ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II

Martin Wight’ın 1950’lerde LSE’de verdiği ve daha sonra British Committee on Theory of International Politics yayını olarak basılan ders notları kuramın temellerini ortaya koyan en önemli kaynak niteliğindedir ancak Okul’un başlı başına belli bir kuram olarak nitelendirilebilecek hâle gelmesinde Herbert Butterfield, Adam Watson ve Hedley Bull’un çalışmalarının katkısı büyüktür. Kenneth Waltz ise yapısal realizmin temsilcisidir. Yanıt A.

İngiliz Okulu İkinci Dünya Savaşı sonrasında Britanya'da ortaya çıkmıştır. Yanıt B seçeneğidir.

İngiliz Okulu temsilcileri tarafından kullanılan temel kavramlar uluslararası düzen, uluslararası sistem, uluslararası toplum ve uluslararası toplumun kurumlarıdır. Yanıt D seçeneğidir.

Okul kurucularının temel eserlerinden yola çıkılarak yapılan değerlendirmede üç önemli varsayımın öncelikli olduğu görülmektedir. Bunlardan ilki Okul’un uluslararası ilişkilerde temel aktör olarak egemen devleti kabul etmesi, ikincisi uluslararası sistemin anarşik yapıda olduğunu ileri sürmesi ve üçüncüsü de bu anarşik yapı (yüksek siyasi otoritenin olmadığı) içinde dahi, egemen devletlerin uluslararası toplum oluşturabileceği öngörüsüdür. Egemen devletlerin davranışlarını koşullayan ortak kurallar ve normlardan teşkil uluslararası toplum içinde yer aldıkları varsayımı ise Okul’un kendisine özgü bir varsayım olarak dikkat çekmektedir. Bu arada İngiliz Okulu’nun tarih anlayışının da çok yönlü olduğu unutulmamalıdır. İngiliz Okulu kuramcılarının dünya tarihine ilgisi oldukça fazladır. Yanıt E seçeneğidir.

İngiliz Okulu’nun kuruluş, gelişim ve dönüşüm olmak üzere üç farklı döneminden söz edilebilir. Martin Wight, Adam Watson ve Hedley Bull ile başlayan oluşum ve gelişim sürecinde daha çok devletler sistemi, uluslararası toplum, uluslararası toplumda düzen ve düzen-adalet ikilemi çalışılmıştır. 1980’lerde İngiliz Okulu’na dâhil olan Robert Jackson, John Vincent, Timothy Dunne ve Nicholas Wheeler gibi İngiliz Okulu kuramcıları vasıtasıyla, bireyin ve devletin haklarının birbirlerine karşı üstünlüğü, insan hakları ve insani müdahale konuları İngiliz Okulu’nun çalışma alanına girmiştir 1990’lardan itibarense Barry Buzan gibi İngiliz Okulu temsilcileri daha çok İngiliz Okulu’nun temel kavramlarının yeniden gözden geçirilmesi sürecine odaklanmış ve İngiliz Okulu’nun inşacı ögeleri ile Alexander Wendt’in sosyal inşacılığını birleştirme çabası içinde olmuştur. Yanıt A seçeneğidir.

Hedley Bull’un “The Anarchical Society” adlı kitabı yayımlandığı yıl olan 1977’den beri önemli bir kaynak niteliğindedir. Yanıt A seçeneğidir.

Hedley Bull uluslararası düzeni “uluslararası toplumun öncelikli ve temel ihtiyaçlarını sağlayacak ve idame ettirecek eylem kalıbı” olarak tanımlamıştır. Yanıt B şıkkıdır.

Martin Wight uluslararası toplumun kurumları olarak diplomasi, ittifaklar, tahkim ve savaşı görürken Hedley Bull için uluslararası toplumun kurumları güçler dengesi, savaş, uluslararası hukuk, diplomasi ve büyük güçlerdir. Yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası toplum ise “aralarında bazı ortak çıkar ve ortak değerlerin farkında olan, birbirleri ile ilişkilerinde ortak kurallara, ortak kurumlara bağlı olduklarını bilen devletlerin bir araya gelmesi ile” oluşmaktadır. Yanıt C seçeneğidir.

İngiliz Okuluna yöneltilen eleştiriler şunlardan oluşmaktadır:

 Yanıt E seçeneğidir.

İngiliz Okulu, 1950’lerde başlamış olup; daha çok London School of Economics (LSE) kökenli, temel çalışma konuları ağırlıklı olarak “uluslararası toplum” olan İngiliz ekolüne yakın araştırmacıları ve çalışmalarını kapsamaktadır. Kavram ilk kez Roy E. Jones tarafından 1981 yılında Review of International Relations dergisinde yayımlanan “The English School of International Relations: A Case for Closure” adlı makalede kullanılmıştır.

