Savaşlar ve 20. Yüzyıldan Günümüze Uluslararası Sistem

Rus Devrimi, 1917 yılında iki aşamada Çarlık rejiminin yıkılarak Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açmıştır. Mart 1917 yılındaki birinci
aşamada Çarlık yönetiminin yıkılarak yerine geçici bir koalisyon hükümeti kurulmuştur. Ancak bu hükümet, halkın ve işçilerin sorunlarının çözülmesi, toprak reformunun gerçekleştirilmesi ve barışın sağlanması gibi beklentilerini yerine getirememiştir. Ekim 1917 yılında ikinci aşama olan Bolşevik Devrimi’yle iktidarı Lenin’in liderliğindeki Bolşevik hükümeti ele geçirdi. Lenin, 1918 yılında Rusya’ya karşı savaşan devletlerle Brest-Litovsk Barışı imzalayarak savaştan çekildi.

ABD, Osmanlı İmparatoruğu, Bulgaristan

Kökeni Latince fasces (ucunda balta bulunan çubuk demeti) sözcüğüne
dayanan faşizm; bütün yaşam alanını kapsayan devlet ve ideoloji, lider hegemonyası, basının sözkonusu ideolojiye yönelik yayınlar yapma zorunluluğu (güdümlü yayıncılık), göstermelik seçimler, kitle iletişim araçlarının tekelleşmesi, sansür, milliyetçilik, militarizm, şiddet, şovenizm, popülizm, antikomünizm ve antikapitalizm gibi belirleyici özelliklere sahip olan ve temel hedefi, tek partili otoriter veya totaliter bir devlet kurmak olan ideolojidir.

Alman ve İtalyan faşizmleri farklılık gösterir. İtalyan faşizminin özünde ırkçılık
yokken Alman Nazizminde oldukça koyu bir ırkçılık, Antisemitizm şeklinde ifade bulur.

Nazi Almanya’sının önderi (Führer). Almanları “üstün ırk” olarak görüyor ve “aşağı ırk” olarak gördüğü Yahudilerin Almanlara karşı bir tehdit oluşturduğunu iddia ediyordu. “Aşağı ırk”a Yahudiler’den başka Romanları, Slav halklarından Lehleri ve Rusları ve engellileri de dâhil ediyordu. Marksizmi ve kapitalizmi, Yahudilerin yönlendirdiği, Alman karşıtı hareketler olarak değerlendirerek karşı çıkıyordu.

II. Dünya Savaşı, I. Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle çıkan Almanya’nın 1 Eylül 1939’da Polonya’ya karadan ve havadan saldırmasıyla başladı. Bu olaydan iki
gün sonra İngiltere ve Fransa, Almanya’ya savaş ilan etti. Böylece Avrupa’da II. Dünya Savaşı patlak verdi. Batı’ya doğru genişlemeye çalışan SSCB, Kasım
1939’da Finlandiya’ya saldırdı. Kış Savaşı olarak anılan bu saldırı sonucunda SSCB, Milletler Cemiyeti’nden ihraç edildi. Mart 1940’ta Finlandiya SSCB tarafından, Nisan 1940’ta Danimarka ve Haziran 1940’ta da Norveç, Almanlar tarafından işgal edildi. Haziran 1941’de Almanya, SSCB’yi işgal etti. Doğu Asya Hindiçin’de egemenlik kurmak isteyen Japonya, Aralık 1941’de ABD’ye ve Pasifik Okyanusu’ndaki Avrupa topraklarına saldırdı. Pearl Harbor’ın bombalanmasıyla beraber ABD, II. Dünya Savaşı’na dâhil oldu. Böylece, SSCB, ABD ve Japonya’nın katılımıyla savaş, dünya savaşına dönüştü SSCB’nin ve Polonya’nın Berlin’i ele geçirmesinden sonra Almanya’nın 8 Mayıs 1945’te teslim olması üzerine Avrupa’da savaş sona erdi. 

Sovyetler Birliği, Fransa, İngiltere, ABD, Çin

Almanya, Japonya, İtalya

1933- 1945 yılları arasında Avrupa’da Yahudilerin devlet eliyle zulme ve katliama
uğramasıdır. Antisemitizmin en vurucu örneğidir.

II. Dünya Savaşının sonunda uluslararası barışı ve düzeni sağlamak 

Güvenlik Konseyi (yürütme organı), Genel Kurul (danışma organı) ve Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’ndan oluşur. Buna ek olarak bir de barışa ve güvenliğe tehdit durumlarında Güvenlik Konseyi’ni uyaran bir Sekreterya’ya sahiptir.

Soğuk Savaş dönemi, II. Dünya Savaşı sonrasında, özellikle Orta Avrupa devletleri üzerinde etki kavgasının Almanya’nın bölünmesiyle ve Doğu Avrupa’nın büyük bölümünde Sovyet tipi hükümetlerin oluşmasıyla başlayan ve Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılışına kadar süren siyasi, ekonomik ve askeri bakımdan iki süpergücün (ABD ve SSCB) önderliğindeki ideolojik iki bloğun egemen olduğu dönemdir.

II. Dünya Savaşı’nı takiben iktidarın küresel dağılımındaki
(Avrupa’nın gücünün azalması) ve dünya ekonomisinde yaşanan değişiklikler, buna bağlı olarak sanayileşmiş merkez devletlerle azgelişmiş çevre devletler arasındaki ilişkilerdeki değişiklikler, silah teknolojisindeki gelişmeler, Soğuk Savaş’ın çıkmasına yol açan gelişmeler oldu. Bu gelişmelerle ilintili olarak, bu dönemi belirleyen temel meseleler, 3. Dünya ülkelerinin siyasal bağımsızlık ve ekonomik kalkınma mücadeleleri, süper güçler arasındaki silahlanma yarışı ve Almanya ve Japonya’nın Batı ittifakına tekrar entegre edilmesi gibi konular
oldu.

Bu dönemin önemli olayları, 1950-53 yılları arasındaki Kore Savaşı (dünyanın ekonomik, siyasi ve askeri alanlarda bölünmesini güçlendirdi), 1955’te Varşova Paktı’nın oluşturulması, 1957 yılında SSCB’nin yapay uydu Sputnik’i uzaya fırlatması, 1962 Küba Füze Krizi ve Sino-Hint Savaşı’dır. Bu olaylardan en önemlisi, ABD ve SSCB’yi doğrudan savaşın eşiğine getirmesi nedeniyle Soğuk Savaş döneminin en tehlikeli olayı ve dönüm noktalarından biri olan Küba Füze Krizi’dir.

Bu kriz, ABD’nin Türkiye, İngiltere ve İtalya’da füze konuşlandırması üzerine, 1959- 1960 yıllarında SSCB’nin güvensizliğinin artmasıyla Küba’ya füze yerleştirmesi nedeniyle başladı.

1985-1991

Soğuk Savaş’ın temel sembollerden biri olan Berlin Duvarı’nın 9 Kasım 1989’da yıkılması ve 3 Ekim 1990’da Doğu ve Batı Almanya’nın birleşmesi, bu dönemin bitişine işaret eden en önemli olaylardandır.

1989’da başlayıp 25 Aralık 1991’de sona eren bir süreçte SSCB’nin dağılarak
15 bağımsız devletten oluşan bir yapıya dönüşmesi, Soğuk Savaş’ın sonunu getirdi.

Lider ülke:ABD

Diğer ülkeler: Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda

Lider ülke: SSCB

Diğer ülkeler: Çekoslovakya, Çin, Macaristan