ULUSLARARASI İLİŞKİLERE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 11

Savaş Suçları: Cenevre Sözleşmesinin ya da uluslararası yasaların ve geleneklerin ciddi derecede ihlal edilmesiyle işlenen suçlardır. İşkence, sivilleri hedef alan saldırılar, bilinçli bir biçimde hastaneler, okullar, tarihi değeri olan binalar vb. önemli hedeflere saldırı, 15 yaşın altındaki çocukları orduya almak vb.

Roma Statüsünü onaylamış devletler Mahkeme’nin yargı alanı kapsamında işlenmiş suç ya da suçların duyurusuyla, konunun soruşturulması için savcıya başvurabilirler.

Hem askeri yapısı hem de sivil yapısı olan NATO’nun en yüksek karar alma organı Kuzey Atlantik Konseyi’dir.

Sırbistan, Uluslararası Adalet Divanı’na Kosova’nın bağımsızlık ilanının uluslararası hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle başvurmuştur. Ancak 22 Temmuz 2010’da Divan, Kosova’nın bağımsızlığını ilan etmesinin uluslararası hukuku ihlal etmediği sonucuna vararak Kosova’nın bağımsızlığını onaylamıştır.

Soğuk Savaş döneminde Batı Bloku önderi olan süper güç ABD'dir. Yanıt B.

Küreselleşen dünyamızın gerek ülkelerin gerekse de dünyanın yönetimine etkilerini nasıl anlayacağız? Bu bağlamda, akademik ve bilimsel çalışmalar temelinde küreselleşen dünyamızı anlama ve açıklama çabasının çok önemli bir alanın, Uluslararası İlişkiler olduğunu görüyoruz. En genel anlamı içinde, uluslararası ilişkiler, dünyamızda ülke içi değil, ülkeler arası ilişkileri anlamaya çalışır, bunu yaparken, ağırlığı devletlerarası ilişkilere verir. Eğer Siyaset Bilimi bölümü, ülke içinde, devlet - toplum - birey ilişkilerini anlamaya çalışan bir bilim dalıysa, Uluslararası İlişkiler, devletlerarası ilişkileri anlamaya çalışan bir bilim dalıdır. Bu nedenle üniversitelerde, ayrı Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler dersleri verilmekte, bazen de bu alanlarda ayrı bölümler olduğu görülmektedir.

Dünya Sistemi yaklaşımı, bize uluslararası
ilişkilerle ilgili farklı bir yorum ve açıklama getirir.
Aşağıdaki noktalar, Dünya Sistemi yaklaşımının
temel özelliklerini bize gösterir:
1. Uluslararası ilişkilerin bir merkezi vardır.
Bu merkez de 16. yüzyıldan bugüne dünya
sistemine anlam veren ve bu sistem içindeki
güvenlikten, ekonomi ve kültüre; devletten,
uluslararası örgütlere kadar tüm ilişkileri
ve aktörleri belirleyen ve şekillendiren
kapitalizmdir. Doğrudur, uluslararası ilişkilerin
siyasi bir merkezi yoktur, ancak bu
bir merkezin olmadığı anlamına da gelmez.
Uluslararası ilişkiler, uluslararası sistem ve
politika, ekonomik bir merkez, diğer bir
deyişle, dünya kapitalist sistem tarafından
şekillenmektedir.