Hedley Bull’un uluslararası sistemde düzen ve özellikle de “anarşik” bir sistemde düzenin sağlanabilmesinin koşulları üzerine yaptığı çalışmaları, toplumda düzen-adalet ikilemi ile karşılaşıldığında hangisinin öncelikli olacağına ilişkin değerlendirmeleri ve Adam Watson’un devletler sistemi ve bu sistemlerin uluslararası toplumlara dönüşme şartlarını incelediği çalışmaları İngiliz Okulu’nun gelişmesinde oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir.

İngiliz Okulu öncelikle, tarih boyunca uluslararası ilişkilerde hakim olan farklı düşünsel yaklaşımları birleştirerek bir sentez yaratmaya çalışmıştır. Gerçekçilik, akılcılık ve devrimciliğin önemli varsayım ve görüşlerinden faydalanmış ancak gerçekçilik ve devrimcilik arasında “orta yol” olarak değerlendirilebilecek Grotiuscu geleneğe ait akılcılığa yakın durmuştur.

ngiliz Okulu temsilcileri tarafından kullanılan temel kavramlar uluslararası düzen, uluslararası sistem, uluslararası toplum ve uluslararası toplumun kurumlarıdır.

İngiliz Okulu’nun metodolojik açıdan çoğulcu olması ile kastedilen Martin Wight’ın üçlü imgesi (gerçekçilik, akılcılık ve devrimcilik) ve Hedley Bull’un üçlü düşünsel geleneği (uluslararası sistem-Hobbescu, uluslararası toplum- Grotiuscu ve dünya toplumu-Kantçı)’dir.

Bu arada İngiliz Okulu’nun tarih anlayışının da çok yönlü olduğu unutulmamalıdır. İngiliz Okulu kuramcılarının dünya tarihine ilgisi oldukça fazladır. Yine Okul uluslararası ilişkilerdeki gelişmelerin anlaşılabilmesi için daha fazla karşılaştırmalı ve tarihsel analiz yapılması gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.

İngiliz Okulu’nun kuruluş, gelişim ve dönüşüm olmak üzere üç farklı döneminden söz edilebilir. Martin Wight, Adam Watson ve Hedley Bull ile başlayan oluşum ve gelişim sürecinde daha çok devletler sistemi, uluslararası toplum, uluslararası toplumda düzen ve düzen-adalet ikilemi çalışılmıştır. 1980’lerde İngiliz Okulu’na dâhil olan Robert Jackson, John Vincent, Timothy Dunne ve Nicholas Wheeler gibi İngiliz Okulu kuramcıları vasıtasıyla, bireyin ve devletin haklarının birbirlerine karşı üstünlüğü, insan hakları ve insani müdahale konuları İngiliz Okulu’nun çalışma alanına girmiştir. 1990’lardan itibarense Barry Buzan gibi İngiliz Okulu temsilcileri daha çok İngiliz Okulu’nun temel kavramlarının yeniden gözden geçirilmesi sürecine odaklanmış ve İngiliz Okulu’nun inşacı ögeleri ile Alexander Wendt’in sosyal inşacılığını birleştirme çabası içinde olmuştur.

ngiliz Okulu’nun kuruluş döneminde Martin Wight ve Hedley Bull’un çalışmaları öne çıkmaktadır. Martin Wight çalışmalarında daha çok uluslararası toplumun (uluslararası sistem ve dünya toplumundan farkı) niteliği, devamlılığının sağlanma koşulları ve uluslararası toplum ile devletlerarası işbirliği arasındaki ilişkiye odaklanmıştır. Hedley Bull ise uluslararası toplum ve uluslararası sistem arasındaki farkı ortaya koyduktan sonra daha çok uluslararası sistemin anarşik niteliği, uluslararası sistemde düzeni belirleyen koşullar ve dünya politikasında düzen-adalet ikileminin yarattığı problemler üzerinde durmuştur.

Hedley Bull uluslararası düzeni “uluslararası toplumun öncelikli ve temel ihtiyaçlarını sağlayacak ve idame ettirecek eylem kalıbı” olarak tanımlamıştır.

Martin Wight “Power Politics” adlı çalışmasının uluslararası toplum başlıklı bölümünde uluslar ailesi, devletler sistemi, uluslararası topluluk ve uluslararası toplum şeklinde farklı düzen tipolojileri ortaya koymuş ve hem bu çalışmasında hem de diğer bazı çalışmalarında devletler sistemi (karşılıklı etkileşim için zorlanan, karşılıklı bağımlı devletlerin birlikteliği, devletlerin arasındaki ilişkinin sürekli ve sistematik olması) ile uluslararası toplum (ortak amaçlar için belli bir işbirliği içinde belli ilişkiler sistemine dahil olması) arasındaki temel farkların üzerinde üstü kapalı da olsa durmuştur. Wight’a göre uluslararası toplumda güç politikalarının işleyişini zorlaştıran ya da onları değişime zorlayan diplomatik sistem, uluslararası hukuk ve kurumların varlığı önemli yer tutmaktadır