ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK - Deneme Sınavı - 22

Bir işletme sürecinin ya da bütün bir imalat tesisinin yabancı bir ülkeye taşınmasına offshoring denilmektedir.

Küresel değer zinciri (KDZ), bir ürün için tasarımından son kullanıma kadar gereken tüm faaliyetlerin ve bu faaliyetlerin coğrafi alanda ve uluslararası sınırlar arasında dağıtılmasını kapsamaktadır.

Bileşenlerinin birbirleriyle bütünleştiği ve karşılıklı bağımlılıklarının arttığı bir dünya ekonomisine doğru yönelim, ‘küreselleşme’ nin tanımıdır ve iki alt boyutu pazarın ve üretimin küreselleşmesidir.

Yapılan bu işlem, üretim faktörlerinin (emek, enerji, toprak, sermaye vb.) maliyet ve kalitede ülkeler arası farklılıklardan faydalanmak için dünya çapında ürün tedariki gerçekleştirmektir ve bu da ‘üretimin küreselleşmesi’ demektir.

İşletmenin varlıklarını başka bir ülkeye aktarması veya başka bir ülkeden varlıkları satın almasına ‘uluslararası yatırım’ denir. Uluslararası işletme, uluslararası ticaret ve/veya yatırım yapan işletmedir. Uluslararası ticaret, ürünlerin sınırlar ötesi değişimidir. Küresel doğan işletme, kurulur kurulmaz uluslararası işletmeciliğe başlayan ve hızlı bir şekilde yabancı pazarlara açılan genç bir KOBİ ve çok uluslu işletme de birden çok ülkede işletmecilik faaliyetlerine sahiplik yoluyla katılan işletmedir.

Türkiye’de bir işletmenin KOBİ (Küçük ve Orta Boy İşletme) olarak kabul edilebilmesi için çalışan sayısının 250’nin ve cirosunun 40 milyon TL’nin altında olması gerekmektedir. Avrupa Birliği’nde bu sayılar, çalışan sayısı için 500 ve ciro için 50 milyon Euro şeklindedir. A.B.D. ve Kanada’da ise çalışan sayısının 500’den az olma şartı aranmaktadır.

Birden çok ülkede işletmecilik faaliyetlerine sahiplik yoluyla katılan işletmeye çokuluslu işletme (ÇUİ) denir. Sahiplik, dört şekilde gerçekleşebilir: 1. Tamamen sahip olunan bağlı işletme yoluyla: yabancı ülkedeki işletmeyi satın alma (IV) ya da işletmeyi kurma (V) yoluyla tamamen sahip olma; 2. Bağlı işletme yoluyla: yabancı ülkedeki işletmenin çoğunluk ortağı olma (III) işletme hisselerinin % 50’sinden fazlasına sahip olma), 3. Eşit hissedarlık yoluyla: yabancı ülkedeki işletmenin eşit hisseye sahip ortaklarından biri olma (II) örneğin dört ortak varsa, her birinin işletme hisselerinin % 25’ine sahip olması; 4. İlişkili işletme yoluyla: işletmenin azınlık ortağı olma (I) örneğin işletme hisselerinin % 50’sinden azına sahip olma).

Bir işletme sürecinin ya da bütün bir imalat tesisinin yabancı bir ülkeye taşınmasına ‘offshoring’ denir. Finans işlevindeki faturalama ve kredi kartından ödemeyi tahsil etme, pazarlama işlevindeki müşteri veri tabanları oluşturma ve satış işlemlerinin kayıtlarını tutma ve insan kaynakları işlevindeki maaş bordrosu oluşturma ve yan ödemelerin idaresi gibi rutin işletme süreçlerinin yabancı tedarikçilere aktarılması offshoringe örnek olarak gösterilebilir.

1990’ların başından itibaren dünyada yaşanan offshoring dalgasının doğal sonucu olarak – nedeni olarak değil – küresel değer zincirleri (bir ürün için tasarımından son kullanıma kadar gereken tüm faaliyetlerin ve bu faaliyetlerin coğrafi alanda ve uluslararası sınırlar arasında dağıtılması) ortaya çıkmıştır.

Uluslararası işletmecilikteki aracılar: yabancı pazardaki aracılar (yabancı dağıtımcı, imalatçı temsilcisi, acente), ana ülkedeki aracılar (ticaret şirketi, ihracat yönetim şirketi) ve internetteki aracılar olmak üzere üçe ayrılabilir. Lojistik hizmet sağlayıcısı ve gümrük komisyoncusu ise uluslararası işletmecilikteki ‘kolaylaştırıcılar’ olarak kabul edilmektedir.

