ULUSLARARASI İLİŞKİLERE GİRİŞ

Dünya Ticaret Örgütü’ndeki üye ülkelerin temsilcilerinden oluşan ve en üst düzey karar alma organı olarak görev yapan birim, Bakanlar Konferansı’dır.

1997 yılındaki Doğu Asya Krizi’nden en çok etkilenen ülkeler sırasıyla; Güney Kore, Tayland, Filipinler, Malezya, Singapur ve Endonezya’dır.

BRIC ile kastedilen, Brezilya (Brasil), Rusya Federas­yonu (Russia), Hindistan (India) ve Çin (China)’in son yıllarda ekonomileri hızla büyüyen ülkeler olarak ön plana çıkmasıdır.

Bretton Woods sisteminin temel amacı, devletlerin kendi çıkarlarını korumak için tarifelerle aracılığıyla, izoleci-korumacı politikalarla ekonomide durgunluk yaratmalarını önlemek ve savaş sonrası uluslararası ekonomik faaliyetlerde canlanmayı teşvik etmekti. Aslında temel amaç, ekonomik liberalizmin teşvik edilmesiydi. Yanıt D seçeneğidir.

29 Aralık 1945’te kurulan Uluslararası Para Fonu (IMF)'nun temel amacı, uluslararası parasal işbirliğinin teşvik edilmesi, uluslararası ekonomide likidite sağlanması ve uluslararası ticaretin geliştirilmesiydi. Yanıt E seçeneğidir.

Türkiye, IMF’ye 1947 yılında üye olmuştur. Doğru yanıt C.

Dünya Bankası Grubu; Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Uluslararası Kalkınma Birliği, Uluslararası Finans Kurumu, Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı, Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi'nden oluşmaktadır. Doğru yanıt E.

1994 yılında Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) GATT'ın yerini almıştır. Yanıt D.

Mortgage Krizi, 2007’nin ortalarında A.B.D’de gayrimenkul satışları için kullanılan kredilerin ödenememesi sonucunda gayrimenkul piyasalarının çökmesi ve Ağustos 2008 yılında Bear Stearns’ın ve Eylül 2008’de Lehman Brothers adlı finans kuruluşunun batmasıyla finans sektöründe (özellikle bankacılık sektöründe) patlak veren krizdir. Yanıt A.

Borç krizi, 2009 yılında yüksek kamu maaşları ve uzun-vadeli emekli maaşı zorunluluklarının neden olduğu kamu borçlanması neticesinde Yunanistan’da başlamıştır. Yanıt E.

Ekonomik milliyetçilik ya da korumacılık olarak anılan Merkantilizm, XIV. Louis’in danışmanı olan Jean Baptiste Colbert’in devletlerin gücünü garanti altına almanın yolunun gümüş ve altın biriktirmek olduğu görüşlerine dayanır. Uluslararası ekonomiye sıfır-toplamlı bir bakışa sahip olan Merkantilizmin en temel özelliği, devletin çıkarını piyasaya öncelemesidir. Bu nedenle, merkantilist devlet için ulusun genel refahı, geri plandadır. Merkantilizm sonucunda elde edilen zenginlik, ulus-devletin doğmasına katkı sağlayan faktörlerden en önemlisidir. Buna ek olarak, zenginliğin bir ülkenin gücü açısından vazgeçilmez olduğunu; gücün de zenginliğin elde edilmesinde ve korunmasında önemli bir işleve sahip olduğunu düşünür.

Serbest piyasaya ve asgari devlet müdahalesine dayanan liberal görüşe göre piyasa, insanların ihtiyaçlarını karşılamak için kendiliğinden ortaya çıkar ve pazardaki değiş- tokuş işlemleri “görünmeyen el” ile düzenlenir.

Adam Smith’in mutlak üstünlük kuramından etkilenen David Ricardo, karşılaştırmalı üstünlük kuramını geliştirmiştir. Bu kuramla ülkelerin dış ticaret ilişkilerini açıklamayı hedefler ve serbest ticaretin ve piyasanın bireyler için getirisinden bahseder. Bu kurama göre, mükemmel işleyen bir serbest ticaret sisteminde verimlilik ve ulusal refahın artması, ülkelerin ürettikleri mallarda üretimi en avantajlı olan üründe uzmanlaşması ve buna bağlı işbölümüyle mümkündür.

