ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II - Deneme Sınavı - 12

İngiliz Okulu öncelikle, tarih boyunca uluslararası ilişkilerde hakim olan farklı düşünsel yaklaşımları birleştirerek bir sentez yaratmaya çalışmıştır. Gerçekçilik, akılcılık ve devrimciliğin önemli varsayım ve görüşlerinden faydalanmış ancak gerçekçilik ve devrimcilik arasında “orta yol” olarak değerlendirilebilecek Grotiuscu geleneğe ait akılcılığa yakın durmuştur. Doğru cevap C'dir.

Herbert Butterfield, Martin Wight, Adam Watson ve Hedley Bull İngiliz Okulu’nun kurucuları sayılırken Robert Jackson, John Vincent, Timothy Dunne ve Nicholas Wheeler 1980’lerdeki, Barry Buzan ve Richard Little ise 1990’lardaki temsilcileri olarak görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Herbert Butterfield, Martin Wight, Adam Watson ve Hedley Bull İngiliz Okulu’nun kurucuları sayılırken Robert Jackson, John Vincent, Timothy Dunne ve Nicholas Wheeler 1980’lerdeki, Barry Buzan ve Richard Little ise 1990’lardaki temsilcileri olarak görülmektedir. Doğru cevap C'dir.

Martin Wight çözümlemelerinde daha çok uluslararası toplumu ve uluslararası toplumu meydana getiren kuralları (uluslararası hukuk, güç dengesi vs.) odak noktası olarak görmüş ve kendisini etkilediğini öne sürdüğü gerçekçilik, akılcılık ve devrimcilik geleneklerinden uluslararası toplum kavramını kullanarak, akılcılığa daha yakın durmuştur. Uluslararası toplumun kavramlaştırılması ve oluşum koşulları değerlendirildiğinde Martin Wight’ı Hedley Bull’dan farklı kılan ana unsur, Martin Wight’ın uluslararası toplumların oluşumunda egemen devletlerin aralarındaki ortak kültürü (dil, din vs.) çıkarların ortaklığı kadar vazgeçilmez bir koşul olarak görmesidir. Doğru cevap D'dir.

İngiliz Okulu’nun oluşum ve gelişimine çalışmalarıyla katkı sağlayan diğer kuramcı yukarıda da sıkça bahsedildiği gibi Hedley Bull’dur. Bu bağlamda Hedley Bull’un “The Anarchical Society” adlı kitabı yayımlandığı yıl olan 1977’den beri önemli bir kaynak niteliğindedir. Doğru cevap B'dir.

Hedley Bull uluslararası toplumun kurumları olarak uluslararası hukuk, güçler dengesi, savaş, diplomasi ve büyük güçleri ortaya koymuştur. İttifaklar ise Martin Wright tarafından ortaya atılmış bir kurumdur. Doğru cevap A'dır.

Bu bağlamda Adam Watson’un geliştirdiği sarkaç metaforu öne çıkmaktadır. Watson’a göre anarşi olarak tanımlanan ve egemen devletlerden oluşan uluslararası toplum uluslararası ilişkilerin tek aktörü değildir. Sarkacın bir ucunda uluslararası toplum yer alıyorsa diğer ucunda da egemen toplulukların bir emperyal merkez tarafından yönetildikleri imparatorluklar yer almaktadır. Bu iki aşırı uç arasında da geçiş aşamaları (hegemonya, dominyon) bulunur. Dolayısıyla sarkaç uluslararası toplumdan imparatorluğa doğru kayarken topluluklar giderek daha fazla hakim gücün etkisine girerler. Bu sarkacı her ne kadar metafor olarak nitelendirse de Watson’ın dünya tarihi boyunca toplulukların bu iki uç (anarşi ve imparatorluk) arasında savrulduğunu ortaya koyması önemlidir. Dahası Watson, sarkacı aşırı uçlardan uzak tutmaya çalışan sistemsel baskılardan da bahsederek, konuya farklı bir bakış açısı getirmiştir. Güç dengesi bu bileşenlerden birisi değildir. Doğru cevap D'dir.

