ULUSLARARASI İLİŞKİLERE GİRİŞ

Küreselleşme, günümüzde üzerinde en çok tartışılan kavramlardan biri halini almıştır. Bunun nedeni, son yıllarda dünyanın herhangi bir yerinde yaşanan önemli değişimlerin, sorunların, süreçlerin, küresel nitelik kazanarak bölgeler, ülkeler ve yerel düzeyde hem siyasal, hem toplumsal, hem ekonomik, hem de kültürel alanlarda dönüşümler yaratmasıdır.

Birincisi, küresel terör hedef olarak kendisine sivil ve masum insanları seçer. İkincisi, geçmişteki terör eylemlerine kıyasla küresel terör, ölümcüllük derecesi yüksek eylemlere yönelmiştir. Üçüncüsü, küresel terör, hem eylemlerini örgütlemek, hem de finanse etmek için küreselleşme sürecinin iletişim alanındaki yansımaları olan cep telefonu, elektronik posta ve sosyal medya gibi iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde yararlanmaktadır. Son olarak, kültürel kimlik olgusunu köktenci ve çatışmacı bir tarzda gündeme getirmesi ve dünya siyasetini medeniyetler, kültürler ya da dinler arası çatışma temelinde yeniden düzenlemeye çalışması, küresel terörü oluşturan temel özellikler arasında sayılmalıdır.

Sınır ötesi ticaret ve finans hareketlerinin çoğalmasıyla, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünya ekonomisini düzenlemek amacıyla kurulan Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası (WB) ve 1990’lı yıllarda kurulan Dünya Ticaret Örgütü (WTO) gibi uluslararası örgütlerin rolü ve etkinliği de artmıştır. Bu örgütler, ulus devletlerle birlikte, küresel ekonominin önemli aktörleri konumuna gelmişler ve dünyanın küçülmesi ile karşılıklı bağımlılık ilişkilerinin artmasına katkıda bulunmuşlardır.

Birleşmiş Milletler’in küresel kalkınma ağı olan BM Kalkınma Programı (UNDP) kendi tanımlamalarına göre, insanlara bilgi, deneyim ve daha iyi bir yaşam kurmaları için kaynak ulaştıran ve değişimi savunan bir kuruluş olup küresel adaletsizliği ortadan kaldırma amacıyla çalışma yapan bir uluslararası organizasyondur.

Son dönemde, özellikle 11 Eylül 2001 teröründen bugüne geçen süre içinde, kültür-küreselleşme ilişkisinde, tartışma alanı içinde Medeniyetler Çatışması, İslam Korkusu, Yabancı Korkusu, Göçmen/Mülteci Korkusu, Öteki gibi kavramlar ön plana çıkmaktadırlar. Kültürel kimlik temelinde ayrışma, çatışma, ötekileştirme, dışlama süreçlerine anlam veren bu kavramlar, küreselleşme tartışması içinde belirleyici konuma gelmişlerdir.

Yabancı korkusu (Zenofobi), kişilerin kendilerinden farklı etnik kökene, inanca, kültüre ve yaşam tarzına sahip olan insanlardan korkması durumuna verilen genel addır.

Özellikle son yıllarda uluslararası göç ve mülteci kavramları karşımıza büyük sorunlar ve sıkıntılar çıkarmaktadır. Küreselleşme, uluslararası göç ve mülteci sorunu derinleştirmiş, ve bu sorunlar süreç içerisinde küreselleşme olgusunun en önemli tanımlayıcı ve akılda kalan nitelikleri arasında yer almıştır.

Bölgeselleşme, en genel anlatımıyla birbirlerine coğrafi olarak yakın ülkelerin girdikleri iş birliği ilişkileridir. Ülkelerin, özellikle ekonomik alanda ve ticaret ilişkilerinde kurdukları iş birliği sonucunda ortaya çıkan karşılıklı yarara ve kazanca dayalı bölgesel iş birliği, yani bölgeselleşme süreci, bugün en somut olarak yaşanan küreselleşme biçimini yaratmıştır.

Küreselleşme, günümüzde üzerinde en çok tartışılan kavramlardan biri halini almıştır. Bunun nedeni, son yıllarda dünyanın herhangi bir yerinde yaşanan önemli değişimlerin, sorunların, süreçlerin, küresel nitelik kazanarak bölgeler, ülkeler ve yerel düzeyde hem siyasal, hem toplumsal, hem ekonomik, hem de kültürel alanlarda dönüşümler yaratmasıdır. Bu dönüşüm sürecini anlamlandırabilmek için kullanılan kavram da “küreselleşmedir”.

