ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II

Rejim, devletler arasındaki ilişkilere uygulanabilecek ilkeler, normlar, kurallar ve karar alma prosedürleri olarak tanımlanmakta ve dolayısıyla dört ögeden oluşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası rejim veya kurumlar, yukarıda da belirtildiği gibi uluslararası ilişkilerin herhangi bir alanına yönelik olarak roller, haklar, sorumluluklar ve bunları düzenleyen ilke, norm ve kurallardan oluşmaktadır. Diğer taraftan örgütler ise kendilerine ait konuşlanma yeri, ofisi, personeli, araç-gereci ve bütçesi olan maddi varlıklardır. Doğru cevap A'dır.

şbirliği sorunsalının temelini teşkil eden anarşik sistemin varlığı hemen hemen tüm kuramlar tarafından kabul görmekle beraber, aşağıdakilerden hangisi belli başlı uluslararası ilişkiler kuramları: Neoliberal Kurumsalcılık, Realizm ve Kognitivizmdir. Doğru cevap A'dır.

Neoliberal Kurumsalcılık, Realist kuramın uluslararası sistemin anarşik yapıya sahip olması ve ana aktörlerin devletler olması gibi bazı temel varsayımlarını paylaşsa da bu kuramdan rejimlerin uluslararası politikada oynadığı rol ve öneme
dair görüşleriyle ayrılır. Doğru cevap C'dir.

şöhret faktörü, bir devletin uluslararası hukukun norm ve kurallarına uyup uymadığı ve dolayısıyla uluslararası toplumun saygıdeğer bir üyesi olup olmadığı konusuyla ilişkilidir. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası işbirliği sorunsalına, yukarıda da bahsedildiği üzere, en çekimser ve hatta kötümser yaklaşan uluslararası ilişkiler kuramı Realizmdir (Gerçekçilik). Doğru cevap B'dir.

Kendi aralarında, neoliberal ve realist kuramların rasyonel varsayımlarına yakın veya uzak duruşları ile kognitivistler zayıf ve kuvvetli diye iki gruba ayrılır. Doğru cevap A'dır.

Rejimlerin kuruluşu, devamlılığı, etkinliği ve sona ermesi gibi konular bu intersubjektif yapı göz önünde bulundurularak yoruma dayalı yöntemlerle incelenmelidir (Jönsson, 1995; Kratochwil ve Ruggie, 1986: 766, 774-775). Doğru cevap E'dir.

Rejim teorileri, uluslararası ilişkilerin en temel sorunu olan güvenliğin sağlanması ve barışın korunmasında çok önemli bir işlevi olan işbirliğinin anarşik bir ortamda da mümkün olduğunu göstermeye odaklanmaktadır. Zira uluslararası sistemin anarşik yapısı devletlerin birbiriyle kurala dayalı işbirliğine girmesine olanak tanır mı? Diğer bir ifadeyle kural koyucu ve uygulayıcı merkezî bir otoritenin bulunmadığı uluslararası sistemde devletler arası işbirliği mümkün müdür? Bu soru uluslararası ilişkilerde işbirliği sorunsalı olarak tanımlanagelmiştir. Doğru cevap C'dir.

Rejimler, uluslararası ilişkilerin belli bir alanına yönelik olarak aktörlerin beklentilerinin örtüştüğü bir dizi açık veya ima edilen ilke, norm, kural ve karar alma prosedürlerine verilen addır. Kimi rejim tanımları, ilke, norm ve kurallar arasında hiçbir ayrım yapmaksızın sadece norm veya kural ögesini içerirken, Krasner bunlar arasında ayrım yapmaktadır. Bu tanıma göre, ilkeler veya prensipler, gerçeklik, nedensellik ve doğruluğa dair inançlardır. Normlar ise rejim üyelerinden beklenen davranışı tanımlayıp, bu üyelerin hak ve sorumluluklarını ortaya koyarlar. Diğer taraftan kurallar, ilke ve normlardan daha spesifik ve somut olup bunların hayata geçirilmesini sağlar. Son olarak karar alma prosedürleri ise bir rejimin işleyişi ile ilgili olarak, kararların nasıl alınacağını ve uygulanacağını belirler. Doğru cevap D'dir.

Uluslararası rejim veya kurumlar, yukarıda da belirtildiği gibi uluslararası ilişkilerin herhangi bir alanına yönelik olarak roller, haklar, sorumluluklar ve bunları düzenleyen ilke, norm ve kurallardan oluşmaktadır. Diğer taraftan örgütler ise kendilerine ait konuşlanma yeri, ofisi, personeli, araç-gereci ve bütçesi olan maddi varlıklardır. Ayrıca, örgütlerin, kurumlardan farklı olarak, sözleşme yapma, mülkiyete sahip olma, dava açma veya açılma gibi hukuki şahsiyete sahip olduklarını gösteren yetkileri mevcuttur. Diğer önemli bir fark ise rejimler belli bir alana yönelik düzenlemeler yaparken örgütler, Birleşmiş Milletler örneğinde olduğu gibi, birden fazla alan ve sorunla ilgilenebilirler. Uluslararası rejimler örgütlerden kendi kuruluş amaçları doğrultusunda değişik şekillerde yararlanabilirler. Doğru cevap B'dir.