2. Dünya kapitalist sistemi, gelişmiş ülkeler ile
az gelişmiş ülkeler, zenginler ile fakirler arsındaki
eşitsiz sömürü ilişkisi tarafından şekillenmiştir.
Sömürgecilik, emperyalizm ve
küreselleşme, bu eşitsiz gelişme ve sömürü
ilişkisinin farklı, ancak özü aynı biçimleridir.
3. Devletler ve uluslararası örgütler, bu kapitalist
altyapının siyasi düzenleyicisi rolünü
oynamaktadırlar ve güvenlik gereksinimi
de bu eşitsiz gelişme ve sömürü ilişkisinden
bağımsız değildir. Güvenlik, az gelişmiş ülkelerin
ve fakirlerin doğal kaynaklarını ve
iş gücünü sömürmeden bağımsız düşünülmemelidir.
Çünkü devletler ve uluslararası
örgütler var olan düzeni sürdürmek için çalıştıkça,
özünde sömürü düzeninin hizmetinde
çalışıyor olmaktadırlar.
4. Güç, bu anlamda, özünde ekonomik güçtür
ve gücü elinde bulunduranlar zenginleştikçe,
üzerinde güç uygulananlar, az gelişmiş,
gelişmekte olan ya da fakir konumlarını
sürdürmektedirler. İster sert, ister yumuşak
olsun, güç, özünde sömürü ilişkisidir. Dünya
Sistemi, bu anlamda, Amerika, Avrupa,
Kanada gibi gelişmiş merkez ülkeler; Afrika,
Orta Doğu, Güney Amerika ve Güney
Asya gibi az gelişmiş çevre bölgeler, bir de
Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya ve Türkiye
gibi gelişmekte olan orta büyüklükte ülkelerden
oluşmaktadır.
5. Bu sistem ancak aşağıdan yukarıya; sınıflar,
sivil toplum ve sosyal hareketlerin mücadeleleriyle
dönüşebilir, daha adil ve insani
hale gelebilir. Anti-küreselleşme hareketleri
ve bu hareketlerin “Başka Bir Dünya Mümkün”
sloganları, var olan sisteme direnmeyi
ve dönüşüm talebini simgelemektedirler.

Ekonomik milliyetçilik ya da korumacılık olarak anılan Merkantilizm, XIV. Louis’in danışmanı olan Jean Baptiste Colbert’in devletlerin gücünü garanti altına almanın yolunun gümüş ve altın biriktirmek olduğu görüşlerine dayanır. Uluslararası ekonomiye sıfır-toplamlı bir bakışa sahip olan Merkantilizmin en temel özelliği, devletin çıkarını piyasaya öncelemesidir. Bu nedenle, merkantilist devlet için ulusun genel refahı, geri plandadır. Merkantilizm sonucunda elde edilen zenginlik, ulus-devletin doğmasına katkı sağlayan faktörlerden en önemlisidir. Buna ek olarak, zenginliğin bir ülkenin gücü açısından vazgeçilmez olduğunu; gücün de zenginliğin elde edilmesinde ve korunmasında önemli bir işleve sahip olduğunu düşünür.

Serbest piyasaya ve asgari devlet müdahalesine dayanan liberal görüşe göre piyasa, insanların ihtiyaçlarını karşılamak için kendiliğinden ortaya çıkar ve pazardaki değiş- tokuş işlemleri “görünmeyen el” ile düzenlenir.

Adam Smith’in mutlak üstünlük kuramından etkilenen David Ricardo, karşılaştırmalı üstünlük kuramını geliştirmiştir. Bu kuramla ülkelerin dış ticaret ilişkilerini açıklamayı hedefler ve serbest ticaretin ve piyasanın bireyler için getirisinden bahseder. Bu kurama göre, mükemmel işleyen bir serbest ticaret sisteminde verimlilik ve ulusal refahın artması, ülkelerin ürettikleri mallarda üretimi en avantajlı olan üründe uzmanlaşması ve buna bağlı işbölümüyle mümkündür.

Bugün bu ülkelerde sömürgeci Batılı devletlerin açıkça siyasi olarak değil ama ekonomik yaptırımlarla yönetimlerine karıştıklarını ve Birinci Dünya ülkelerinin pazarlarına yarayacak biçimde şekillendirdiklerini iddia eden bu görüş, yeni sömürgecilik olarak anılan Dünya sistem teorisidir. Bu görüşün en önemli kuramcısı, Immanuel Wallerstein’dır. Wallerstein, dünya sistemini, merkez-çevre ve yarı- çevre olarak belirlenen hiyerarşik bir işbölümünün hâkim olduğu, kapitalist dünya ekonomisi olarak tanımlar.

1870’lerden I. Dünya Savaşı’na kadar (1914) geçen sürede, uluslararası ödeme sisteminde altının sabit döviz kuru olarak kabul edildiği döneme, Altın Standardı Dönemi denmektedir. Bu dönemden başlayarak 1914 yılına kadar, Britanya belirleyici ülke rolünde, sermaye piyasasının merkezi oldu ve Londra, küresel mal, para ve sermaye piyasalarındaki kuralları, tüm dünyaya dayattı. Önceliğin parasal istikrarda olduğu bu dönemde, Büyük Britanya, iki temel ekonomi politikası yürüttü. Bunlar; altın fiyatının desteklenmesi ve açık vermeyen ödemeler dengesinin sağlanmasıydı.

