Aof Panel

S

Küreselleşme genel anlamda nasıl bir süreçtir?

Küreselleşme dünyada pek çok ülke ve bölgedeki iktisadi, siyasal, toplumsal ve kültürel yapılardaki farklılıkların, haberleşme, ulaşım ve bilişim teknolojilerindeki hızlı ilerlemelerle birbiriyle etkileşim hâline girdiği, küresel bağımlılıkların ve bilinçliliğin arttığı çok katmanlı ve çok boyutlu bir bütünleşme sürecidir.

S

I. Küreselleşme Dönemi hangi yıllar arasındadır ve genel özeliği nedir?

I. Küreselleşme Dönemi olarak da adlandırılan 1870-1914 döneminde dünyada ticaret ve finans alanlarındaki serbestliğin bugünkünden daha az olmadığı tespit edilmektedir. 18. yüzyıl Sanayi Devrimi’nin özgül koşullarında gerçekleşen bu dönem özellikle ulaşım alanındaki teknolojik gelişmelerin olanaklarıyla ticaret ve sermaye hareketlerinde önemli artışlar ile ifade edilebilir.

S

II. Küreselleşme Dönemi hangi tarihten sonra başlamaktadır ve genel özellikleri nelerdir?

II. Küreselleşme Dönemi olarak adlandırılan 1970 sonrası dönemi karakterize eden tarihsel ve mekânsal özgüllükler vardır. Savaş sonrası istikrarlı bir büyüme ve birikim döneminin ardından kapitalist üretim ilişkilerinin yeni alanlara yayılma gereksinimi süreci belirler.

İletişim ve ulaşım altyapısının çarpıcı biçimde iyileşmesi; mal, hizmet ve para hareketlerinin çok büyük ölçekte artmasını sağlamıştır.
Bu dönemde, uluslararası sermaye hareketleri niceliği itibarıyla artmakla kalmamış niteliğinde de önemli farlılıklar göstermiştir.
Sermaye akımları, kısa vadeli, ülkelerarası arbitraj kârları elde edebilecek ölçüde akışkan ve spekülatif nitelik gösterirken inovasyonu çok güçlü finansal mühendislik ile oldukça çeşitlenmiş finansal araçları içine alır. Bunda, iletişim ve bilişim sistemlerindeki devrim niteliğindeki gelişmelerin olanaklı kıldığı risklerin, iletişim ve ulaşım maliyetlerinin düşmesinin ve bunların küresel ölçekte yaygınlaşmasının payı büyüktür.

S

Kamu maliyesi devletin hangi kısmıyla ilgilenmektedir?

Kamu maliyesi, devletin gelir/harcamaları ve kamu sektörüyle ilgili konularda veya ekonominin kamu sektörünün egemenliğindeki kısmıyla ilgilidir.

S

Kamu maliyesinin özel finanstan farkları nelerdir?

Kamu maliyesi özel finanstan farklı olarak zorlayıcılık gücüne sahiptir (vergilendirme), devlet harcamaları belli amaçların gerçekleştirilmesi için yapılır (yol, eğitim), özel finansa göre daha eskidir, temelde büyük ölçekli bir finansal faaliyettir, kâr maksimizasyonu öncelikli değildir, bu alanda büyük borçlanma ve büyük ölçekli projeler söz konusudur.

S

Keynesyen iktisadi görüşte kamu maliyesinin fonksiyonları nelerdir?

Kamu maliyesinin üç fonksiyonu; piyasa mekanizması ya da özel sektörün kendi başına sağlayamayacağı kamusal mallar ve diğer malların sağlanmasını içeren tahsis fonksiyonu, gelir ve servetlerin eşit biçimde dağılmasını sağlayacak ve yoksulluğu azaltacak biçimde dağıtım fonksiyonu, mali araçlar aracılığıyla enflasyonu kontrol etmeyi ve işsizliği azaltmayı amaçlayacak istikrar fonksiyonudur.

S

Otomatik stabilizatör kavramını tanımlayınız.

Otomatik stabilizatör: Hükûmetlerin kullanabilecekleri temel maliye politikası araçlarının otomatik olarak işleyenlerine verilen addır.

S

Ülkemizde 24 Ocak 1980'de alınan kararlar nelerdir?

24 Ocak Kararları: 24 Ocak 1980 tarihinde Türkiye ekonomisinin Neoliberal dönüşümünü başlatan ve (a) dış kredilerle ithalatın finansmanı, (b) ihracatı teşvik, (c) fiyat ve vergi ayarlamalarıyla kamu açıklarını kapatmak ve (d) enflasyonla mücadele olarak ifade edilen dört amaca ulaşmak için alınan kararlardır.

S

Dünya Ticaret Örgütü ne zaman ve neden kurulmuştur?

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ): Mal, hizmet ve sermaye hareketlerinin serbestleştirilmesinin kurallarını düzenlemek amacıyla 1995 yılında GATT’ın yerine kurulan uluslararası kurum.

S

Kamu-Özel Ortaklığı modeli nedir?

Kamu-Özel Ortaklığı modeli, kamu hizmeti olarak nitelendirilen ve devlet eliyle gerçekleştirilen hizmetlere özel sektörün katılımıdır. Devletin büyük otoyollar ve limanlar gibi büyük altyapı projelerinin gerektirdiği büyük ölçekli sermaye yatırımlarını, yerel ve uluslararası sermayenin katılımıyla finanse etmenin bir yoludur. Bu model günümüzde sadece büyük projeler için kullanılan bir finansman modeli olmaktan çıkarak tüm kamusal mal ve hizmet alanını kapsayan ve kamu hizmetlerinin piyasalaşmasını içeren bir uygulamaya dönüşmüştür.

