ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK

Küreselleşme sonucu iş hayatında, Türkçe’de de “inpatriate” ve “expatriate” olarak kullanılan kavramlar karşımıza çıkmaktadır. Dışarıdan gelenler anlamında kullanılan expatriateler kendi işletmelerinin “yurt dışı faaliyetlerinde” (evsahibi ülkede ya da üçüncü ülkede) görevlendirilen uzman veya diğer çalışanları tanımlamaktadır. İnpatriateler ise, expatriatelerin tersine “merkezde” (head quarter) görevlendirilen yatırım yapılan ülke ya da üçüncü bir ülkeden gelen çalışanları ifade etmektedir.

Uluslararası işletmenin ülke dışı faaliyetlerinde (bağlı kuruluşlarında) ev sahibi ülke uyruklu (yerel) yönetici görevlendirmesi polisentrizmdir. Örnek olarak, bir Alman işletmesinin Türkiye’deki fabrikasında Türk yönetici görevlendirmesi verilebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Uluslararası bir işletmenin yöneticilerini ana ülke ve ev sahibi ülke dışında üçüncü bir ülkeden (ki bu ülke dünyanın herhangi bir yerinden olabilir) sağlaması geosentrizmdir. Örnek olarak bir ABD işletmesinin Almanya’daki fabrikalarında İngiliz yönetici çalıştırması verilebilir.

• Ana merkezin amaçlarına, politikalarına ve uygulamalarına yakınlık, Yeterli teknik ve yönetsel bilgi, Ana merkez personeliyle etkin iletişim, Bağlı kuruluş faaliyetleri üzerinde kolay kontrol ve koordinasyon

Etnosentrizm Politikalarının Uluslararası İşletmelere Sağladığı Yararlardır. Yabancı dile, sosyo-ekonomik, politik ve yasal ortama uyum zorluğu,  etnosentrizm politikalarının uluslararası işletmeler için sakıncaları arasında yer alır.

Kariyer Engeli: Başlangıçta birçok çalışan yurt dışında çalışmayı ve seyahat etmeyi heyecan verici olarak görürler. Ancak, başlama telaşı yavaş yavaş yok olur, birçoğu genel merkez tarafından unutuldukların hissederler ve kendi kariyerlerinin yerinde sayarken diğer iş arkadaşlarının kariyer merdivenini birer birer yükseldiğini düşünürler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Birçok uluslararası işletme yurt dışında görev alan çalışanlarının geri dönmekten mutlu olacağını düşünmektedir. Ama bu her zaman doğru değildir. Özellikle de uzun süreli uluslararası görevlerden dönenler için bu durum geçerlidir. Uzun süre farklı bir kültürde yaşamak ve çalışmak bir insanı değiştirir. Özellikle de bu insanlar o ülkenin gelenek göreneklerini içselleştirmişlerse değişim daha büyüktür. Çünkü bu içseleştirme farkında olmadan gerçekleşir. Yabancı ülkede çalışanlar eve dönene kadar psikolojik olarak ne kadar etkilendiklerinden habersiz olurlar. Geri dönen çalışanların bazen  yabancılaşmaya, bazen köksüzlük hissine ve hatta disiplin sorunlarına dahi sebep olabilen kültür şoku yaşarlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Performans, belirlenen koşullara göre bir işin yerine getirilme düzeyidir. Bir işletmede çalışanların belirli bir dönem içinde çalışmalarının ve yetkinliklerinin önceden belirlenmiş ölçütlere göre sistemli olarak ölçülmesi ve gelişme potansiyellerinin ortaya çıkarılması performans değerlemedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Algılama Kabiliyeti: Başka ülkelerdeki insanların davranış şekillerini anlamaya yöneliktir. Bu kabiliyetten yoksun olan yurt dışında görevli personel, yabancı bireylere sanki kendi ülke bireyleri gibi davranmaktadır. Bunun sonucunda, önemli yönetsel sorunlar yaşanabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Geliştirme, yöneticileri yeni görevlere veya üst düzey pozisyonlara hazırlamaktır. Örnek olarak, bir geliştirme programı, yöneticilere karar verme yeteneklerini geliştirmede ya da çalışanlarını daha çok çalışmaları için güdülemede yardımcı olmayı amaçlayabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

İnsan kaynakları yönetiminin temel fonksiyonları; insan kaynakları havuzu oluşturma, seçme, eğitim ve geliştirme, performans
değerleme, ücret ödeme ve çalışma ilişkileridir. Bunların tanımları aşağıdaki gibidir:
• İşe alma: Örgütteki boş pozisyonlara başvurmaları için nitelikli insanları belirleme ve onları kendine çekme ve örgütteki boş pozisyonları doldurmak için örgüt tarafından yapılan personel seçme sürecidir.
• Eğitim ve geliştirme: Çalışanların hem şimdiki hem de örgütsel kariyerleri içinde gelecekte elde edecekleri işte başarı sergileyebilmeleri için gereken bilgi, beceri ve yetenekleri öğrenme sürecidir.
• Performans değerleme: Çalışanlarının iş performansını ölçmek ve değerlendirmek için örgüt tarafından yapılan sistemli çalışmadır.
• Ücret ödeme: Finansal ödüller ve faydaların yanı sıra iş güvenliği gibi manevi ödüllerin toplamını içeren örgütün ödül paketidir.
• Çalışma ilişkileri: Çalışma örgütlerini temsil eden çalışan ile işveren arasındaki sürekli ilişkidir.