Bununla birlikte, küreselleşmeden konuşurken, özellikle, ve tarihsel bağlam olarak, 1980’lerden bugüne yaşanan değişim ve dönüşümden bahsediyoruz. 1980’lerde özellikle gelişmiş ülkelerin, örneğin Amerika ve Britanya, ekonomilerinde “Serbest Pazar Ekonomisine Geçiş” ile başlamıştır.

Derinleşme, bu yaygınlaşma sürecinin yarattığı etkilerin yaşadığımız dünyanın her tarafında güçlü bir şekilde hissedilmesini ve yaşanmasını ifade etmektedir. Küreselleşme değiştirici ve dönüştürücü gücü yüksek bir süreçtir.

Küreselleşme süreci içinde yeni ve önemli olanın, dünyanın değişiminin ve ülkelerin bu değişime bağlı olarak yaşadıkları dönüşümün içerdiği yaygınlık, derinlik ve hızlılık olduğunu söyleyebiliriz. Küreselleşme, bu temelde, dünyanın her tarafında yaşanan bir “tarihsel gerçeklik”, bir “toplumsal olgu” olarak, ülkeler, ekonomiler, siyasetin üretimi, kültürlerin yaşanması, günlük yaşamın örgütlenmesi gibi alanlarda ortaya çıkan “karşılıklı bağımlılık ilişkilerinin yaygınlaşması, derinleşmesi, ve hızlanması süreci” olarak tanımlanabilir. Şüphesiz ki, bu tanım, ideolojik ve politik değil, sosyolojik ve yöntemsel bir tanımdır.

Küresel terör, yöntem olarak şiddeti benimseyen ve kullanan bütün terör eylemleri gibi özünde amacı siyasal olan bir eylemdir.

Öncelikle, küresel terör hedef olarak kendisine sivil ve masum insanları seçer. Bu anlamda, sadece şiddeti ve yok etmeyi değil, aynı zamanda, korku, endişe ve güvensizlik duygularının toplum içerisinde yerleşmesini ve yayılmasını amaçlamaktadır. İkincisi, geçmişteki terör eylemlerine kıyasla küresel terör, ölümcüllük derecesi yüksek eylemlere yönelmiştir. Ne yazık ki günümüzde, küresel terör eylemleri sonucunda sayıları yüzlerle ya da binlerle ifade edilen ölümcüllük derecesi yüksek eylemlere tanık olmaktayız. Üçüncüsü, küresel terör, hem eylemlerini örgütlemek, hem de finanse etmek için küreselleşme sürecinin iletişim alanındaki yansımaları olan cep telefonu, elektronik posta ve sosyal medya gibi iletişim teknolojilerinden en üst düzeyde yararlanmaktadır. Son olarak, kültürel kimlik olgusunu köktenci ve çatışmacı bir tarzda gündeme getirmesi ve dünya siyasetini medeniyetler, kültürler ya da dinler arası çatışma temelinde yeniden düzenlemeye çalışması, küresel terörü oluşturan temel özellikler arasında sayılmalıdır.

Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ve işlevleri: a. DTÖ’yü meydana getiren çok taraflı ve çoklu ticaret anlaşmalarının uygulanmasını ve denetlenmesini sağlamak, b. Çok taraflı ticaret müzakerelerinin yürütüldüğü bir forum oluşturmak, c. Ticari uyuşmazlıkların çözümünü sağlamak, d. Üye ülkelerin ulusal ticaret politikalarını izlemek, e. Küresel ekonomik politikayla ilgili diğer uluslararası kuruluşlarla işbirliğini sağlamak, f. Gelişme yolundaki ve geçiş sürecindeki ekonomilerin çok taraflı ticaret sistemi ile bütünleşmelerine yardımcı olmak.

Dünya Bankası’nın (World Bank) 2016 verilerine göre, dünyanın en büyük 100 ekonomisi arasında Amerika Birleşik Devletleri en büyük ekonomiye sahiptir.

Küresel ölçekte yaşanan sorunlar ve ayrışmalar dünyada ciddi bir sosyal adalet sorunu ortaya çıkarmıştır. Bugün, ekonomik refah ile eğitim ve sağlık olanaklarının ülkeler ve insanlar arasında adil bir biçimde paylaştırılmadığı bir dünyada yaşamakta ve küresel ölçekte yaşanan bu sorunu da “küresel adalet sorunu” olarak adlandırmaktayız.

İnsani kalkınma endeksinin 2016 sıralamasına göre Türkiye Yüksek İnsani Kalkınma sınıfında yer almaktadır.