Para biriminin altın cinsinden tanımlanması, Dünya Ekonomik Buhran Dönemi'nde değil, bundan önceki Altın Standardı Dönemi'nde gerçekleşmiştir. Bunun dışındaki verilen bilgilerin hepsi Dünya Ekonomik Buhran Dönemi'nin ortaya çıkmasında rol oynayan nedenlerdir.

Verilen İfadelerden IV numaralı ifade yanlış bilgi içermektedir. 1960’lardan itibaren ABD Dolarının altın karşısında fazlaca değer "kazanmasından" dolayı sistem "çalkalanmaya" başlamıştır. Ulusal harcamalarda ve Vietnam Savaşı’na bağlı olarak askeri harcamalardaki artış ile bu değer kazanma daha da artmıştır. Ağustos 1971’de ABD Başkanı Richard Nixon, doların altına çevrilebilirliğinin bir süreliğine askıya alındığını ilan etmiştir. Mart 1973’ten itibaren kurlar serbestçe dalgalanmaya bırakılmıştır. Bu nedenle IV numaralı ifadenin yer almadığı seçenek sorunun doğru yanıtı olacaktır.

IMF ve Dünya Bankası’nda en fazla söz sahibi olan ülke A.B.D’dir. Bu nedenle IMF’nin merkezi Washington D.C’dedir.

Williamson’ın iddia ettiğinin aksine, 1990’lı yıllarda dünya ekonomisiyle uyum sağlamak için devletin ekonomideki rolünün azaltıldığı Latin Amerika ülkelerinde (özellikle 1994’te Meksika Krizi) ve Doğu Asya’da (1997) görülen mali krizler, Bretton Woods Örgütleri’nin uyguladığı neoliberal politikaların negatif sonuçlarını ve kriz yönetimindeki başarısızlıklarını ortaya çıkarmıştır. 1990’lı yıllar, gelişmekte olan ülkelerde spekülatif sermaye dolaşımının yarattığı istikrarsızlıklara tanıklık etmiştir. Bu krizler, 2000’li yıllarda A.B.D ve Avrupa’da da görülmeye başlanmıştır.

2008 Dünya Finans Krizi, Temmuz 2007’de A.B.D’de başlayarak domino etkisiyle Çin’den Güney Kore ve Japonya’ya, Rusya’dan Venezuela’ya, İzlanda’dan Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği ülkelerine kadar Dünya’da pekçok ülke ekonomisinde farklı düzeylerde finans krizine neden oldu. Kriz, A.B.D’de düşük gelirli kesimlere ipotek karşılığında sunulan kolay kredi imkanlarının emlak piyasasında yarattığı balon etkisiyle, emlak fiyatlarının hızla düşmesi, kredileri veren kurumların batması ve kredi alanların iflasından kaynaklanmıştır. Bu durum A.B.D. ve Avrupa’nın hem kaynaklar hem de ekonomik kredibilite açı- sından küresel liderliğini orta vadede zedelemiş ve A.B.D’nin uyguladığı serbest pazar kapitalizm modelinin sorgulanmasına yol açmıştır. Bu doğrultuda, A.B.D’de ve Avrupa’da bazı finans sektörlerinin millileştirilmesi gündeme geldi. Yani, A seçeneği krizin nedenine değil, sonucuna değinmektedir.

Uluslararası Af Örgütü” 1961 yılında Londra’da kurulmuştur ve aşamalı bir biçimde kurumlaşmıştır.

Uluslararası Af Örgütünün temel ilkelerin belirlendiği ilk uluslararası toplantısı Belçika, İngiltere, Fransa, Almanya, İrlanda, İsviçre
ve ABD’den gelen katılımcılarla gerçekleştirilmiştir.

Uluslararası STK olarak Greenpeace (Yeşil Barış) 1971’de ABD - Alaska’da yürütülmekte olan nükleer denemeleri protesto eylemi çerçevesinde örgütlenen 14 eylemci tarafından Kanada’nın Vancouver kentinde kurulmuştur.