçeneğidir.

Birleşmiş Milletler için somut bir uluslararası vergi önerisi de 1975 yılında Tinbergen’den gelmiştir. Bu öneriye göre kalkınmanın finansmanı amacıyla Birleşmiş Milletler tarafından kullanılmak üzere dayanıklı tüketim mallarından % 0,5 oranında bir vergi alınmalıdır. Bu vergiye “dünya dayanışma katkısı” denilmiştir. Cevabımız D seçeneğidir.

Uluslararası vergileme konusunda James Tobin (1972) de bir öneri ortaya atmıştır. Tobin vergisi olarak anılan bu öneriye göre yabancı para işlemlerine uluslararası bir vergi konulabilir. Bu verginin amacı, spekülatif sermaye akımlarını önlemek ve ulusal para politikalarını desteklemek olmalıdır. Tobin’e göre istikrar için en iyi çözüm ortak kur, para ve maliye politikalarıdır. Dolayısıyla bu öneri bir ekonomik entegrasyon önerisi olarak da değerlendirilmiştir. Cevabımız A seçeneğidir.

Ulusal düzeyde düşünüldüğünde kamu mallarının sunumu devletin vatandaşlarından tahsil ettiği vergilerle sağlanır. Ancak, böyle bir yöntemin uluslararası kamu mallarının finansmanında kullanılması zordur. Dünyadaki tüm ülkelerden ve bireylerden vergi alma gücüne sahip olan merkezî bir otoritenin (dünya devletinin) olmayışı uluslararası kamu mallarının finansmanının ulusal düzeyde olduğu gibi vergilerle değil, her biri kendi çıkarlarına göre hareket eden ülkelerin gönüllü finansmanı (üretimi) ve uluslararası örgütlere ödedikleri aidatlarla yapılmasını zorunlu hâle getirmektedir. Doğru yanıt B'dir.