Aof Panel

S

Uluslararası şirket kavramını tanımlayınız?

Uluslararası Şirket: Yatırım faaliyetlerini birden fazla ülkede sürdüren ve üretimle ilgili kararları bir merkezden alan ve çeşitli yollarla yavru şirketlerin kararlarını etkileyebilen şirketlere uluslararası şirket denir.

S

Uluslararası şirketlerin ev sahibi ülkeye sağladıkları yararları sıralayınız?

Ev sahibi ülkeye sağladıkları yararlar:

Ev sahibi ülkede ilave yatırımlarla üretim kapasitesini ve istihdamı arttırırlar, ekonominin büyümesine katkı sağlarlar,
Ev sahibi ülkeye yeni teknoloji ve üretim teknikleri getirirler. Yeni teknoloji ve üretim tekniklerinin ev sahibi ülke tarafından öğrenilmesi ve ekonominin diğer alanlarında kullanılması verimlilik artışına neden olur,
Ev sahibi ülkede faaliyette bulunan yerel şirketlerin daha rekabetçi olmalarına neden olurlar,
Ev sahibi ülkede yatırım yaptıkları sektöre katkı sağlayan yerli üreticiye yeni iş imkânları yaratırlar, yan sanayinin gelişimine katkı sağlarlar,
Ev sahibi ülkede elde edilen kurum kazançları ve yaratılan ilave istihdam üzerinden ödenecek vergilerle vergi hasılatının artmasına katkı yaparlar,
Ev sahibi ülkenin döviz rezervlerini arttırarak özellikle kalkınma için gerekli ithalatın yapılmasına katkı yaparlar.

S

Uluslararası şirketlerin ev sahibi ülke bakımından yarattıkları olumsuzluklar nelerdir?

Ev sahibi ülke bakımından yarattıkları olumsuzluklar:

Uluslararası şirketlerin “tekelci avantaj”ları yerel şirketlerin daha rekabetçi olmalarını zorlamaları yanında bu şirketlerin piyasadan silinmelerine de neden olabilir,
Ev sahibi ülkede kurdukları şirketlerin yönetim kararları üzerinde bu ülkelerde ekonomik sapmalara neden olacak şekilde etkili olabilirler,
Ev sahibi ülkede, ana şirketin bulunduğu ülkede kanunlarla yasaklanmış olan çevreye zararlı üretim faaliyetlerini sürdürerek çevre kirliliğine neden olabilirler,
Ev sahibi ülkede faaliyette bulunulan sektör üzerinde etkili olarak ülkenin ekonomisi üzerinde belirsizlik yaratabilirler,
Ev sahibi ülkeye getirdikleri teknoloji ve üretim tekniği bakımından ülkeyi dışa bağımlı hâle getirebilirler,
Ev sahibi ülkede sürdürdükleri üretim faaliyetlerine katkı sağlayan üretim birimlerini de yurtdışından getirmeleri durumunda yerli üreticilerin geliş-mesine engel olabilirler,
Ev sahibi ülkede elde ettikleri kârları uluslararası transfer fiyatlandırmasımanipülasyonlarıyla henüz vergilendirilmeden ana merkezlere aktararak ev sahibi ülkenin vergi kaybına uğramasına neden olabilirler.

S

Uluslararası şirketlerin dünya geneline yayılan ekonomik faaliyetleri sonucu ana merkezlerinin dışında yabancı ülkelerden elde ettiği kurum kazançları nelerdir?

Uluslararası şirketlerin dünya geneline yayılan ekonomik faaliyetleri sonucu ana merkezlerinin dışında yabancı ülkelerden elde ettiği kurum kazançları genel olarak ticari faaliyetlerden elde edilen kazançlardan faiz, kâr payları ve gayri maddi hak gelirlerinden oluşmaktadır.

S

OECD Model Vergi Anlaşması’nın 7. maddesini açıklayınız?

OECD Model Vergi Anlaşması’nın 7. maddesi ticari kazançların vergilendirilmesi konusuna ayrılmıştır. Buna göre bir şirketin elde ettiği ticari kazanç bu şirketin bulunduğu devlet tarafından başka bir ifadeyle ikamet devleti tarafından vergilendirilir. Bununla birlikte bu şirketin elde ettiği ticari kazancın bir kısmı ya da tamamı yabancı bir devlette bulunan daimi iş yeri vasıtasıyla elde edilmişse, ticari kazancın daimî iş yerine atfedilebilen kısmı bu yabancı devlette, başka bir anlatımla kaynak devletinde vergilendirilebilir.

S

"Daimi iş yeri" terimi nasıl açıklanmaktadır?

