ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II - Deneme Sınavı - 14

İngiliz Okulu’nun kuruluş, gelişim ve dönüşüm olmak üzere üç farklı döneminden söz edilebilir. Martin Wight, Adam Watson ve Hedley Bull ile başlayan oluşum ve gelişim sürecinde daha çok devletler sistemi, uluslararası toplum, uluslararası toplumda düzen ve düzen-adalet ikilemi çalışılmıştır. 1980’lerde İngiliz Okulu’na dâhil olan Robert Jackson, John Vincent, Timothy Dunne ve Nicholas Wheeler gibi İngiliz Okulu kuramcıları vasıtasıyla, bireyin ve devletin haklarının birbirlerine karşı üstünlüğü, insan hakları ve insani müdahale konuları İngiliz Okulu’nun çalışma alanına girmiştir 1990’lardan itibarense Barry Buzan gibi İngiliz Okulu temsilcileri daha çok İngiliz Okulu’nun temel kavramlarının yeniden gözden geçirilmesi sürecine odaklanmış ve İngiliz Okulu’nun inşacı ögeleri ile Alexander Wendt’in sosyal inşacılığını birleştirme çabası içinde olmuştur. Yanıt A seçeneğidir.

Sandra Harding, feminizmin uluslararası ilişkiler disiplinine yönelik katkılarının yanında, olası önemli bir çıkmazından bahseder. Bu da evrensel kadın sorunsalından uzaklaşılması gerektiğidir. Çünkü dünyanın farklı yerlerinde kadınların farklı sorunlarının olacağını ifade eder. Bu anlamda genel çerçeve çizilmesinin açıklayıcı olmayacağını düşünür. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Hedley Bull’un “The Anarchical Society” adlı kitabı yayımlandığı yıl olan 1977’den beri önemli bir kaynak niteliğindedir. Yanıt A seçeneğidir.

Hedley Bull uluslararası düzeni “uluslararası toplumun öncelikli ve temel ihtiyaçlarını sağlayacak ve idame ettirecek eylem kalıbı” olarak tanımlamıştır. Yanıt B şıkkıdır.

Martin Wight uluslararası toplumun kurumları olarak diplomasi, ittifaklar, tahkim ve savaşı görürken Hedley Bull için uluslararası toplumun kurumları güçler dengesi, savaş, uluslararası hukuk, diplomasi ve büyük güçlerdir. Yanıt D seçeneğidir.

Uluslararası toplum ise “aralarında bazı ortak çıkar ve ortak değerlerin farkında olan, birbirleri ile ilişkilerinde ortak kurallara, ortak kurumlara bağlı olduklarını bilen devletlerin bir araya gelmesi ile” oluşmaktadır. Yanıt C seçeneğidir.

İngiliz Okuluna yöneltilen eleştiriler şunlardan oluşmaktadır:

 Yanıt E seçeneğidir.

Kopenhag Okulu 1980’li yılların ortalarında Kopenhag Barış ve Çatışma Araştırmaları Merkezi bünyesinde çalışmalarını yürüten bir grup araştırmacı tarafından oluşturulmuştur. Gruba 1996 yılında Kopenhag Okulu ismini veren Bill Sweeney olmuştur.

Özellikle toplum güvenliği Kopenhag Okulunun üzerinde en çok tartışma yaratan güvenlik sektörü ayrımlarından biri olmuştur. Toplumsal güvenlik bir topluluğun, kimliğine yönelik algılanan bir tehdide karşı savunulması olarak tanımlanmaktadır.

Kopenhag Okulunun literatüre kazandırdığı bir diğer kavram Bölgesel Güvenlik Kompleksi olmuştur. Uluslararası güvenlik analizini bölgesel seviyede yapabilmek için kavramsal ve analitik bir çerçeve sunan Bölgesel Güvenlik Kompleksi, Barry Buzan ve Ole Weaver tarafından 2003 yılında ortaya atılmış ve Soğuk Savaş sonrası dönemde ortaya çıkan bölgesel güvenlik sorunlarının ve bölgesel güvenlik rejimlerinin analiz edilebilmesini mümkün kılmıştır. Kopenhag Okuluna göre, güvenlik alanında bölge tanımının yapılabilmesi için ortak noktaların olması, güvenlik önceliklerinin ve güvenlik dinamiklerinin örtüşmesi gerekmektedir. Bu unsurlar devletler arasında bir bağlayıcılık ve bağımlılık yaratmaktadır. Bölgesel güvenlik kompleksinin oluşması için öncelikle devletler arasında ortak bir tehdit algısının olması gerekmektedir. Bu tehdit algısı karşılıklı olarak bağımlılığı olan devletler arasında bir işbirliği sağlayacaktır. Bölgesel güvenlik komplekslerinin oluşumunda coğrafi yakınlık esas olsa da olmazsa olmaz bir kriter değildir. Kompleks içerisinde yer alan devletlerin ihtiyaçlarının birbirlerine paralel olması ilk kriterdir. Bölgesel güvenlik komplekslerini inceleyebilmek için uzun dönem dostluk - düşmanlık ilişkilerini, bölgedeki devletlerin ortak tehdit algılarını, düşman olarak tanımladıkları aktörleri ve varsa bölgedeki tarihsel çatışmaları incelemek esastır.

