ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 15

Soruda dahili geçerliğin tanımı verilmiştir

Rastsal örnekleme, hedef kitledeki tüm öğelerin örnekleme seçilme şansının eşit olduğu örnekleme türüdür. Doğum oranları, ilkokul sayısı, berberlerin listesi ve gazete satış rakamları ülkede yaşayan bireylerin tamamını temsil etmemektedir. Ülke nüfusunun şehirlere göre dağılımını hesaplamak ise, hangi şehirden kaç bireye ulaşılması gerektiğini hesaplamada bir adımdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Küme örnekleme, evreni çeşitli gruplara bölerek incelemeyi hedeflemektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Katmanlı ve küme örneklemede kümelerin büyüklük açısından farklılıkları dikkate alınmamaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Okul müdürü, sınıf­ları seçerken seçilme şanslarını her sınıf­taki öğrenci sayısına oranlı olarak hesaplayıp ardından da her sınıf­tan eşit sayıda öğrenci seçerek her öğrencinin seçilme şansını eşitlediği için büyüklüğe orantılı olasılıklı örneklemeden söz edilebilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Okul müdürünün, yalnızca o sırada boş dersi olan öğrencilerden veri toplamış olması, seçilen ögelerin temsil yeteneği zedelemiştir. Bu tür örnekleme yöntemini temsil eden kavram elverişlilik örneklemesidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Hedef kitle ya da çalışma evreni (target population) çalışmamızda üzerine eğildiğimiz ögelerin (units) toplamıdır. Bu kitle çoğu zaman oldukça soyut bir tanımdır. Örneğin Türkiye seçim araştırmalarında oy verme yaşında vatandaşlar hedef kitlesi olarak alınır. Ancak daha açık bir ifadeyle bu kitle belli bir seçim öncesi örneğin 12 Haziran 2011 genel seçimi öncesi Türkiye’de ikamet eden vatandaşlar demek daha doğru olacaktır.

Hedef kitle içinde yer alan ögelerin seçilecek örnek içine dahil olma olasılığı olanlarının listesine örnek listesi (sampling frame) diyoruz. En basit şekliyle örnek listesi örneğimize dahil edebileceğimiz tüm ögeleri içeren bir listedir.

Soruda sunulan işlem, ağırlıklandırma olarak adlandırılmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Örnek listemizde birden fazla ögenin aslında hedef kitlede aynı ögeye karşılık gelmesi olarak tanımlanabilecek yinelenme (duplication); bir kapsama sorunudur. Hane halkına telefon listesiyle ulaşmaya çalıştığımız durumda birden çok telefon numarası olan evler ya da cep telefonu ile normal hatlı telefonların birlikte kullanıldığı durumlarda aynı kişiye birkaç numaradan ulaşmak mümkün olacak ve bu nedenle de bu kişilerin seçilme şansları artmış olacaktır.

Katmanlı örnekleme yöntemi temel bir gözleme dayanır. O gözlem de hedef kitlenin ne derece türdeş (homojen) ise çekilen örneklemin de o derece daha az örneklem hatası ürettiğidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Türkiye’de yaygın olarak kullanılan örnek listeleri arasında yer alan hane adres listeleri, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) içinden seçilir.

Pek çok zaman anket çalışmalarında müşteri, firma çalışanları, kulüp ya da dernek üye listeleri örnek listesi olarak kullanılmaktadır. Bu tür listelerin en büyük sorunu güncelleme sorunlarıdır. Pek çok zaman bu tür listelere bir defa giren kişiler üyelikten ayrılsalar, artık müşteri olmasalar bile listeden silin(e)memekte ve bu şekilde listede olmaması gereken pek çok kişi listede görünmektedir. Benzer şekilde listeye giriş de farklı yönetimsel aşamalardan geçmeyi ya da onay süreçlerini gerektiriyorsa listede olması gereken bazı kişilerin listede görünmemeleri sonucu da ortaya çıkabilmektedir.

Denek güdümlü örneklem (respondent driven sampling) yöntemleri kısıtlı sayıda ve rastsal olarak da seçilmemiş olabilecek birkaç denek ile örnekleme başlar. Bu “tohum” deneklerden kendi sosyal ağları içinden yine kısıtlı sayıda birkaç yeni deneği daha örnekleme dahil etmeleri istenir. Örnek listesine katılan her yeni kişi kendi sosyal ağlarından yeni katılımcıları bulur ve böylelikle örnek listesi genişler.

Tüm örnek listesindeki ögeler birbirinin aynı özelliklere sahipseler buradan çekilecek örneklem büyüklüğü de tek bir örnekten oluşsa da yeterli olacaktır. Bu şekilde tüm ögelerin türdeş (homojen) bir yapıya sahip olduğu durumda ne örneklem büyüklüğünün ne de bu örneklemin seçiliş şeklinin bir önemi kalacaktır. Herhangi bir tek örnek tüm hedef kitleyi temsil edebilecektir.

Herhangi bir istatistiğin standart hatası o istatistiğin örneklem dağılımının standart sapmasıdır. İstatistikte standart sapma bir dağılımın ortalama etrafında ne derece yayık bir şekilde dağıldığının bir ölçütüdür.

Örneğin diyelim ki örnek listemizde üniversitemize kayıtlı 3000 öğrenci vardır. Örneklem büyüklüğümüzün de 100 olacağını belirlemiş olalım. Basit rastsal örneklem ile ihtiyaç duyulan 100 ögenin seçilmesi için 1 ile 3000 arasında 100 tane rastsal rakam belirlenmesi gerekir. Bunu herhangi bir rastsal rakam tablosundan 100 tane 1-3000 arasında dört basamaklı rakam seçerek yapabileceğiniz gibi herhangi bir hesap tablosu (spreadsheet) programından 1-3000 arası 100 rakam üreterek de yapabilirsiniz. Böylelikle bu seçilen rakamlara karşılık gelen ögeler örneğimiz olarak seçilmiş olacaktır.

Deneysel ve kontrol gruplarını oluştururken katılımcıları iki gruba da rastgele atamaya dikkat edilir

Teknoloji dahili geçerliğin sağlanmasında yaşanan sorunlardan biri değildir

Araştırmanın laboratuvar ortamında yapılması harici geçerliğin dezavantajlarından değildir