ULUSLARARASI İLİŞKİLERE GİRİŞ

Eric Hobsbawm’ın ”Aşırılıklar Çağı” (2006) olarak nitelendirdiği 20. yüzyıldaki uluslararası sistemdir.

I. DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ (1914-1918).

Osmanlı, bu cephelerden sadece Çanakkale’de başarılı olmuştur. Çanakkale Savaşı’nda yaklaşık 500.000 insan ölmüştür.

I. Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri ile Almanya arasında 1919’da imzalanan Versailles Anlaşması, İsrail-Filistin çatışmasında görüldüğü gibi etnik-siyasi çatışmalara ve II. Dünya Savaşı’nın ortaya çıkmasına zemin hazırladı.

II. Dünya Savaşı’nın I. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan ruhsal çöküntü, ekonomik karışıklık ve siyasal barbarlığın sonucunda oluştuğu ve bu ortamın Benito Mussolini önderliğinde İtalya’da Faşizm (1922-1939), Adolph Hitler liderliğinde Almanya’da Nasyonal sosyalizm (1933) ve Stalin önderliğinde Rusya’da komünist diktatörlüğün gelişmesine yol açtığı iddia edilir.

Adolph Hitler (1889-1945): Nazi Almanya’sının önderi (Führer). Almanları “üstün ırk” olarak görüyor ve “aşağı ırk” olarak gördüğü Yahudilerin Almanlara karşı bir tehdit oluşturduğunu iddia ediyordu. “Aşağı ırk”a Yahudiler’den başka Romanları, Slav halklarından Lehleri ve Rusları ve engellileri de dâhil ediyordu. Marksizmi ve kapitalizmi, Yahudilerin yönlendirdiği, Alman karşıtı hareketler olarak değerlendirerek karşı çıkıyordu.

Soğuk Savaş dönemi, II. Dünya Savaşı sonrasında, özellikle Orta Avrupa devletleri üzerinde etki kavgasının Almanya’nın bölünmesiyle ve Doğu Avrupa’nın büyük bölümünde Sovyet tipi hükümetlerin oluşmasıyla başlayan ve Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılışına kadar süren siyasi, ekonomik ve askeri bakımdan iki süpergücün (ABD ve SSCB) önderliğindeki ideolojik iki bloğun egemen olduğu dönemdir.

1947-1951 Dönemi: Bu dönemde, bloklar arasındaki ideolojik çatışmanın belirlediği ve silahlanma yarışının olduğu, militerleşmiş bir uluslararası sistemin oluşmasıyla Soğuk Savaş şekil almaya başladı. Bu dönemin önemli olayları olarak 1947’de Kominform’un kurulması, Marshall Planı ve Truman Doktrin’in ilan edilmesi, 1948’de Sovyet Rusya-Fin Dostluk ve İşbirliği Anlaşması ile Finlandiya’da Sovyet nüfuzunun gelişmesi şeklinde sıralanabilecek gelişmeler olmuştur.

Soğuk Savaş’ın sona ermesi, sosyal, siyasal ve ekonomik bakımdan uluslararası ilişkiler açısından bir dönüm noktası oldu. Francis Fukuyama’nın çokça tartışılan “Tarihin Sonu” (1989) tezinde iddia ettiği, Sovyetler Birliği’nin dağılışıyla komünizmin de sonunun geldiği ve ABD’nin liderliğinde serbest pazar ekonomisi ile temsili demokrasinin zaferini ilan ettiği bir dönemin başlangıcı olduğu yönünde görüşler ortaya atıldı. Bu durum, ABD Başkanı George W. Bush’un Körfez Savaşı sırasında 11 Eylül 1990’daki konuşmasındaki ifadeyle “Yeni Dünya Düzeni” sürecinin başlangıcı oldu.

Soğuk Savaş Dönemine kadar uluslararası sisteme hâkim olan Doğu-Batı, Kuzey-Güney gibi kamplaşmalar sona erdi. Samuel Huntington’un önceki dönemlerdeki ideolojik kamplaşmaların yerini alacağını öne sürdüğü “Medeniyetler Çatışması” (1993) tezine göre, Soğuk Savaş sonrası Dönemdeki çatışmalar, kültürler veya medeniyetler (Batı, İslam, Hindu, Latin Amerika, Çin, Afrika, Ortodoks, Budist) arasında gerçekleşecektir.

Macaristan ile Tiranon Antlaşması imzalanmıştır. Brest-Litovsk Antlaşması, İttifak Devletleri ile Rusya arasında imzalanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Mihver Devletler; Almanya, Japonya ve İtalya'dan oluşmuştur. Doğru cevap D'dir.

Küba Füze Krizi 22 Ekim 1962 tarihinda ABD'nin Küba'yı ablukaya alması ile gerçekleşti. Doğru cevap C'dir.

II. Dünya Savaşı, I. Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle çıkan Almanya’nın 1 Eylül 1939’da Polonya’ya karadan ve havadan saldırmasıyla başladı. Doğru cevap A'dır.

Güvenlik Konseyi’nin kararı için 11 üyeden 7 üyenin oyu yeterli oluyor ama bu 7 oydan da 5inin daimi üyelerden (5 büyükler olarak anılan Çin, Fransa, Rusya, İngiltere ve ABD) gelmesi gerekiyor. Bu da sadece daimi üyelerin veto ayrıcalığına sahip olduğuna ve yürütme erkinin ve kararlarının BM’ye değil, sadece daimi egemen ülkelerin siyasalarına dayandığına işaret ediyor. Doğru cevap C'dir.

Glasnost ve Perestroika, Mikhail Gorbaçev'in ilan ettiği ve uygulamaya koyduğu politikalardır. Doğru cevap E'dir.

Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne girmesi, 1932 yılında TBMM’nin Genel Kurul Kararıyla gerçekleşmiştir. Doğru cevap B'dir.

Soğuk Savaş’ın temel sembollerden biri olan Berlin Duvarı’nın 9 Kasım 1989’da yıkılması ve 3 Ekim 1990’da Doğu ve Batı Almanya’nın birleşmesi, bu dönemin bitişine
işaret eden en önemli olaylardandır. Doğru cevap B'dir.

Birleşmiş Milletler'de veto hakkına sahip daimi ülkeler Rusya, ABD, İngiltere, Fransa ve Çin'dir. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap D'dir.