ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK - Deneme Sınavı - 2

Sosyal yönelimli işletmecilik bileşenlerine bakıldığında sosyal işletmecilik, sosyal girişimcilik ve sosyal sorumluluk-gönüllülük bileşenleri olduğu görülmektedir. Sosyal işletmecilik ilk olarak 1976 yılınca Grameen Bank olarak ortaya çıkmış ve amacı yoksulluğu azaltmak, yaşam kalitesini yükseltmektir. Sosyal girişimciliğin başlangıcı 1980 Ashoka'dır. Sosyal girişimciliğin çıkış amacı toplumsal sorunlara çözümler getirmek, sürdürülebilir kurum ve uygulamalar oluşturmaktır. Sosyal sorumluluk ve gönüllülük bileşeni ise ilk olarak 1970 yılında sosyal hareketler neticesinde ortaya çıkmıştır. Çıkış amacı ise çevreye olan sorumluluğu yerine getirmektir. Bu bağlamda bakıldığında cevaplarda eşleştirmenin doğru yapıldığı seçenek D seçeneğidir. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Kurumsal sosyal sorumluluk, isteğe bağlı iş uygulamaları ve kurumsal kaynakların katkıları aracılığıyla toplumun refahını iyileştirmek için üstlenilen bir yükümlülük olarak tanımlanmaktadır. Kurumsal sosyal sorumluluk konusunda kabul gören dört bileşen bulunmaktadır. Bunlar; gönüllü sorumluluk, etik sorumluluk, yasal sorumluluk ve ekonomik sorumluluktur. Bu nedenle cevap E'dir.

Farklılıklarla ilgili kullanılan sınıflandırmalardan biri iş gücünü sosyal kategori açısından, kişisel özellikler ve örgütle ilgili özellikler olarak iki kümede inceleyen işlevsel yaklaşımdır. Birinci kümede, sosyal kategori farklılıkları; yaş, cinsiyet, vb. birincil ya da görünür olan ve cinsel eğilim, dini bağlılık, değer sistemi, vb. gibi ikincil ya da görünür olmayan farklılıklar olarak çizilmişken; ikinci küme iş deneyimi, teknik yetenekler,
örgütteki pozisyon gibi örgütle ilgili farklılıklar olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle cevap B'dir.

İşgücü farklılıkların çalışma alanında yer alışı, 1964 yılında ABD Medeni Kanunu’nun kabul edilmesiyle yasal zeminde gündeme gelmiştir. Buna göre, işverenlerin işe alımda, etnisite, ırk, din, yaş, engellilik durumu vb. farklılıklara yönelik ayrımcılık yapmaları yasaklanmış ve 1965 yılında işletmelere olumlu eylem konusunda yasal yükümlülükler getirilmiştir. Bu nedenle cevap C'dir.

Farklılıkların yönetimi paradigmalarını iki başlık altında toplanmaktadır. Birincisi, farklılıkların yönetiminde insan kaynakları paradigması ve ikincisi çok kültürlü örgüt paradigmasıdır. İnsan kaynakları paradigması, işe seçim ve işe alımdan, eğitime, ödüllendirmeye ve emekliliğe kadar her bir aşamada insan kaynağını yönetmede, farklılıkların yönetiminin rol oynadığını belirtmektedir. Çok kültürlü örgüt paradigması ise, örgütleri, monolitik (yekpare), plüralist (çoğulcu) ve çok kültürlü (multicultural) olarak sınıflandırmaktadır. Bu ayrıma göre;

Monolitik örgüt; az sayıda kadın, azınlık ya da çoğunluktan farklılaşan diğer grupları
işe alan bu yüzden de homojen bir çalışan nüfusuna sahip olan düşük düzeyde yapısal
bütünleşme gösteren bir örgüt,
Çoğulcu örgüt; göreli olarak daha fazla farklı çalışan nüfusuna sahip ve farklı cinsiyet,
ırk ve kültürlerden gelen kişileri içermeye çalışan örgüt ve
Çok kültürlü örgüt; kültürel farklılıklara değer veren ve bu farklılıkları teşvik ederek
yararlanmaya çalışan örgüt olarak tanımlanmaktadır. 

Soruda verilen açıklama çoğulcu örgüt yapısı için geçerlidir. Bu nedenle cevap A'dır.

Farklılıkların yönetimi; bireyler arasındaki yaş, sosyal sınıf, etnisite, cinsiyet, fiziksel ve zihinsel yeterlilikler, ırk, cinsel yönelim, dini inanış gibi kategorilere yönelik anlama, onaylama, kabul etme sürecini ifade etmektedir. İşgücü ve müşteri farklılıklarını kabul ederek, adil, uyumlu, kapsayıcı yaratıcı ve etkin bir örgütlenme için gösterilen gönüllü yönetsel çabalardır. Farklılıkların yönetimi; farklı geçmiş yaşantı ve sosyo-kültürel bağlamlardan gelen çalışanların örgüt içinde biçimsel ve biçimsel olmayan örgütsel yapılarda daha fazla kapsanmasına yönelik tasarlanan, program ve politikalar aracılığıyla bir plan dâhilinde gerçekleştirilen gönüllü örgütsel etkinliklerdir. Bu nedenle cevap E'dir.

Literatürde sosyal yönelimli işletmecilik olarak adlandırılan yaklaşımlar sosyal işletmecilik, sosyal girişimcilik ve kurumsal sosyal sorumluluktur. Doğru cevap E'dir.

