Uluslararası İşletmecilik Faaliyetleri

Yabancı pazar alternatiflerinin değerlendirilmesinde piyasa potansiyeli, rekabet yoğunluğu, yasal ve siyasal çevre ile sosyo-kültürel etkenler analiz edilmektedir.

Yabancı pazara giriş yönteminin seçim kararında; kaynaklara dayalı üstünlükler, bölgesel üstünlükler, uluslararasılaşmanın getirileri,iş hacmi ile diğer bazı etkenler giriş yöntemine ilişkin kararlarda belirleyici olmaktadır.

Üretim fonksiyonunun sözleşme aracılığıyla başka işletme veya işletmelere devri üretim sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır.

İhracat faaliyetleri dolaylı ihracat, doğrudan ihracat ve kurum içi transferler olmak üzere üç alt başlıkta ele alınmaktadır.

Dolaylı ihracat, işletmenin ürünlerini yerel bir müşteriye satması ve o müşterinin ürünü orijinal haliyle veya geliştirerek başka bir ülkeye ihraç etmesi anlamına gelmek- tedir. İşletme ürünlerini yerel bir toptancıya sattıktan sonra yerel toptancının yabancı ülkeye satış yapması da dolaylı ihracattır. İşletme yabancı bir işletmenin yerel şubesine satış yapar, bu şube işletmenin ürününü yabancı ülkeye gönderir. Bu durumda da dolaylı ihracat gerçekleştirilmiş olmaktadır.

Stratejik işbirlikleri sözleşmeye dayalı giriş yöntemlerinden daha fazla, doğrudan yabancı yabancı yatırım stratejilerinden daha az sorumluluk/risk/yatırım anlamına gelen bir tür yabancı pazara giriş yöntemidir.

Ortak girişim, iki veya daha fazla işletmenin ortak çıkarları doğrultusunda bir araya gelerek kurdukları, ortak sahiplik esasına dayanan bir yatırım türüdür.

İleriye doğru dikey bütünleşmeye dayalı ortak girişimde işletmeler değer zincirleri kapsamında müşteriye/son kullanıcıya doğru genişleme imkânı verecek şekilde bütünleş- meye gitmektedir. Mutfak ve küçük ev aletleri üreten iki işletmenin gelişmekte olan yabancı pazarlardaki müşterilerine daha kolay erişmek amacıyla peraken- de satış yapan bir mağazalar zinciri kurmak üzere ortak girişim kurmaları ileri doğru dikey bütünleşmeye dayalı ortak girişim örneğidir.

Geriye doğru dikey bütünleşmeye dayalı ortak girişimlerde iki veya daha fazla işletmenin hammadde ve diğer girdi kaynaklarına daha yakın olma amacı vardır. Değer zincirinde tedarikçiler tarafından sağlanmakta olan kaynakların işletmelerin kurdukları ortak girişim tarafından sağlanması söz konusudur.

Geri satın alma amaçlı ortak girişim türünde ortak girişimde yer alan işletmelerin sağladıkları kaynaklarla gerçekleştirilen üretim sürecinin çıktısının, yine ortak girişim dâhilinde olan bir işletme tarafından satın alınması söz konusudur. Geri satın alma amaçlı ortak girişim üretim sürecinde ölçek ekonomilerinden yararlanmak isteyen fakat talep azlığı nedeniyle bireysel düzeyde büyümeyi riskli bulan işletmelerin tercih ettikleri yoldur. Otomobil üreticilerinin talebin yetersiz olduğu bölgelerde ortaklaşa motor veya parça üretim tesisi kurmaları ve sonrasında bu tesislerde üretilen ürünleri satın almaları, bu tür bir ortak girişim konfigürasyonuna örnek olarak verilebilir.

Çok katmanlı ortak girişimde, ortaklığa üye olan işletmelerden biri veya bir kısmının ileri yönlü, diğer kısmının ise geri yönlü bütünleşmeye gitmeleri söz konusudur. Çok katmanlı ortak girişim, genelde birbirlerinin çıktılarını girdi olarak kullanan işletmelerin bir araya gelerek oluşturdukları bir yapılanmadır. Beyaz eşya üreticisi bir işletmenin ürünlerini satan perakende zinciriyle ortaklaşa lojistik alanında faaliyet gösterecek bir lojistik firması kurması çok katmanlı ortak girişim türüne örnek olarak verilebilir.

Franchising franchisee’ye oturmuş bir ürün ve etkili bir şekilde çalışan üretim sistemiyle iş yapma, franchisor’a ise düşük maliyet ve riskle uluslararası düzeyde faaliyet gösterme fırsatı sunmaktadır. Anlaşma kapsamında franchisor yerel girişimciler aracılığıyla yabancı pazarın geleneklerine ve kültürüne ilişkin bilgi edinmektedir.

Franchising'in olumsuz yönü, lisans anlaşmasında olduğu gibi, franchising anlaşmasının kapsadığı bölgede elde edilen gelirlerin iki taraf arasında paylaşılacak olmasıdır. 

Franchising uygulamalarında belli bir kişi veya örgüte franchising sisteminin belli bir ülkede veya bir ülkenin belli bir bölgesinde yürütme ayrıcalığı tanınırsa, söz konusu kişi veya örgüt master franchisee olarak anılmaktadır.

Yönetim sözleşmelerinde bir işletmenin bir başka işletmeye anlaşılan belirli bir süre zarfında, belli bir ücret karşılığında yönetsel destek, teknik uzmanlık ve servis hizmeti sağlaması söz konusudur. Sağladığı destek karşılığında yapılan ödemeler sabit bir tutarda olabileceği gibi, yakalanan belli kârlılık düzeyleri için teşvik primleri (bonus) de belirlenmiş olabilir. Yönetim sözleşmeleri aracılığıyla destek hizmetini sağlayan işletme herhangi bir yatırım ve bağlayıcılık riski olmaksızın gelirlerini arttırma imkânına kavuşmaktadır

Uluslararası işletme veya işletmeler grubu belli bir projenin önce yapımını gerçekleştirmekte, sonra anlaşılan belli bir süre proje kapsamında inşa edilen yapıyı işletmekte, süre bitiminde sahiplik haklarını proje sahibine devretmektedir. Sözleşmeden sözleşmeye değişmekle birlikte yap-işlet-devret projesini alan taraf, işletme süresi boyunca projenin tüm gelirlerini aldığı gibi, olası risklere de katlanmak zorunda kalmaktadır

Üretim odaklı stratejik işbirliklerinin amacı karmaşık üretim deneyiminin ve bilgisinin (know-how) paylaşılması ve bu yolla maliyet tasarrufu sağlanmasıdır. Ar-Ge odaklı stratejik işbirlikleri ise ortakların işbirliği içinde yeni mal ve hizmet teknolojisi geliştirmek amacıyla araştırma çabalarını bütünleştirmeleri anlamına gelmektedir. Finansman kelime anlamı itibariyle kaynak sağlama anlamına gelmektedir. Finansman odaklı stratejik işbirlikleri özellikle riskli ve maliyetli projelerde ortaklığa giderek kaynak sağlama konusunda ellerini güçlendirme amacı güden işletmelerin bir araya gelerek oluşturdukları işbirliğidir. Pazarlama odaklı stratejik işbirlikleri ise pazarlama ve satış alanında hizmet ve deneyim paylaşımı anlamına gelmektedir. Pazarlama odaklı stratejik işbirliklerinde amaç doğal olarak tüm ortakların gelirlerini artırabilmektir.