Bugün bu ülkelerde sömürgeci Batılı devletlerin açıkça siyasi olarak değil ama ekonomik yaptırımlarla yönetimlerine karıştıklarını ve Birinci Dünya ülkelerinin pazarlarına yarayacak biçimde şekillendirdiklerini iddia eden bu görüş, yeni sömürgecilik olarak anılan Dünya sistem teorisidir. Bu görüşün en önemli kuramcısı, Immanuel Wallerstein’dır. Wallerstein, dünya sistemini, merkez-çevre ve yarı- çevre olarak belirlenen hiyerarşik bir işbölümünün hâkim olduğu, kapitalist dünya ekonomisi olarak tanımlar.

1870’lerden I. Dünya Savaşı’na kadar (1914) geçen sürede, uluslararası ödeme sisteminde altının sabit döviz kuru olarak kabul edildiği döneme, Altın Standardı Dönemi denmektedir. Bu dönemden başlayarak 1914 yılına kadar, Britanya belirleyici ülke rolünde, sermaye piyasasının merkezi oldu ve Londra, küresel mal, para ve sermaye piyasalarındaki kuralları, tüm dünyaya dayattı. Önceliğin parasal istikrarda olduğu bu dönemde, Büyük Britanya, iki temel ekonomi politikası yürüttü. Bunlar; altın fiyatının desteklenmesi ve açık vermeyen ödemeler dengesinin sağlanmasıydı.

Para biriminin altın cinsinden tanımlanması, Dünya Ekonomik Buhran Dönemi'nde değil, bundan önceki Altın Standardı Dönemi'nde gerçekleşmiştir. Bunun dışındaki verilen bilgilerin hepsi Dünya Ekonomik Buhran Dönemi'nin ortaya çıkmasında rol oynayan nedenlerdir.

Verilen İfadelerden IV numaralı ifade yanlış bilgi içermektedir. 1960’lardan itibaren ABD Dolarının altın karşısında fazlaca değer "kazanmasından" dolayı sistem "çalkalanmaya" başlamıştır. Ulusal harcamalarda ve Vietnam Savaşı’na bağlı olarak askeri harcamalardaki artış ile bu değer kazanma daha da artmıştır. Ağustos 1971’de ABD Başkanı Richard Nixon, doların altına çevrilebilirliğinin bir süreliğine askıya alındığını ilan etmiştir. Mart 1973’ten itibaren kurlar serbestçe dalgalanmaya bırakılmıştır. Bu nedenle IV numaralı ifadenin yer almadığı seçenek sorunun doğru yanıtı olacaktır.

IMF ve Dünya Bankası’nda en fazla söz sahibi olan ülke A.B.D’dir. Bu nedenle IMF’nin merkezi Washington D.C’dedir.

Williamson’ın iddia ettiğinin aksine, 1990’lı yıllarda dünya ekonomisiyle uyum sağlamak için devletin ekonomideki rolünün azaltıldığı Latin Amerika ülkelerinde (özellikle 1994’te Meksika Krizi) ve Doğu Asya’da (1997) görülen mali krizler, Bretton Woods Örgütleri’nin uyguladığı neoliberal politikaların negatif sonuçlarını ve kriz yönetimindeki başarısızlıklarını ortaya çıkarmıştır. 1990’lı yıllar, gelişmekte olan ülkelerde spekülatif sermaye dolaşımının yarattığı istikrarsızlıklara tanıklık etmiştir. Bu krizler, 2000’li yıllarda A.B.D ve Avrupa’da da görülmeye başlanmıştır.

2008 Dünya Finans Krizi, Temmuz 2007’de A.B.D’de başlayarak domino etkisiyle Çin’den Güney Kore ve Japonya’ya, Rusya’dan Venezuela’ya, İzlanda’dan Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği ülkelerine kadar Dünya’da pekçok ülke ekonomisinde farklı düzeylerde finans krizine neden oldu. Kriz, A.B.D’de düşük gelirli kesimlere ipotek karşılığında sunulan kolay kredi imkanlarının emlak piyasasında yarattığı balon etkisiyle, emlak fiyatlarının hızla düşmesi, kredileri veren kurumların batması ve kredi alanların iflasından kaynaklanmıştır. Bu durum A.B.D. ve Avrupa’nın hem kaynaklar hem de ekonomik kredibilite açı- sından küresel liderliğini orta vadede zedelemiş ve A.B.D’nin uyguladığı serbest pazar kapitalizm modelinin sorgulanmasına yol açmıştır. Bu doğrultuda, A.B.D’de ve Avrupa’da bazı finans sektörlerinin millileştirilmesi gündeme geldi. Yani, A seçeneği krizin nedenine değil, sonucuna değinmektedir.