OECD Model Vergi Anlaşması’nın 5. maddesine göre bir şirketin işini tamamen veya kısmen yürüttüğü, işle ilgili sabit yere “daimî iş yeri” denir. Bu tanıma göre bir daimî iş yerinin taşıması gereken özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Bir iş yerinin varlığı,
Bu iş yerinin sabit yer olması,
İşlerin bu sabit yer vasıtasıyla sürdürülmesi.

S

Daimî iş yeri olarak değerlendirilecek sabit yerler nelerdir?

Daimî iş yerine ilişkin tanımın yanında OECD Model Vergi Anlaşması’nın 7. maddesinin 2. paragrafında daimî iş yeri olarak değerlendirilecek sabit yerler sayılmıştır:

Yönetim Yeri
Şube,
Büro,
Fabrika,
Atölye,
Maden, petrol veya gaz kuyusu, taş ocağı veya herhangi bir doğal kaynak istihraç yeri
Bağımlı acenteler (OECD Model Vergi Anlaşması md.5 (5))

Bunlar dışında, OECD Model Vergi Anlaşması’nın 5. maddesinin 3. paragrafına göre inşaat şantiyelerinin, yapım ya da kurma projelerinin faaliyetlerinin 12 ayı geçmesi durumunda bu yerler daimî iş yeri sayılacaktır. Birleşmiş Milletler Model Vergi Anlaşması’nda bu süre kaynak devletin vergilendirme yetkisini güçlendirmek için 6 ay olarak düzenlenmiştir.

S

OECD Model Vergi Anlaşması’nın 7. maddesinin 4. paragrafında daimî iş yeri sayılmayacak sabit yerler nelerdir?

OECD Model Vergi Anlaşması’nın 7. maddesinin 4. paragrafında daimî iş yeri sayılmayacak sabit yerler sayılmıştır:

İşletmeye ait ticari malların özellikle saklaması ya da sergilenmesi amacıyla kaynak ülkede kullanılan bir yerin varlığı;
İşletmeye ait ticari malların özellikle saklanmak, sergilenmek veya sevk edilmek amacıyla kaynak ülkede bulundurulması;
İşletmeye ait ticari malların bir başka işletme tarafından yapılacak fason imalat için ülkede bulundurulması;
İşletme için özellikle ticari mal satın almak üzere veya bilgi toplamak üzere sabit iş yeri oluşturulması;
Belirli bir ticari işe hazırlık veya yardımcı nitelikteki diğer her türlü faaliyetleri işletme için yapmak üzere sabit iş yeri oluşturulması;
Yukarıda sayılan iş yerlerinde faaliyetlerin bir bölümünü veya tümünü, ticari işe hazırlık veya yardımcı niteliği aşmamak koşuluyla yapmak üzere sabit bir iş yeri oluşturulması.
Bağımsız acenteler (OECD Model Vergi Anlaşması md.5 (6))
Yavru şirketler (OECD Model Vergi Anlaşması md.5 (7))

S

Model Vergi Anlaşması’nın 10. maddesinin 3. paragrafında Kâr Payı kavramının kapsamı nasıl açıklanmaktadır?

“Kâr payı” kavramının kapsamı Model Vergi Anlaşması’nın 10. maddesinin 3. paragrafında aşağıdaki gibi belirtilmiştir:

Hisse senetlerinden elde edilen gelirler;
İntifa senetlerinden veya intifa haklarından elde edilen gelirler;
Maden paylarından elde edilen gelirler;
Kurucu hisse senetlerinden elde edilen gelirler;
Alacak niteliğinde olmayıp kazanca katılmayı sağlayan diğer haklardan elde edilen gelirler;
Ülkenin ulusal hukuk sistemine göre hisse senetlerinden elde edilen gelirle aynı muameleyi gören gelirler.

S

Faiz gelirinin elde edildiği kaynak devletinin vergilendirme yetkisinin sınırı nedir?

Model Vergi Anlaşması’nın 11. maddesinin 1. paragrafına göre bir başka ülkeden elde edilen faiz gelirini ikamet devleti vergilendirecektir. Başka bir anlatımla bir uluslararası şirketin yerleşik olduğu devletin dışında yabancı ülkelerdeki kaynaklardan elde ettiği faiz geliri şirketin yerleşik olduğu devlette vergilendirilecektir. Faizin elde edildiği devletin vergilendirme yetkisi kâr paylarının vergilendirilmesine benzer bir şekilde tamamen kaldırılmamıştır. Buna göre faiz gelirinin elde edildiği kaynak devletinin vergilendirme yetkisi tamamen sınırlandırılmamış, vergi oranının en çok % 10 olması düzenlenmiştir.

S

Gayri maddi hak kavramı nasıl açıklanmaktadır?

