ULUSLARARASI KAMU MALİYESİ - Deneme Sınavı - 9

Uluslararası düzenin ve kalkınmanın sürdürülmesi ve de uluslararası kamu malı üreten uluslararası örgütlerin desteklenmesi için uluslararası vergilerin konulması gerektiği görüşü 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu görüşü ilk ortaya koyan yazar olarak James Lorimer gösterilmektedir. Doğru cevap A’dır.

1929 Ekonomik Krizi ve II. Dünya Savaşı, uluslararası vergileme konusunun eskiye oranla çok daha önemli hâle gelmesine neden olmuştur. Bu yıllardaki sosyal ve ekonomik çeşitli düşünceler sayesinde sosyal devlet ilkesi yaygınlaşmış ve sonrasında da Milletler Cemiyeti’nin yerine Birleşmiş Milletler kurulmuştur. Doğru cevap C’dir.

İnsanlığın ortak mirası, ekonomik değeri ya da potansiyeli olan veya insanlığın kültürel, entelektüel vb. birikimlerine yardımcı olan nesnelerin, yerlerin veya bölgelerin hiçbir egemen devlete ait olmadığını ve insanlığın tümünün malı olduğunu ifade etmektedir. Madenler, bilim ve teknoloji, doğal güzellikler, tarihî yerler insanlığın ortak mirasının örnekleri olarak kabul edilmektedir. Tarım toprakları bu kavramlar arasında yer almadığından doğru cevap B’dir.

Roma Kulübü: 1968’de kurulan, doğal kaynakların sınırlı olması nedeniyle ekonomik büyümenin belirsiz bir şekilde sürdürülemeyeceğini ileri süren tüm dünyadan bilim insanlarının iktisatçıların, girişimcilerin ve devlet başkanlarının üyesi olduğu girişimdir. Doğru cevap D’dir.

Uluslararası kamu mallarının finansmanı için birçok uluslararası vergi önerisi söz konusudur. Bunlar; ticari deniz balıkçılığının vergilendirilmesi, dünya yörüngesinde bulunan iletişim uydularının vergilendirilmesi, elektromanyetik spektrumu kullanan radyo/televizyon/cep telefonu yayınlarının vergilendirilmesi, çok uluslu şirketlerin kârlarının vergilendirilmesi, uluslararası reklamların vergilendirilmesi gibi önerilerdir. ‘’Uluslararası sporcuların elde ettiği gelirin vergilendirilmesi’’ öneriler arasında yer almadığından yanlıştır. Doğru cevap E’dir.

Bazı yaklaşımlara göre kapitalizm kendi birikim sürecinin belirli bir tarihsel andaki dinamiklerine uygun olan bir coğrafya üretir. Benzer biçimde, sermayenin sürekli bir pazar genişlemesine gereksinim duyarak dünyanın her yerinde yerleşmek istediği ve bu amaçla her yerde bağlantılar kurmak zorunda olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu durum yerli endüstrilerin yerlerini yeni ve yabancı endüstrilere bırakmasına yol açmıştır. Bu yeni endüstriler ise yerli ham maddeleri kullanmayıp dünyanın değişik yerlerinden sağladıkları hammaddeleri kullanmakta ve ürünlerini yalnızca ülke içinde değil dünyanın her yerinde pazarlamaktadır. Dolayısıyla küreselleşme sürecinde eski yerel ve ulusal kapalılığın ve kendi kendine yeterliliğin yerini, ulusların çok yönlü ilişkilerinin ve çok yönlü karşılıklı bağımlılığının aldığı görülmektedir. Wood’a göre bu durum benzersizdir çünkü kapitalizmin ekonomik zorunlulukları belki de ilk kez küresel toplum olarak adlandırılabilecek bir bütünleşme biçimi yaratır. Cevabımız A seçeneğidir.

1870-1914 I. Küreselleşme Dönemi olarak da adlandırılır. Cevabımız C seçeneğidir.

1970 sonrası dönem, II. Küreselleşme Dönemi olarak adlandırılır.

20. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkan küreselleşme döneminde geçerli olan Neoliberalizm, Klasik iktisat ilkelerini yeniden yorumlayan bir karaktere sahiptir. Bu kuram Monetarizm, Rasyonel beklentiler okulu, Kamu tercihi teorisi ve Anayasal iktisat, Arz yanlı iktisat okulları tarafından temsil edilir. Cevabımız D seçeneğidir.

Küreselleşme sürecindeki gelişmeler devletin Keynesyen dönemde uyguladığı mali araçlarla ekonomiye müdahalesini ortadan kaldırmıştır. Japonya gibi bazı ülkeler talep yönetimi politikaları zaman zaman uygulamakla birlikte, bu politikaların 1970 öncesi dönemde olduğu gibi büyüme, istihdam ve gelir dağılımını etkileme gücü azalmıştır. Neoliberal dönemdeki gelişmeler otomatik stabilizatörleri de güçsüz kılmıştır. Nitekim pek çok gelişmekte olan ülkede tarımsal destekler kaldırılmış, işsizlik ödemelerinde kesintilere gidilmiştir. Marjinal vergi oranlarının düşürülmesi ve vergi matrahlarının artan oranlılığının derecesinin azaltılması ile vergi sisteminin istikrar sağlayıcı gücü azaltılmıştır. Cevabımız E seçeneğidir.

