ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK

Hem küreselleşme hem de yerelleşme baskısının yoğun olarak yaşandığı ortamlar uluslarüstü çevre olarak anılmakta ve bu tür bağlamlarda faaliyet gösteren işletmelerin genellikle “küresel düşün, yerel davran” felsefesiyle hareket ettikleri belirtilmektedir. Yerelleşme baskısının yoğun olarak yaşandığı, küreselleşme baskısının ise oldukça az düzeyde hissedildiği çevre çokuluslu çevre olarak adlandırılmaktadır. Gerek küreselleşme gerekse de yerelleşme baskısının düşük olarak hissedildiği ortamlar ise, uluslararası çevre olarak anılmaktadır.

Proaktif etkenler işletmenin kendisinden kaynaklanan; kâr avantajı, özellikli ürün üretimi, teknolojik gelişmişlik, rakiplere göre daha önceden edinilmiş bilgi, vergi avantajları ve ölçek ekonomisinden yararlanma gibi etkenlerdir. Reaktif etkenler ise işletmeyi, dolayısıyla yöneticiyi yabancı pazara girme konusunda zorlayan etkenlerdir. C şıkkında yer alan yoğun rekabet proaktif değil, reaktif bir etkendir.

Tüketici gelir seviyesi ve dağılımı, altyapı özellikleri, doğal, finansal ve insan kaynaklarının temin maliyeti ve kalitesi ile işletmecilik normları arasındaki farklar iki ülke arasındaki iktisadi uzaklık olarak adlandırılmaktadır. Piyasa potansiyelinin değerlendirilmesi açısından iktisadi uzaklık önemli bir değişkendir.

Psikolojik mesafe bilişsel ve fiziksel uzaklığın bileşimidir. Birbirlerine fiziksel olarak oldukça yakın olan ülkeler dil, din, yasal ve siyasal sistem açısından oldukça uzak olabilir. Söz konusu uzaklık sağlık, eğitim ve tüketim kalıplarında büyük farklılıklara yol açar.

Faaliyet gösterilemeyen veya faaliyet geçis zamanı ertelenen pazarlardan elde edilebilecek kâr, fırsat maliyeti olarak adlandırılmaktadır.

Rekabetin artması işletmelerin yabancı pazarlara girerek elde edeceği faydalardan biri değildir. Rekabetin artması işletmeler için karlarından ödün vermeyi gerektirebilir.

Öncü işletmenin katlanması gereken bir başka erken giriş maliyeti pazarlama ve tutundurma faaliyetleriyle ilgilidir. Bu tür maliyetler, özellikle üretilen ürünün yerel tüketiciler tarafından hiç veya oldukça az bilindiği ürün kategorileri için oldukça yüksektir. Daha sonraki dönemde giriş yapan işletmeler, öncü işletmenin katlandığı pazarlama iletişimi maliyetlerinin sağladığı bilgi birikimi üzerine stratejilerini geliştirme imkânı elde eder.

İhracatı teşvik politikası ihracatı yabancı pazarlara giriş yöntemi olarak çekici kılan devlet politikası ile ilgili etkenlerden biridir. Gümrük tarifesi uygulamaları ve tarife dışı engeller ise ihracatın cazibesini düşürür. Tüketici ihtiyaçlarını karşılama yetisi, pazarlama ve yerel dağıtıcıların deneyimleri, lojistik ve dağıtım ile ilgili etkenler olup, devlet politikası ile ilgili değildir.

İhracat yönetim şirketleri müşterinin ihracat birimi şeklinde faaliyet gösteren aracı kuruluşlardır. Kolaylaştırıcılar işletmeye giriş yapmayı planladığı pazara ilişkin bilgi sağlayan özel ve/veya kamu kurumlarıdır.

Uluslararası pazara giriş oldukça yoğun bir pazar geliştirme çabasını, yerel çevreye duyarlılığı, araştırma ve yenilikçi açılımlar yapabilmeyi gerektirdiğinden sürecin işletme yönetimi tarafından desteklenmesi çok önemlidir. Girilen pazardan ve üretilen üründen bağımsız olarak sağlanan yönetsel destek karşılaşılan zorluklara ve belirsizliklere karşı işletmeyi dayanıklı kılar. Sonuçta risk alma, yeni ürünleri piyasaya sürme, sorunlara farklı açıdan yaklaşma ve sürekli olarak başarıyı kovalama sorumluluğu işletme yönetiminin omuzlarındadır. Doğru cevap D'dir.

