ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK

Herhangi bir paranın kur marjını etkileyen faktörler şu şekilde sıralanabilir:
Kur marjı alınan satılan paranın miktarına göre değişir. Alınıp satılan para miktarı ne kadar azsa kur marjı o kadar büyük olmaktadır.
Kur marjı finansal merkezlerin boyutuna göre değişir. Gelişmiş finansal merkezlerde kur marjı küçüktür.
Kur marjı paranın fiyatındaki dalgalanmaya göre değişir. Dövizin fiyatındaki iniş ve çıkışlar ne kadar büyükse, marjda o kadar büyük olacaktır. Örneğin belirsizliğin yoğun olduğu ortamlarda kur marjı büyük olmaktadır.
Kur marjı para piyasasının derinliğine göre değişir. Para piyasasının derinliği ne kadar azsa, marj o kadar büyür.
Kur marjı alınıp satılan araçları türüne göre değişir. Banka bonoları ve banka poliçeleri için marj daha büyüktür.

Uluslararası para piyasası tüm ülkelerdeki büyük bankaların oluşturduğu bir piyasadır. Bu piyasanın iki önemli bileşeni, Avrupa para piyasası ve Asya para piyasasıdır. Avrupa para piyasasının orijini 1960-1970’li yıllarda gelişim gösteren Avrupa döviz piyasasına dayanmaktadır. Belirtilen dönem içerisinde uluslararası ticaretin artması, ABD dolarına olan ihtiyaç Avrupa’da dolar üzerinden mevduat kabul eden bankaların artmasına neden olmuş ve Euro dolar piyasası ortaya çıkmıştır. Euro dolar terimi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) dışındaki bankalarda veya ABD bankalarının yurt dışı şubelerinde tutulan ABD doları cinsinden mevduatları ifade etmek için kullanılmaktadır. Euro ifadesi, bu tür mevduatların büyük çoğunluğunun özellikle Batı Avrupa ülkelerindeki bankalarda tutulmasından kaynaklanmaktadır. Asya ve benzeri diğer tüm ülkelerde tutulan ABD doları hesapları da bu adla anılmaktadır.

Stand-by kredi bir banka tarafından müşterisine veya diğer bir bankaya belirli bir süre içerisinde ve belirli bir miktara kadar kullanılmak üzere hazır tutulan kredidir. Rotatif kredinin farklı bir uygulamasıdır, ondan farkı hazır tutulan bu kredinin borçlu tarafından çekilmesi zorunlu değildir. Böylece borçluya diğer kaynaklardan (Euro finansman bonosu, Euro orta vadeli bonolar vb.) fon sağlayamadığı durumlara ilişkin stand-by seklinde fon sağlayabileceği garantisi verilir.

İşletmelerin faaliyet gösterdiği bölge ve gelecekteki nakit akışlarının en yeterli olduğu ülkede faaliyette bulunmak istemesi nedeniyle, hisse senedinin nerede satılacağı konusunda verilecek kararı etkilemektedir. İşte kapitilizasyon oranı, piyasa değerini göstermekte ve piyasaların büyüklüğü hakkında yatırımcılara ve diğer bilgi kullanıcılarına fikir vermektedir.

Yabancı tahvil piyasasında yasal düzenlemeler daha etkinken, Euro Tahvil piyasası yabancı tahvile oranla daha çok gelişmiştir. Euro tahviller, tek bir ulusal para birimi üzerinden çıkarılabildiği gibi, birden fazla para birimi üzerinden de çıkarılabilmektedir. Örneğin, ABD doları üzerinden çıkarılan bir tahvil, ABD dışında diğer ülkelerin sermaye piyasalarında satışa sunuluyorsa, söz konusu tahvil Euro tahvil olarak nitelendirilmektedir. Buna karşılık yabancı tahviller, ihraç edildikleri ülkenin para cinsinden çıkarılmak durumundadırlar. Yabancı tahviller bazı piyasalarda çeşitli isimler adı altında anılırlar. Örneğin yabancı tahvil ABD piyasasına ihraç edilmişse “Yankee Tahvilleri”, Japonya Piyasasına ihraç edilmişse “Samurai Tahvilleri olarak adlandırılırlar.