24 Ocak 1980 tarihinde Türkiye ekonomisinin Neoliberal dönüşümünü başlatan ve dış kredilerle ithalatın finansmanı, ihracatı teşvik, fiyat ve vergi ayarlamalarıyla kamu açıklarını kapatmak ve enflasyonla mücadele olarak ifade edilen dört amaca ulaşmak için alınan kararlardır. Cevabımız B seçeneğidir.

Küreselleşme döneminde, kamu sektörünün iktisadi yaşama ilişkin etkilerini minimize etmek için düşünsel arka planı Anayasal iktisat yaklaşımına dayanan mali kural uygulamaları önem kazanmıştır. Mali kuralın gerekçeleri, makroekonomik istikrarın sağlanması, mali sürdürülebilirlik, hükûmet politikalarının ön (ex-ante) krebilitesini artırmak ve borç ödenebilirliğini garanti altına almaktır. Mali kural ile yönetişim önermelerine paralel olarak ekonominin (piyasanın) kurum ve kurallarıyla kamudan-siyasetten arındırılması amaçlanmaktadır. Bu dönemde, ulusal yönetimler, yönetişim yapısı içinde özel sermaye, finans kesimleri ve sivil toplum kesimleri gibi yeni aktörlerin yeraldığı yeni yönetim modelleri yapılandırdılar. Cevabımız B seçeneğidir.

Kamu-özel ortaklığı; kamu hizmeti olarak nitelendirilen ve devlet eliyle gerçekleştirilen hizmetlere özel sektörün katılımıdır.

Küreselleşme sürecinin hızlanarak devam ettiği izleyen yıllarda artan sermaye hareketliliği karşısında kamu vergi otoriteleri sermayeyi vergilendirmede önemli güçlüklerle karşılaşmıştır. Vergi rekabeti, transfer fiyatlaması ve vergi cennetleri gibi pek çok yolla vergi otoritelerinden kaçabilen sermaye faktörü önemli kamu gelirlerinden yoksun kalınmasına neden olmaktadır. Bu durum vergilerin bileşiminde önemli değişimleri getirmiştir. Savaş sonrası dönemin dolaysız vergi ağırlıklı vergi sistemleri yerini dolaylı vergilerin ağırlıkta olduğu bir yapıya bırakmıştır. Küreselleşme sürecinde sermaye faktörünü vergilemede zorluk, emek üzerinde vergi yükünün artmasına neden olmuş, dolaysız vergiler içinde kurumlar vergilerinin payı azalırken özellikle emek gelirleri üzerindeki vergiler (bordro vergileri) gelir vergisi hasılatının önemli bir kısmını oluşturmuştur. Diğer yandan dolaylı vergiler, vergi sisteminde temel ağırlığı oluşturmuş, dolaylı vergi hasılatı özellikle gelişmekte olan bir çok ülkede ortalama olarak toplam vergi gelirlerinin % 60’ını geçmiştir. Cevabımız A seçeneğidir.

Küreselleşmede hızlanan finansal akımlar, sermaye kontrollerinin kaldırıldığı bir ortamda para ve maliye politikalarının etkinliğini azaltmıştır. Bu etkinliği artırmak ve Neoliberal dönemde yaşanan krizlerin yayılmacı etkilerinin önlenmesine dönük öneriler sermaye kontrollerinin Tobin vergisi ve zorunlu rezerv gibi çeşitli uygulamalarını içerir. Cevabımız C seçeneğidir.

Uluslararası kamu mallarının en önemli finansman yöntemi kamusal kaynakların kullanılmasıdır. Kamusal kaynaklar ile ülkelerin ve uluslararası örgütlerin sahip oldukları ve uluslararası kamu mallarının finansmanında kullandıkları kaynaklar kastedilmektedir. Kamusal kaynaklar iki şekilde sınıflandırılmaktadır. Bunlar; ulusal kamusal kaynaklar ve uluslararası kamusal kaynaklardır. Cevabımız C seçeneğidir.

Ulusal kamusal kaynaklar, ülkelerin kendi başlarına uluslararası kamu mallarını üretmek amacıyla kullandıkları kaynaklardır. Biyolojik çeşitliliğin korunması, sera gazı emisyonunun azaltılması, bulaşıcı hastalıkların önlemesi gibi uluslararası kamu mallarının üretiminin finansmanı için önemli miktarda ulusal kamusal kaynak kullanılmaktadır. Cevabımız A seçeneğidir.

Uluslararası anlaşmalarla kurulmuş olan ve faaliyetlerinin önemli bir kısmı uluslararası kamu malı üretimine yönelik olan uluslararası örgütlerin sahip oldukları kaynaklar uluslararası kamusal kaynaklar olarak adlandırılmaktadır. Cevabımız B seçeneğidir.

Uluslararası anlaşmalarla kurulmuş olan ve faaliyetlerinin önemli bir kısmı uluslararası kamu malı üretimine yönelik olan uluslararası örgütlerin sahip oldukları kaynaklar uluslararası kamusal kaynaklar olarak adlandırılmaktadır. Bu bağlamda en büyük uluslararası örgüt olan Birleşmiş Milletler ile Dünya Sağlık Örgütü, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği gibi Birleşmiş Milletler’e bağlı örgütlerin, programların ve fonların sahip olduğu kaynaklar uluslararası kamusal kaynakların örnekleridir. Kızılay'ın sahip olduğu kaynak ise özel kaynaklara örnektir. Cevabımız D seçeneğidir.

Meade’e göre ticarette kaybeden ulusların zararlarının kazanan uluslar tarafından tazmin edilmesiyle dünya refahının maksimizasyonunun sağlanması gerçekleşmeyecek bir olgu değildir. Cevabımız B seçeneğidir.