Kopenhag Okulu güvenlikleştirme teorisini ortaya koyarken geleneksel güvenlik yaklaşımının iki ana kavramını temel almıştır: Varoluşsal tehditler ve hayatta kalma. Bu bağlamda Kenneth Waltz’ın güvenlik okuması, güvenlikleştirme teorisi üzerinde çok etkili olmuştur. Waltz’a göre, devletlerin amaç ve stratejileri birbirlerinden farklı olmasına rağmen ortak bir nihai arzuları olduğunu, bunun da hayatta kalmak olduğunu iddia eder. Hayatta kalma argümanını güvenlik anlayışlarının merkezine alarak Kopenhag Okulu, Waltz’ın neorealist pozisyonuna yaklaşır.

Söz edimi teorisi basitçe “bir şey söylemek, bir şey yapmaktır” olarak ifade edilebilir. Austin’in 1962 yılında yazdığı “How to Do Things with Words” (Kelimelerle Bir Şeyler Nasıl Yapılır) adlı kitabı söz edimi teorisinin temelini oluşturur.

Kopenhag Okulunu Kritik Güvenlik Çalışmaları kategorisinden ayıran nokta, güvenliğe bir sosyal inşa süreci olarak bakmasıdır. Buna göre, güvenlikleştirme analizinin görevi güvenlik dinamiklerinin nasıl işlediğini anlamaktır. Kopenhag Okulu güvenlikleştirmenin analizi için şu soruları sorar: Kim herhangi bir konuyu kolaylıkla güvenlik meselesi hâline getirebilmektedir? Hangi güvenlik eylemi kimin namına veya adına yapılmaktadır? Başarılı bir güvenlikleştirmenin koşulları nelerdir? Güvenlikleştirmenin sonuçları nelerdir?

Güvenlikleştirme analizini yapabilmek için Kopenhag Okulu üç bileşen ve süreci mümkün kılan üç koşul olması gerektiğini tartışır. Güvenlikleştirmenin söylemsel bir süreç olduğu hatırlanırsa güvenlikleştirme olabilmesi için söz edimi olması gerekir. Diğer iki koşul ise bu söz edimini gerçekleştiren, güvenlikleştiren aktör ve güvenlikleştiren aktörün söz edimini onaylayan -ya da başarısız bir süreçte onaylamayan- bir kamuoyudur.

Ters Güvenlikleştirme: Daha önce güvenlikleştirilerek güvenlik konusu hâline getirilmiş bir tehditin, güvenlik konusu olmaktan çıkarılması sürecidir (güvenliksizleştirme).

Kopenhag Okulunun ters güvenlikleştirme argümanının ardında Avrupa örneği yatmaktadır. Kopenhag Okulu, yakın zamana kadar savaşlarla özdeşleşen Avrupa’nın bir barış projesi olarak ortaya çıkmasının ardında yatan dinamikleri, Avrupa Birliği’nin kuruluşuna öncülük eden devlet adamlarının İkinci Dünya Savaşı sonrasında yürüttüğü güvenlik dışına çıkarma çabaları ile açıklar. Bu açıdan değerlendirildiğinde Kopenhag Okulu, Avrupa’nın entegrasyon projesini bir güvenlik projesi olarak değerlendirmekte, askerî yöntemlere başvurmaya gerek kalmadan, bir güvenlik topluluğu kurularak da barışın korunabildiği ve olası saldırganların caydırılabildiği argümanını tartışmaktadır.

Uluslararası sistemde sorunların savaş veya şiddet yoluyla değil işbirliği ve barış içinde çözümlendiği bölgelerdeki güvenlik yapılarına ‘güvenlik topluluğu’ denir. Karl Deutsch tarafından 1957’de ortaya atılan kavram, yakın zamanda Emmanuel Adler ve Michael Barnett tarafından geliştirilerek yeniden tartışmaya açılmıştır.

İngiliz Okulu, 1950’lerde başlamış olup; daha çok London School of Economics (LSE) kökenli, temel çalışma konuları ağırlıklı olarak “uluslararası toplum” olan İngiliz ekolüne yakın araştırmacıları ve çalışmalarını kapsamaktadır. Kavram ilk kez Roy E. Jones tarafından 1981 yılında Review of International Relations dergisinde yayımlanan “The English School of International Relations: A Case for Closure” adlı makalede kullanılmıştır.

Hedley Bull’un uluslararası sistemde düzen ve özellikle de “anarşik” bir sistemde düzenin sağlanabilmesinin koşulları üzerine yaptığı çalışmaları, toplumda düzen-adalet ikilemi ile karşılaşıldığında hangisinin öncelikli olacağına ilişkin değerlendirmeleri ve Adam Watson’un devletler sistemi ve bu sistemlerin uluslararası toplumlara dönüşme şartlarını incelediği çalışmaları İngiliz Okulu’nun gelişmesinde oldukça önemli bir yer teşkil etmektedir.

İngiliz Okulu öncelikle, tarih boyunca uluslararası ilişkilerde hakim olan farklı düşünsel yaklaşımları birleştirerek bir sentez yaratmaya çalışmıştır. Gerçekçilik, akılcılık ve devrimciliğin önemli varsayım ve görüşlerinden faydalanmış ancak gerçekçilik ve devrimcilik arasında “orta yol” olarak değerlendirilebilecek Grotiuscu geleneğe ait akılcılığa yakın durmuştur.