İhracatçı işletmeler adına uluslararası nakliyeyi düzenleyen ve taşıma yöntemleri, uluslararası ticaret için gerekli belgeler, ana ve yabancı ülkelerdeki ihracat kuralları ve düzenlemeleri alanlarında uzmanlaşmış olan uluslararası işletmecilikteki kolaylaştırıcı ‘yük ileticisi’dir. Genellikle büyük liman kentlerinde bulunan yük ileticileri, uluslararası işletmenin ürünlerinin yabancı bir limana ve hatta hedef yabancı pazardaki müşterinin konumuna teslimatını düzenlerler.

Yokluğu ciddi olumsuz sonuçlar doğuran uluslararası işletmeciliğin kalkınmaya katkı sağlamak, ülkelerin kaynaklarını daha etkili kullanmalarına yardımcı olmak ve dünya ekonomisinde karşılıklı bağlantı ve çok çeşitli ürünlere erişim olanağı sağlamak gibi birçok faydası bulunmaktadır. Ancak gümrük uygulamalarını tamamen ortadan kaldırmak uluslararası işletmeciliğin katkılarından biri değildir.

Günümüzde sınır ötesi ticaret ve yatırım engelleri kalkmakta, algılanan uzaklık, ulaşım ve iletişim teknolojilerindeki ilerlemeler sayesinde azalmakta, maddi kültür dünyanın her yerinde aynıymış gibi görünmeye başlamakta ve ulusal ekonomiler, ekonomik unsurların birbirlerine karşılıklı olarak bağımlı olduğu bütünleşik bir küresel ekonomik sistem altında birleşmektedir. Bileşenlerinin birbirleriyle daha fazla bütünleştiği ve karşılıklı bağımlılıkların arttığı bir dünya ekonomisine doğru yönelim yaşanmaktadır. Bunları en kapsamlı şekilde açıklayan kavram küreselleşmedir.

Küreselleşmenin iki alt boyutu pazarların ve üretimin küreselleşmesidir. Pazarların küreselleşmesi birbirinden ayrı ulusal pazarların bir büyük küresel pazar altında bileşmesidir. Üretimin küreselleşmesi ise üretim faktörlerinin (emek, enerji, toprak, sermaye vb.) maliyet ve kalitede ülkeler arası farklılıklardan faydalanmak için dünya çapında ürün tedariki gerçekleştirmek demektir.

Küreselleşmesi en üst düzeyde olan endüstriyel ürün pazarları arasında alüminyum, petrol ve un gibi emtia pazarları; yazılım, mikroişlemci ve bellek çipi gibi teknolojik ürün pazarları ve hisse senedi, borç senedi ve döviz gibi finansal ürün pazarları bulunmaktadır. Yukarıdaki seçeneklerde yer alan temizlik ürünleri bu ürün gruplarına dahil değildir.

Küreselleşme eğilimini etkileyen iki temel unsur II. Dünya Savaşı sonrasında ürünlerin ve sermayenin ülkeler arası serbest dolaşımının önündeki engellerin kalkmaya başlaması ve teknolojik değişim ve özellikle, iletişim, bilgi işleme ve ulaşım teknolojilerindeki büyük ilerlemelerdir.

Bir işletmenin üst düzey yönetim ofislerinin ve üst düzey yönetimi doğrudan destekleyen çalışanlarının bulunduğu ülkeye ana ülke denir.

Birden çok ülkede işletmecilik faaliyetlerine sahiplik yoluyla katılan işletmeye çokuluslu işletme adı verilir. Sahiplik; tamamen sahip olunan bağlı işletme, bağlı işletme, eşit hissedarlık ve ilişkili işletme yoluyla olmak üzere dört şekilde gerçekleşebilir. Yatırım bu yollardan biri değildir.

Uluslararası portföy yatırımı finansal kazanç elde etmek için hisse senetleri ve borç senetleri gibi uluslararası değerli kağıtlara sahip olmak anlamına gelmektedir.

Yabancı dağıtımcı, bir ihracatçı için sözleşme altında çalışan ve sıklıkla, depolama, satış, özendirme ve satış sonrası hizmetler gibi pazarlama işlevlerini yerine getirerek ihracatçının ismiyle ihracatçının ürünlerini ulusal bir pazar ya da bölgede dağıtan yabancı pazardaki aracıdır. Diğer seçenekler, sırasıyla, imalatçı temsilcisi, acente, ihracat yönetim şirketi ve internetteki aracı kavramlarını açıklamaktadır.