ULUSLARARASI İLİŞKİLERE GİRİŞ

Adam Smith “Milletlerin Zenginliği” kitabında, mutlak üstünlük kuramını geliştirmiştir.

David Ricardo Adam Smith “mutlak üstünlük kuramından etkilenerek  karşılaştırmalı üstünlük kuramını geliştirmiştir.

1970’lere kadar siyasal ekonomi ve uluslararası ilişkiler konusunda varolan literatürde Adam Smith, David Ricardo, Karl Marx ve Frederich Engels’in çalışmaları önemlidir. Uluslararası siyasal ekonomide, a) piyasanın ekonomik büyümeye ve zenginliğin toplumda dağılımına etkisi; b) piyasa-devlet-toplum ilişkisi; c) piyasanın iç ve uluslararası toplumun organizasyonuna etkisi gibi konulardaki farklılıklara göre şekillenen 3 temel bakış açısından bahsedilebilir: Merkantilizm (ekonomik milliyetçilik),Liberalizm, Marksizm.

Ekonomik milliyetçilik ya da korumacılık olarak anılan Merkantilizm, XIV. Louis’in danışmanı olan Jean Baptiste Colbert’in devletlerin gücünü garanti altına almanın yolunun gümüş ve altın biriktirmek olduğu görüşlerine dayanır.

Klasik Altın Standardı Dönemi 1870-1914 tarihleri arasında yaşanmıştır.

1944-1973 yılları arasında dünya ticaretinin sınırlamalardan uzak ve serbest işlemesi için IMF, Dünya Bankası gibi birtakım kuruluşlara ve ayarlanabilir sabit kur sistemine dayanan para sistemi Bretton Woods Sistemidir.

IMF’nin görevi, uluslararası para sisteminin sorunsuz işlemesini sağlamakla, yani üye ülkelerin kur politikalarını diğer ülkelerin kurlarına zarar verecek biçimde oluşturmadıkları sürece, sadece kontrol etmekle sınırlı kalmıştır.

Dünya Bankası’nın politikaları, Guvernörler Kurulu tarafından yapılır. 187 üye ülke, genellikle üye ülkelerin maliye ya da kalkınma bakanlıklarından oluşan bu Kurul tarafından temsil edilir. Guvernörler, Dünya Bankası Grubu’nun ve Uluslararası Para Fonu’nun Guvernörler Kurullarının yıllık toplantılarında yılda bir kez bir araya gelir.

DTÖ’yü kuran Marakeş Anlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 31.12.1994’ten itibaren geçerli olmak üzere, 25.02.1995 tarihinde onaylanmıştır. Türkiye’nin, DTÖ’ye üyeliği 26 Mart 1995 tarihinde başlamıştır.

Bretton Woods Örgütleri’ne yönelik eleştiriler, temel olarak iki iddiaya dayanmaktadır: a) bu Örgütler Batı-merkezlidir; b) özellikle 1990’lı yıllardan itibaren Washington Uzlaşısı çerçevesinde, gelişmekte olan ülkelerde uygulanan liberal iktisadi politikalarla, devlete ekonomide sınırlı rol veren piyasa ekonomisini destekleyen neo-liberal fikirler empoze edilmektedir.

Washington Uzlaşısı, ekonomist John Williamson’ın 1990 yılında yazdığı ve Latin Amerika ülkelerinin gelişmesi için önerdiği on maddelik (mali disiplin, faizlerin piyasada belirlenmesi, serbest ticaret rejimi, doğrudan yabancı sermayenin serbestleştirilmesi gibi iktisadi liberalleşme, özelleştirme ve deregülasyon gibi ilkelerin yer aldığı) istikrar paketidir. ABD Hazinesi ile Bretton Woods Örgütleri arasındaki ekonomik görüş konusundaki uyuma işaret etmek için Washington Uzlaşısı olarak adlandırılır.

Ekonomik milliyetçilik ya da korumacılık olarak anılan Merkantilizm, XIV. Louis’in danışmanı olan Jean Baptiste Colbert’in devletlerin gücünü garanti altına almanın yolunun gümüş ve altın biriktirmek olduğu görüşlerine dayanır.