Ekonomi teorisinde kullanılan Pareto verimliliği (Pareto efficient) veya Pareto optimumu kavramı, bireysel değil kollektif (topluluk) için optimum refah noktasını belirtir. Eğer en az bir oyuncunun kazancını arttırmak diğer oyuncuların kazancında bir eksilmeye yol açmadan mümkün olmuyorsa Pareto verimliliği noktasına ulaşıldığı söylenir. Doğru cevap E'dir.

Uluslararası işbirliği sorunsalına, yukarıda da bahsedildiği üzere, en çekimser ve hatta kötümser yaklaşan uluslararası ilişkiler kuramı Realizmdir (Gerçekçilik). Neoliberal kuram, ana aktörleri devlet ve yapısı anarşik olan uluslararası sistemde işbirliğinin rejimler sayesinde mümkün olabileceğini savunurken Realist düşünürler aynı şartlar altında rejimlerin oluşmasının ya çok zor ya da oluşsa bile, işlevlerinin farklı olacağını iddia etmişlerdir. Güç bazlı bir kuram olan realizm okulunda rejimlere farklı açılardan yaklaşan düşünürler olsa da hepsinin analizlerinin ortak noktası, devletlerin güç kazanımı ve kaybıyla ilgili hesaplarının ve bununla ilgili olarak, uluslararası sistemdeki güç dağılımının rejimlerle ilgili konularda belirleyici rol oynadığıdır. Doğru cevap A'dır.

Realizm kuramına göre uluslararası sistemdeki belirsizlik hâli işbirliğini zorlaştırmaktadır ve bu zorluğu aşmada uluslararası rejimlerin oynayabileceği önemli bir rol yoktur. Realistler kural ihlaline bağlı olarak sömürülme veya aldatılma durumuna düşmenin devletlerin işbirliğine soğuk bakmalarının tek veya en önemli sebebi olmadığını savunurlar. Onlara göre, Neoliberaller resmin sadece bir tarafına bakıp, en önemli kısmını göz ardı etmektedir. En önemli kısım ise devletlerin anarşik ortamda mutlak kazançlarından (absolute gains) ziyâde göreceli (nisbi) kazançlarını (relative gains) önemsemesidir. Doğru cevap D'dir.

Rejimlerin varlığını ilgilendiren diğer önemli bir konu da kural ihlalidir. Realist kuramcılar devletlerin, çıkarlarıyla uyuşmadığı takdirde kural ihlali yapacağını ve bunun da rejimlerin daha baştan zayıf doğmasına yol açtığını savunurken, neoliberaller, yukarıda da açıklandığı gibi, bu sorunun üstesinden gelmek için rejim bünyesinde oluşturulan denetleme ve kontrol mekanizmalarının etkili olacağına güvenmektedir. Doğru cevap B'dir.

Rejim analizinin önde gelen öğrencilerinden temelde öne çıkan iki isim vardır. Bunlar Oral R. Young ve Stephen D. Krasner'dir. Doğru cevap C'dir.

Kimi rejim tanımları, ilke, norm ve kurallar arasında hiçbir ayrım yapmaksızın sadece norm veya kural ögesini içerirken, Krasner bunlar arasında ayrım yapmaktadır. Bu tanıma göre, ilkeler veya prensipler, gerçeklik, nedensellik ve doğruluğa dair inançlardır. Normlar ise rejim üyelerinden beklenen davranışı tanımlayıp, bu üyelerin hak ve sorumluluklarını ortaya koyarlar. Diğer taraftan kurallar, ilke ve normlardan daha spesifik ve somut olup bunların hayata geçirilmesini sağlar. Son olarak karar alma prosedürleri ise bir rejimin işleyişi ile ilgili olarak, kararların nasıl alınacağını ve uygulanacağını belirler. Doğru cevap A'dır.

Kimi rejim tanımları, ilke, norm ve kurallar arasında hiçbir ayrım yapmaksızın sadece norm veya kural ögesini içerirken, Krasner bunlar arasında ayrım yapmaktadır. Bu tanıma göre, ilkeler veya prensipler, gerçeklik, nedensellik ve doğruluğa dair inançlardır. Normlar ise rejim üyelerinden beklenen davranışı tanımlayıp, bu üyelerin hak ve sorumluluklarını ortaya koyarlar. Diğer taraftan kurallar, ilke ve normlardan daha spesifik ve somut olup bunların hayata geçirilmesini sağlar. Son olarak karar alma prosedürleri ise bir rejimin işleyişi ile ilgili olarak, kararların nasıl alınacağını ve uygulanacağını belirler. Doğru cevap E'dir.

Realizm işbirliği sorunsalına olumsuz yaklaşarak devletler arasında işbirliğinden çok çatışmayı öngörmüştür.

Oran R. Young, sosyal kurumların bir parçası olarak gördüğü rejimleri, kendilerine rol atfedilen birimlerin (devletler) belli bir alanda eylemlerini düzenleyen kurallar ve anlaşmalar bütünü olarak tanımlamıştır.