Denkleştirme, uluslararası işletmelerin yabancı para üzerinden yapmış oldukları işlemlerde kullanılabilecek bir tekniktir. Bu teknik, yabancı paranın iki yönlü hareketinin bulunması halinde kullanılabilmektedir. İşletmenin tüm alacak ve ödemelerinin aynı yabancı para birimi üzerinden olması, işlem riski açısından bir sorun doğurmaz. Ancak, merkez işletmenin ve bağlı şubelerin farklı yabancı para birimlerini kullanması, kur riskinin yanı sıra bunların zamanlaması açısından çeşitli problemler yaratır. Bilançodaki bir aktifi bu aktifin özelliklerini yansıtan bir pasifle karşılaştırma işlemine denkleştirme adı verilir.

Transfer fiyatlaması, uluslararası bir işletmenin bağlı ortaklıklarıyla yaptıkları ihracat-ithalat işlemlerinde, kendi aralarında yaptıkları fiyatlandırma işlemine dayanan ve bunlar arasındaki fon transferinde yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. Transfer fiyatlamasında, piyasadaki fiyatlar ile şirket içi fiyatlar, işlemin rekabetçi bir ortamda gerçekleşmemesi nedeniyle birbirinden farklıdır.

Çözüm: Uluslararası sermaye bütçelemesinde hangi yatırım alternatifinin daha iyi olduğunun belirlenmesinde uluslararası işletmeler sırayla şu adımları izlemektedir: yapılacak yatırımlara alternatif projeleri belirlemek, fırsat ve tehditleri tanımlamak, nakit akışlarını belirlemek, proje önerilerinin arasında seçim yapmak.

Bu yöntem, yatırımın gelecek yıllarda sağlayacağı para girişlerinin bugünkü değeri ile para çıkışlarının bugünkü değerini birbirine eşitleyen iskonto oranıdır. Bu oran aynı zamanda bir yatırım projesinin NBD’ni 0’a eşitleyen iskonto oranı olarak da tanımlanabilir.

Net bugünkü değeri pozitif olan projeler kabul edilir. Fayda maliyet oranı 1’den büyük projeler kabul edilir. Yatırımdan beklenen iç karlılık oranı, ağırlıklı ortalama sermaye maliyetinden büyükse yatırım projesi kabul edilir. İlgili projenin geri ödeme süresi proje için kabul edilen süreden kısa ise kabul edilir.

Döviz piyasalarında, küçük tutarlarla büyük hacimli işlemler yapılmasını sağlayan finansal olanak kaldıraçtır.

Vadeli Borç, Rotatif Kredi, Stand-by Kredi, Stand-by Kredi Mektubu ve Karma İşlemler piyasada kullanılan araçlar arasındadır.

Vadeli borçlanmada olduğu gibi, belirli bir dönem içerisinde belirli bir tutar için gerçekleştirilmesine karşılık, ondan farklı olarak borçluya krediyi kullanma, geri ödeme belirli bir bölümünü yeniden çekme esnekliğini tanıyan araç rotatif kredidir.

Bir banka tarafından müşterisine veya diğer bir bankaya belirli bir süre içerisinde ve belirli bir miktara kadar kullanılmak üzere hazır tutulan, Stand-by Kredidir.

Çıkarıldığı para cinsinin dolanımda bulunduğu ülke dışındaki diğer ülkelerde satılan uluslararası tahvile, Euro tahvilleri denir.

Yabancı tahviller; bir devletin, kamu kuruluşunun veya bir işletmenin, yabancı bir ülkede satılmak üzere o yabancı ülkenin parası cinsinden ihraç ettikleri tahvillerdir.

Netleştirme; merkez işletme ve bağlı işletmelerin kendi aralarındaki para transferi, borç alacak ilişkisi, kur riskinin yönetilmesi ve kâr paylaşımı gibi konularda işlem maliyetlerinin azalmasına yardımcı olan bir tekniktir.

Uluslararası işletmelerin, nakit yönetiminde, döviz kuru risklerini önlemek amacıyla yabancı para çeşitlendirmesine gitmeleri gerekmektedir. “Bütün yumurtaların aynı sepete konulmaması” mantığına dayanan döviz sepet tekniğinde amaç, işlemlerde kullanılan para sayısını arttırmak ve böylece kurlardaki olası değişmelerden en az etkilenmektir.

Net Bugünkü Değer; bir yatırımın sağlayacağı nakit girişlerinin bugünkü değerleri toplamından, yatırım tutarının bugünkü değerinin çıkartılmasıyla bulunan değerdir.

Fayda Maliyet Oranı; akit girişlerinin bugünkü değerleri toplamının, nakit çıkışlarının bugünkü değerleri toplamına oranıdır.