ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II

Fonksiyonalist akımın başta gelen temsilcilerinden David Mitrany, özellikle 1940’lı yılların sıkıntılı siyasi atmosferinde, çatışmaların nasıl sona erdirilebilece­ği konusu üzerinde durmuştur. Bu noktada ideal bir uluslararası toplumun temel fonksiyonlarının neler olması gerektiğini sorgulamıştır. Bireyin ihtiyaçlarına ön­celik tanıyan bu yaklaşım, uluslararası ilişkilerde devletleri temel aktörler olarak kabul etmek yerine, kendilerine verilen fonksiyonları yerine getirmeleri beklenen kurumları temel almakta ve incelemektedir. Bu varsa­yımından dolayı, Mitrany’nin yaklaşımında teknokrat bir özellik bulunmaktadır. Çünkü kurumların belli alanlarda uzmanlaşmış teknik kişilerden oluştuğu ve ilgi­li alanlarda görevlerini yerine getirdiği anlayışını savunmaktadır. Yanıt C’dir.

Fonksiyonalizmin varsayım ve öngörülerine göre, uluslararası örgütlerin ku­rulması ile bireylerin bağlılıkları devletler yerine bu kurumlara yönelecek ve ulus­lararası sorunların yaşanması olasılığı da bu şekilde azalacaktı.Yanıt B’dir.

David Mitrany’e göre ulusla­rarası örgütler, insanların ihtiyaçlarının önceliklerine göre yapılanmalıydı. Ayrıca bu yapılanma esnek de olmalıydı, çünkü faaliyetlerin koşulların gerektirdiği şekil­de seçilebilmesi ve ayrı ayrı organize edilebilmesi önemliydi. Böylelikle örgütsel yapılar ve yönetim biçimleri, fonksiyonlarına göre birbirinden farklılık göstere­rek, sonuçta bir ağ oluşturacaktı. Bu görüşteki düşünürlerin temel bek­lentisi, örgütlerin ilişkileri düzenlemesi ve insanların ihtiyaçlarının giderilmesiyle söz konusu örgütlere olan bağlılığın, inancın artacağı ve farklı alanlarda da benzer işbirliklerine yol açacak olmalarıydı . Kurumlar fayda sağladıkça, bireylerin devlete olan bağlılıkları yanı sıra ilgili kuruma da bağlılık hissetmele­ri öngörülüyordu. Ayrıca uluslararası sistemde oluşan uluslararası örgütler ağı, devletler ve toplumlar arasındaki karşılıklı bağımlılığı pekiştirecekti. Yanıt D’dir.

Spill-over bir alanda başlayan entegrasyonun (bütünleşmenin) ilgili diğer (komşu) alanlara da taşınması (yayılması) anlamındadır. Yanıt C’dir.

Neofonksiyonalizme göre entegrasyon, yayılarak genişleyen ve üç adım ile tanımlanan dinamik bir süreçtir. Bu adımlar sırasıyla fonksiyonel (teknik) spill-over, siyasi spill-over ve işlenmiş (cultivated) spill-over’dır. İşlenmiş (cultivated) spill-over ise devletlerin ortak politikalara ulaşmada zorluk çektiklerinde karşılıklı imtiyazlarla ortak değer ve çıkarlarda buluşmaya çalışmaları anlamına gelmektedir. Yanıt E’dir.

Spill-over kavramının isim babası Ernst Haas’tır. Yanıt B’dir.

Ernst Haas, Mitrany’i “güç” kavramını yeterince ele almamış ol­makla eleştirmiştir. Bu eleştiride gücün, refah kavramından ayrı düşünüleme­yeceğini belirtmiştir. Haas’a göre güç, refaha ulaşabilmek için kullanılan tüm araçları temsil etmektedir. Yanıt D’dir.

Haas, AT’nin dünyanın başka bölgelerinde de uygulanıp, model alınıp alınamayacağını incelerken, enteg­rasyonun gerçekleşebilmesi için şu temel koşulları ortaya koymuştur:Pluralist sosyal yapıların varlığı, yeterli ekonomik ve endüstriyel gelişmişlik seviyesinde olunması (uluslara­rası ticaret ve finansta önemli yer sahibi olmak), katılımcılar arasında ortak ideolojik yaklaşımların bulunması, parlamenter demokrasinin varlığı . Yanıt E’dir.

Çalışmalarını Avrupa entegrasyonu ile sınırlamamış olan Nye, ortaya koyduğu mekanizmaların entegrasyon potansiyelini olumlu etkileyebilmeleri için şu dört koşulu belirlemiştir: Üye devletlerin ekonomilerinde simetri, paralellik olması, farklı üye devletlerdeki elitlerin ortak değerlere sahip bulunmaları,üye devletlerde çoğulcu toplumsal yapılar bulunması, üye devletlerin iç işlerindeki istikrardan kaynaklanan bütünleşmeyi, uygula­ma ve uyum kapasitelerinin bulunması.

Alan Milward da neofonksiyonalizmi eleştiren yazarlar arasındadır. Entegras­yon konusunda çalışan Karl Deutsch, Haas ve Lindberg’i tarihi kabul edilemez şekilde basite indirgemiş ve yorumlamış olmakla eleştirmiştir. Çünkü devletlerin kurduğu ve kontrol ettiği Avrupa Toplulukları’nın içinde, devletin zayıflayan/aza­lan gücünden bahsetmenin yanlış olduğuna inanmıştır. Aslında AB’nin ulus devleti zayıflatmak bir yana, güçlendirdiğini savunmuştur. Birliğin geleceğinin, ulus devletlerin karar ve politikalarına dayalı olduğunu belirtmiştir.

Uluslararası ilişkilerde aktörler arasında işbirliğine sıklıkla rastlandığı anlayışını savunan liberal teoridir.

Entegrasyon kavramı bütünleşme ve uyum anlamında kullanılmaktadır.

Fonksiyonalizmin varsayımları, ulusal çıkarlardan arınmış ve ortak amacı entegrasyonu sağlamak olan teknokratların çalışma prensiplerinin (Avrupa Birliğinde Komisyon’un oluşumu gibi) şekillenmesinde etkili olmuştur.

Uzmanların, siyasi olmayan teknik konularda işbirliği amacıyla kurdukları fonksiyonel örgütlerin, farklı alanlarda da işbirliğini tetiklemeleri olarak özetlenebilecek “spill-over” kavramı, teorinin temeli olup, mantığını fonksiyonalizmden almıştır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Haas’a göre güç, refaha ulaşabilmek için kullanılan tüm araçları temsil etmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Kurumsalcı yaklaşımlara göre, bağımsız güçleri olan uluslararası örgütler ve onların kurumları, bilgiye erişimi ve dolayısıyla koalisyonları, politikaları etkileyebildikleri için siyasi aktörler hâline gelebilir.