İngiliz Okulu’na yapılan eleştiriler Okul’un kendisini kutuplar (gerçekçilik ve devrimcilik; uluslararası sistem ve dünya toplumu) arasında “via media-orta yol” olarak görmesine yöneliktir. Bu eleştirilere göre tutarsız ve birbirleriyle bağdaşması zor görünen fikirlerin hakim olduğu İngiliz Okulu’nun kutuplar arasında yeterince etkin bir konumda olduğunu söylemek mümkün değildir. Dahası İngiliz Okulu bir taraftan kendisini gerçekçilikten uzak tutup onun öncüsü olduğu fikirlerden yararlanırken diğer taraftan da devrimciliğe uzak durduğu iddiasını sürdürerek onun düşüncelerinden istifade etmektedir. İşte tam da bu eklektik yapısı yüzünden İngiliz Okulu çoğu zaman karşıt iki yöne aynı anda bakmaya çalıştığı için yeterince etkin ve yetkin olamamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Bull’a göre devletler aynı medeniyete ait olmasalar bile bir düzen oluşturabilirler. İngiliz Okulu’nun 1970’lerdeki temsilcilerinden biri olan John Vincent da Bull’la benzer düşünceye sahiptir. Ona göre de uluslararası toplum “kültürel” ve “etik” olmaktan ziyade “faydacı” ve “işlevsel” bir oluşumdur. Böyle bir durumda ideolojik, kültürel vs. açılardan farklı olsalar bile devletlerin arasında düzeni sağlayabilecek bir “diplomatik kültür”ün olması yeterlidir. Doğru cevap B'dir.

Liberalizm  devletin gücünün hukuksal olarak sınırlandırılmasını ve bireysel özgürlüklerin alanının genişletilmesini savunan bir yaklaşımdır. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Merkantilizm kavramı ilk kez Adam Smith tarafından kullanılmıştır. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Wall Street’te hisselerin değer kaybetmesi ile başlayan Büyük Bunalım 1929 yılında ortaya çıkmıştır. Bu sebeple cevap E seçeneğidir.

Uluslararası sistemde bazı devletler gelişirken neden diğer
devletlerin gelişemediği sorunsalı yapısalcı yaklaşımda tartışılmaktadır. Bu sebeple cevap D seçeneğidir.

Neoliberalizm savunan grupların 1980’lerde İngiltere ve ABD’de iktidara gelmesi ile birlikte, bu düşünsel akım kendisine uygulama alanı bulmuştur. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Liberalizmden sonra ekonomi politiğe etki eden bir diğer yaklaşım ise Globalizm, Bağımlılık Teorisi, Merkez-Çevre Yaklaşımı, Marksist Teoriler, Dünya Sistemi Yaklaşımı gibi isimlerle de adlandırılan yapısalcı/radikal paradigmadır.  Bu sebeple cevap E seçeneğidir.

Karl Marx, uluslararası ilişkiler üzerine sistemli bir çalışma yürütmemiş olmasına karşın, onun sınıf çatışması tezi ve kapitalizm teorisi, yapısal uluslararası ekonomi politik perspektiflerin temel çalışma çatısını oluşturmaktadır. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Lenin’e göre emperyalizm, kapitalizmin gelişmiş bir aşamasıdır. Bu sebeple cevap D seçeneğidir.

Bağımlılık teorisi esas olarak iki farklı teorik geleneğin etkisi altında gelişme göstermiştir. Bunlardan birincisi ve teoride ağırlıklı bir yer tutanı Marksist gelenektir. Diğer ise Latin Amerikan yapısalcılığıdır. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Kennedy’e göre bir ulusun sanayileşmesini gösteren en iyi ölçü, yaptığı enerji tüketimidir. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Ekonomi politik çalışmalar kapsamında Strange, R. Cox, R. Gilpin, Spero ve Sally gibi uluslararası ilişkiler çalışanları devlet-piyasa etkileşimini, ekonomik kuruluşlar, çok uluslu şirketler, para politikaları, enerji krizleri vs. gibi aktörlerin ve sorunların rolü çerçevesinde incelemeye başlamıştır.