Gayri maddi hak bedellerinin vergilendirilmesi ile ilgili hükümler OECD Model Vergi Anlaşması’nın 12. maddesinde yer almaktadır. Model Anlaşma’nın 12. maddesinin 2. paragrafında edebî, sanatsal veya bilimsel her türlü telif hakkının, patentin, markanın, desen veya modelin, planın, gizli formül veya üretim yönteminin kullanımı veya kullanım hakkı karşılığında veya sınai, ticari veya bilimsel tecrübe ye dayalı bilgi birikimi karşılığında yapılan her türlü ödeme gayri maddi hak bedeli olarak tanımlanmıştır.

S

Gayri maddi hakların vergilendirilmesi nasıl açıklanmaktadır?

OECD Model Vergi Anlaşması’nın 11. maddesinin 1. paragrafına göre sadece ikamet devleti elde edilen gayri maddi hak bedeli üzerinden vergi alabilir. Buna göre yerleşik olduğu devletin dışında bir yabancı devletten gayri maddi hak bedeli niteliğinde gelir ele eden bir uluslararası şirketin elde ettiği bu gelir sadece ikamet ettiği ülkede vergilendirilecektir. Gelirin elde edildiği devletin, başka bir ifadeyle kaynak devletinin herhangi bir şekilde vergilendirme yetkisi bulunmamaktadır.

S

Bağlı Şirket kavramı neyi ifade etmektedir?

Bağlı Şirket: Bir şirketin, yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili olduğu ya da kârına doğrudan veya dolaylı olarak iştirak ettiği kuruma ilişkili şirket denilmektedir. Bu durumdaki şirketlerin her biri diğerinin ilişkili şirketi olarak ifade edilir.

S

Transfer Fiyatı kavramı nasıl tanımlanabilir?

Transfer fiyatı, bir işletmenin gelir-gider veya kâr paylaşımı olarak ilişkili olduğu kâr paylaşımı açısından aynı çıkar birliğine dâhil olan ana şirket veya alt şirketlerle veya yönetim ve denetimi itibariyle hakim durumda olduğu ortaklık, iştirak ve şubeleriyle karşılıklı olarak mal ve hizmet ile gayri maddi hak transferlerinde belirlediği fiyat olarak tanımlanabilir.

S

Transfer fiyatlaması kavramı nasıl açıklanır?

Bağlı şirketlerin aralarındaki ticari işlemlerde geçerli olacak transfer fiyatını belirleme sürecine transfer fiyatlandırması denilmektedir.

S

Emsale Uygunluk İlkesi nedir?

Emsallere Uygunluk İlkesi: Birbiriyle ilişkili olmayan ve kazanç elde etme amacında olan şirketler arasındaki işlemlerde oluşan koşulların ilişkili şirketler arasındaki ticari işlemlerde geçerli olmasıdır.

S

Emsallere uygunluk ilkesinin gerçekleştirilmesinde uygulanabilecek yöntemler nelerdir?

OECD emsallere uygunluk ilkesinin gerçekleştirilmesinde uygulanabilecek yöntemleri karşılaştırılabilir fiyat yöntemi, maliyet artı yöntemi, yeniden satış fiyatı yöntemi, kâr bölüşüm yöntemi, işleme dayalı net kâr marjı yöntemi olarak sıralamıştır.

S

Peşin fiyatlandırma Anlaşmaları neyi ifade etmektedir?

Peşin fiyatlandırma Anlaşmaları (PFA), transfer fiyatlandırmasından kaynaklanan vergi uyuşmazlıklarının önlenmesine yönelik, vergi idaresi ile mükellefin iş birliğine dayanan bir yaklaşımı ifade etmektedir.

S

Peşin Fiyatlandırma Anlaşması türleri nelerdir?

PFA, uygulamada anlaşmada yer alan tarafların sayısına göre tek taraflı, iki taraflı veya çok taraflı olmak üzere düzenlenebilecektir. Tek taraflı PFA, faaliyette bulunulan ülkenin vergi mevzuatına göre mükellef ile vergi idaresi arasında yapılan anlaşmadır. İki taraflı PFA, çok uluslu bir şirketin iki ayrı ülkede bulunan ilişkili şirketleri ile bu ülkelerin vergi idareleri arasında yapılan anlaşmadır. Çok taraflı PFA ise ikiden fazla ülkede faaliyet gösteren mükellefler ile bu ülkelerin vergi idareleri arasında yapılan anlaşmadır.

S

Genel ve özel Peşin Fiyatlandırma Anlaşması ne anlama gelir?

PFA, genel ve özel PFA olmak ikiye ayrılabilir. Buna göre eğer anlaşma hükümleri işletmenin bütün işlemlerine ya da bütün ilişkili kişileriyle olan işlemlerine uygulanıyorsa genel sadece belirli işlemler ya da bazı ilişkili kişilerle gerçekleştirilen işlemlerine uygulanıyorsa özel PFA söz konudur.

ULUSLARARASI ŞİRKETLERİN VERGİLENDİRİLMESİ