Uluslararası işletmecilik faaliyetlerinin yürütüldüğü çevre oldukça değişken ve rekabetin
yoğun olduğu bir ortamdır. Bu durum küreselleşme ve çokuluslu çevrenin anlaşılmasını
ve özellikle bu iki çevre türünü çekici kılan etkenleri bilmeyi gerektirir. Küresel örgütlerin yönetiminin ve denetiminin oldukça zor olması, küreselleşmeye karşı çokuluslu çevrenin çekici kılınmasını sağlayan unsurlardan biridir. Diğer seçenekler, küreselleşmeyi çekici kılan unsurlardandır. Doğru cevap A'dır.

Yöneticileri uluslararası pazara girmeye yönelten etkenler, proaktif ve reaktif etkenler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Proaktif etkenler işletmenin kendisinden kaynaklanan; kâr avantajı, özellikli ürün üretimi, teknolojik gelişmişlik, rakiplere göre daha önceden edinilmiş bilgi, vergi avantajları ve ölçek ekonomisinden yararlanma gibi etkenlerdir. Reaktif etkenler ise işletmeyi, dolayısıyla yöneticiyi yabancı pazara girme konusunda zorlayan etkenlerdir. Doğru cevap C'dir.

Kâr avantajı, özellikli ürün üretimi, teknolojik üstünlük, olumlu bilgi asimetrisi, vergi avantajları ve ölçek ekonomisi yöneticileri uluslararası pazara girmeye yönelten proaktif etkenlerdir. Diğer seçeneklerde belirtilen etkenler, reaktif etkenler kapsamına girmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yabancı pazar alternatiflerinin değerlendirilmesinde piyasa potansiyeli, rekabet yoğunluğu, yasal ve siyasal çevre ile sosyo-kültürel etkenler analiz edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Belli bir pazara girmeyi düşünen işletme pazarın ticaret politikası ile genel anlamda yasal ve siyasal ortamı hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Örneğin işletme gümrük tarifeleri yüksek ve diğer ticari kısıtlamalara sahip bir ülke yerine daha esnek kuralları olan ve düşük gümrük vergisi uygulayan ülkeye ihracat yapmayı tercih edebilir. Diğer taraftan ticaret engelleri ve politikaları işletmeyi doğrudan yabancı yatırım yoluyla yabancı piyasaya girmeye de yöneltebilir. Doğru cevap D'dir.

Maliyetler doğrudan (direkt) ve fırsat maliyeti şeklinde iki açıdan ele alınmalıdır. Doğrudan maliyetler yeni bir yabancı pazara giriş sonucunda işletmenin katlanmak durumunda kaldığı işletme kurma, yönetici atama, teçhizat ve malzeme nakli gibi maliyetlerdir. Fırsat maliyeti ise işletme kaynaklarının sınırlılığıyla ilgili bir durumdur. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası bir pazara ilk giriş yapan işletme olmak belli üstünlükleri sağlamanın yanında işletme açısından riskli bir eylem olarak da nitelendirilebilir. Pazara erken dönemde giren işletme, daha sonra pazara giriş yapan işletmelerin kaçınabilecekleri, öncülük maliyeti olarak adlandırılan bazı maliyet kalemlerine katlanmak durumdadır. Doğru cevap C'dir.

Geri satın alma amaçlı ortak girişim türünde ortak girişimde yer alan işletmelerin sağladıkları kaynaklarla gerçekleştirilen üretim sürecinin çıktısının, yine ortak girişim dâhilinde olan bir işletme tarafından satın alınması söz konusudur. Geri satın alma amaçlı ortak girişim üretim sürecinde ölçek ekonomilerinden yararlanmak isteyen fakat talep azlığı nedeniyle bireysel düzeyde büyümeyi riskli bulan işletmelerin tercih ettikleri yoldur. Otomobil üreticilerinin talebin yetersiz olduğu bölgelerde ortaklaşa motor veya parça üretim tesisi kurmaları ve sonrasında bu tesislerde üretilen ürünleri satın almaları, bu tür bir ortak girişim konfigürasyonuna örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B'dir.

Tarihsel açıdan baktığımızda, örneğin İngiltere kökenli Doğu Hindistan Şirketi’nin (The East India Company, 1600-1874), çokuluslu işletmeciliğin atası olduğu kabul edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Küreselleşme baskısının yoğun olarak hissedildiği fakat yerelleşme konusunda baskının oldukça düşük olduğu ortamlar küresel çevre olarak adlandırılmaktadır.