S

IMF ile istikrar programı uygulayan ülkelerde ilk kesintiye uğrayan harcama kalemi nedir?

IMF ile istikrar programı uygulayan ülkelerde ise devletin yatırım harcamaları ile birlikte ilk kesintiye uğrayan kalem sosyal harcamalardır. Böylelikle Neoliberal yaklaşıma uygun olarak devletin kamu harcama büyüklüğünün ifade ettiği ekonomideki payı küçültülürken, bu yarı kamusal mal ve hizmet alanlarının metalaştırılarak özel sektör üretim ve birikim alanlarına dönüştürülmesi sağlanmaktadır

S

Laffer eğrisi nedir?

Laffer Eğrisi: Arz yanlı iktisatın vergi oranlarının düşürülerek vergi gelirlerinin artacağına ileri süren çan eğrisi şeklindeki eğrisinin adı.

S

Küreselleşme sürecinde kamu vergi otoritelerinin sermayeyi vergilendirmede karşılaştığı sorunlar nelerdir?

Küreselleşme sürecinin hızlanarak devam ettiği izleyen yıllarda artan sermaye hareketliliği karşısında kamu vergi otoriteleri sermayeyi vergilendirmede önemli güçlüklerle karşılaşmıştır. Vergi rekabeti, transfer fiyatlaması ve vergi cennetleri gibi pek çok yolla vergi otoritelerinden kaçabilen sermaye faktörü önemli kamu gelirlerinden yoksun kalınmasına neden olmaktadır

S

GATT anlaşması neden yapılmıştır?

Uluslararası ticareti, haklar ve sorumluluklar açısından düzenlemek amacıyla 1947 yılında çok taraflı olarak imzalanan Türkçe adı ‘Ticaret ve Gümrük Tarifeleri Genel Anlaşması’ olan anlaşmadır.

S

Dünya ekonomisindeki ilk bütünleşme dalgası hangi ülke ile başlamıştır ve hangi olay ile bitmiştir?

Dünya ekonomisindeki ilk bütünleşme dalgası, İngitere’nin öncülüğünde gerçekleşmiştir. 1870 krizi ile son bulan bu dönem Klasik liberalizm-Klasik iktisat olarak tanımlanır.

S

Keynesyen politikalar 1970'li yıllarda neden uygulanamamıştır?

1960’ların sonralarından itibaren ise kâr oranlarının düşmesinin ardından dünya ekonomisinin içine girdiği kriz, 1973-74 petrol şokunun etkisinin de eklenmesiyle Keynesyen politikaların uygulanabildiği koşulları ortadan kaldırmıştır. Keynesçilik bir yönüyle 1970’lerin yapısal krizini çözmede başarısız olmuştur. Büyüme oranlarının düşmesi, işsizlik ve enflasyonun artması ile kendini gösteren kriz önemli paradigma değişimi getirmiştir. Bu dönemde ücret maliyeti başta olmak üzere artan maliyetler doğrudan, savaş sonrası sermaye birikiminin devam edeceği bir ortamın oluşturulmasında gerekli görülen devletin genişlemesi ise dolaylı olarak sorumlu tutulmuştur.

S

Gough devletin işlevlerini hangi harcamalar üzerinden açıklamaktadır?

Gough da devletin işlevini temelde refah harcamaları üzerinden açıklar. Bu analizde devlet, emek gücünün yeniden üretimini ve kapitalist toplumda çalışmayan nüfusun geçimini sağlamak için devlet gücünün kullanımı ile işlevlendirilir. Bu tanıma göre, modern devletin refah faaliyetleri iki gruba ayrılır; bunlar emeğin yeniden üretimi ve toplumdaki çalışmayan kesimlerin yaşamlarını sürdürmelerini sağlayan devlet hizmetleridir.

S

O'Connor'a göre, kapitalist bir devlet hangi işlevleri gerçekleştirmelidir?

O’Connor kapitalist devletin birikim ve meşrulaştırma biçimin- deki iki çelişkili işlevi gerçekleştirmesi gerektiğini savunur. Devletin ilk işlevi olan sermaye birikimini desteklemek, sınıf yapısının yeniden üretiminde yaşamsaldır. İkinci işlevi ise sosyal barış ve uyumu sürdürecek honutsuzlukları baskılamak ve yönetmek için önemlidir. Hem birikim hem de meşrulaştırma devlet faaliyeti için talebe dönüşür. Bu, devlet harcamalarında bir artışı ifade ederken bu ihtiyaçları karşılamak için gelirler, birikimin ürünleri (büyüyen kârlar) sosyalize edilmediği için her zaman artmaz. Bu ise bir mali krizdir.

S

Kamu maliyesinin eski dallarından biri olan Merkantilizmin temel düşüncesi nedir?

Kamu maliyesi ekonominin en eski dallarından biridir. 16. yüzyılda Skolastikler ve 17. yüzyılda Merkantilistlerde izine rastlanır. 1500-1700 yılları arasında Avrupa’da geçerli olan Merkantilizm ihracatı desteklemek için çok boyutlu devlet müdahalesini savunmuştur.

S

Anayasal iktisat yaklaşımına dayanan mali kural uygulamalarının gerekçeleri nelerdir?

Anayasal iktisat yaklaşımına dayanan mali kuralın gerekçeleri, makroekonomik istikrarın sağlanması, mali sürdürülebilirlik, hükûmet politikalarının ön (ex-ante) krebilitesini artırmak ve borç ödenebilirliğini garanti altına almaktır. Mali kural ile yönetişim önermelerine paralel olarak ekonominin (piyasanın) kurum ve kurallarıyla kamudan-siyasetten arındırılması amaçlanmaktadır.

KÜRESELLEŞME VE KAMU MALİYESİ