Nobel ödüllü ekonomist Yunus Muhammed’in (2010) görüş ve uygulamalarıyla ortaya çıkan sosyal işletmecilik yaklaşımı; özellikle az gelişmiş ülkelerde mikro krediler yoluyla kadınlar başta olmak üzere belirli dezavantajlı grupların ekonomik girişimciliğini teşvik ederek yürütülen, sürdürülebilir olmayı hedefleyen ekonomik faaliyetleri ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal işletmecilik anlayışına göre günümüz kapitalizminin geldiği noktada küresel işletmelerin sosyal
faydaya yönelik çalışmaları sistemin meşruiyeti ve sürdürülebilirliği açısından hayati öneme sahiptir. Bunun nedeni, küresel işletmelerin toplam gelirlerin çoğunluğunun belirli gruplar tarafından paylaşılmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Sosyal işletmecilik, tanımlayıcı unsurları olarak sunulan yedi ilkeden hareket etmekle birlikte bunlardan biri sosyal işletmeciliğin finansal ve ekonomik olarak sürdürülebilir olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Sosyal girişimcilik; hemen tüm endüstrilerde, sosyal değer veya değişim yaratmak ve/veya sosyal ihtiyaçları karşılamak için fırsatların pesinden gidildiği, bu fırsatları kullanmak için belli ölçüde risk alındığı, kaynakların yaratıcı biçimde kullanıldığı, sürdürülebilir, yenilikçi ve sosyal bir süreçtir. Doğru cevap B'dir.

Kurumsal gönüllülük, işletmelerin sosyal sorumlulukları kapsamında yaptıkları faaliyetlerden biridir. Bu kapsamda, işletmeler sosyal yarara yönelik olarak bir hayır kurumuna, sosyal amaca ya da başka bir sosyal olaya nakdi bağış, hibe ya da ürün ve hizmet yardımı sağlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

ABD basta olmak üzere, çokuluslu işletmelerin 1990’lı yıllardan itibaren çeşitli gerekçelerle kurumsal sosyal sorumluluk adı altında sosyal girişim projeleri yürüttükleri görülmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk, isteğe bağlı is uygulamaları ve kurumsal kaynakların katkıları aracılığıyla toplumun refahını iyileştirmek için üstlenilen bir yükümlülük olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Carroll’un (1991) sosyal girişimcilik/işletmecilik girişimleriyle ilintili ortaya attığı boyut gönüllülük boyutudur. Doğru cevap C'dir.

İşgücü farklılıklarının yönetimi; ayrım gözetmeksizin tüm insanlara istihdam ve örgüt içindeki çalışma koşullarında eşit fırsat imkânı sağlamayı öngören, örgüt içindeki tüm çalışanların sahip oldukları farklılıklara saygı duyulan, değer verilen ve bu farklılıklardan, örgüt performansını artıracak ve örgüte rekabetçi üstünlük kazandıracak biçimde yararlanılan bir örgüt atmosferi yaratma amacı güden yönetsel bir anlayıştır. Doğru cevap E'dir.

Değer sistemi, örgütsel farklılıkların kişisel özellikler bileşeninin ikincil (görünür olmayan) kısmında yer almaktadır. Demografik özellikler ise kişisel özellikler bileşiminin birincil (görünür) kısmındadır. Teknik yeterlilikler ile rol ve statü ise örgütle ilgili özelliklerdendir. Doğru cevap C'dir.

Çok kültürlü örgüt paradigması örgütleri, monolitik (yekpare), plüralist (çoğulcu) ve çok kültürlü (multicultural) olarak sınıandırmaktadır. Bu ayrıma göre (Bateman ve Snell, 2013: 215): Monolitik örgüt; az sayıda kadın, azınlık ya da çoğunluktan farklılaşan diğer grupları işe alan bu yüzden de homojen bir çalışan nüfusuna sahip olan düşük düzeyde yapısal bütünleşme gösteren bir örgüt, Çoğulcu örgüt; göreli olarak daha fazla farklı çalışan nüfusuna sahip ve farklı cinsiyet, ırk ve kültürlerden gelen kişileri içermeye çalışan örgüt ve Çok kültürlü örgüt; kültürel farklılıklara değer veren ve bu farklılıkları teşvik ederek yararlanmaya çalışan örgüt olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Eşit İstihdam Fırsat, kota sistemleri ya da pozitif ayrımcılık yollarıyla, azınlıkların, kadınların, engellilerin vb. gibi çalışma yaşamında istihdamı güç olan grupların diğerleriyle eşit şansa sahip olmasını ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Sosyal girişimcilik; hemen tüm endüstrilerde, sosyal değer veya değişim yaratmak ve/ veya sosyal ihtiyaçları karşılamak için fırsatların peşinden gidildiği, bu fırsatları kullanmak için belli ölçüde risk alındığı, kaynakların yaratıcı biçimde kullanıldığı, sürdürülebilir, yenilikçi ve sosyal bir süreçtir. Tanımda da vurgulandığı gibi, sosyal girişimciliğin bileşenleri; a. Sosyal değer yaratma, b. Sosyal değer yaratacak fırsatları görme, c. Yenilikçi olma ve d. Kaynak yaratma- sürdürülebilir olma olarak ortaya çıkmaktadır.

Sosyal amaç teşvikleri: Bir kurumun, sosyal bir amaca yönelik ilgi ve farkındalığı arttırmak için fon toplama, bağışta bulunma ya da gönüllü toplama işleri için girişimde bulunmasıdır. Kurum bu kapsamda, fon sağlamakta, ürün ya da hizmet desteği vermekte veya başka çeşitli kurumsal kaynaklar sağlamaktadır. Örneğin, Türkiye’de kız çocuklarının okula gönderilmesi için düzenlenen kampanyalara büyük işletmelerin verdiği destekler bu kapsamda yer almaktadır.