Buna göre doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Uluslararası işletmeler kendi ülkelerinde ve yurt dışında başarı sağlamak için iyi bir kadro kurmak zorundadırlar.
Günümüzde büyük işletmelerin başarısı;
• İşletme için uygun elemanı seçebilmek,
• Seçilen elemanı uygun yerde çalıştırabilmek,
• Çalışanı, bireysel ve örgütsel ihtiyaçları karşılayabilecek biçimde geliştirebilmeye bağlıdır.

Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası işletmelerin insan kaynağı sağlamada dört farklı politika uyguladıkları görülmektedir.
• Ana ülkeden görevlendirme (etnosentrizm)
• Ev sahibi ülkeden görevlendirme (polisentrizm)
• Üçüncü ülkeden görevlendirme (geosentrizm)
• Bölgesel görevlendirme (regiosentrizm) olarak sıralandırılabilir.

Kıtasal görevlendirme uygulanan politikalar arasında değildir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

D seçeneğinde verilen yargı söz konusu politikaların uluslararası işletmeler için ortaya çıkardığı sakıncalar arasındadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası işletmelerde insan kaynakları süreci;
• İşe alma
• Eğitim ve geliştirme
• Performans değerleme
• Ücret yönetimi
• İşçi ve işveren ilişkileri olmak üzere beş temel faaliyetle gerçekleşmektedir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Diğer bir ülkede görev yapan yöneticilerin başarısızlıkları arkasındaki sebepleri anlamak önemlidir. Böylelikle koruyucu önlemler alınabilir. Önemleri işletmeden işletmeye değişse de bu başarısızlıkları açıklayan altı faktör vardır. Bunlar:
• Kariyer engeli,
• Kültür çatışması,
• Kültürler arası eğitim eksikliği,
• Teknik konular üzerine fazla yoğunlaşmak,
• Problem yaratan çalışanlardan kurtulmak için alınan uluslararası görevlerdir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yurt dışındaki yöneticilerin başarısızlıkları araştırmalarda en fazla ilgiyi üzerine çekmesine rağmen, bu çalışanların geri dönüş yolculukları da birçok zorlukla doludur. Geri dönen bu uluslararası çalışanların döndükten bir süre sonra bu işletmeden ayrılma eğilimi gösterdikleri bir gerçektir. Geri dönen bu kişilerin en çok karşılaştıkları dört problem;
• Yurt dışında edindikleri yeteneklere saygı duyulmaması,
• Güç kaybı,
• Eve dönüşlerinin iyi planlanmaması ve
• Ters kültür şokudur.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Uluslararası işletmelerde dış görevlendirmede başarıyı sağlayan unsurlar; kişisel uyum, diğerlerine uyum, algılama kabiliyeti, kültürel zorluklar olarak sıralanmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Uluslararası işletmenin ülke dışı faaliyetlerinde (bağlı kuruluşlarında) ev sahibi ülke uyruklu (yerel) yönetici görevlendirmesi polisentrizmdir. Örnek olarak, bir Alman işletmesinin Türkiye’deki fabrikasında Türk yönetici görevlendirmesi verilebilir. Genellikle
uluslararası işletmeler orta ve alt düzey pozisyonlar için ev sahibi ülke kökenli personel tercih edebilirler. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Ana ülke, uluslararası işletmenin merkezinin bulunduğu ülkedir. Toyota Motor’un ana ülkesi Japonya, Nestle’nin İsviçre’dir. Yurt dışında görev yapanlar, çalıştıkları ülkeden başka yerden gelen insanlardır. Ana ülkeden gelen yurt dışında görev yapanlara ana-ülke vatandaşı denir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İşletmeler küreselleşmeyle artan rekabet ortamında varlıklarını sürdürmek için maliyetleri en aza indirgemeye, kaliteyi arttırmaya, esnekliğe ve yeniliğe önem vermektedirler. Fark yaratacak en önemli unsur ise insan kaynaklarına verdikleri önemdir. Günümüzde uluslararası işletmelerin de odak noktasında insan kaynağı bulunmaktadır. Uluslararası işletmeler çalışan seçiminde, eğitiminde, performans değerlemede ve ücretlemede ortaya koyacakları politikalarla öne çıkacaklardır. Uluslararası işletmelerin çok boyutlu yapısı insan kaynaklarıyla ilgili faaliyetlerin organizasyonunu daha karmaşık hale getirmektedir.