ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II - Deneme Sınavı - 2

Zayıf kognitivistlerin odaklandığı konular, neoliberal ve realist kuramların göz ardı ettiği devlet çıkarlarının oluşum süreci ve bu süreçte bilgi, yorumlama ve öğrenmenin oynadığı rollerdir. Bu grubu ‘zayıf’ kılan, yaptıkları analizin diğer iki kuramın varsayımlarını temelden eleştirme yerine bunları tamamlayıcı karakterde oluşudur.

1970’li yıllardan sonra realizme getirilen bazı eleştiriler, teorinin kendini yenilemesine neden olmuş ve özellikle Kenneth Waltz, “Uluslararası Politika Kuramı” başlıklı çalışmasıyla neorealist düşüncenin öncüsü olarak ortaya çıkmıştır. Yanıt B'dir.

Savunmacı realizm, devletlerin yayılmacı politikalar izlemesinin, karar vericilerin “güvenliği sağlamanın en iyi yolu agresif politikalar izlemektir” şeklindeki yanlış inanışlarından kaynaklandı­ğını savunmaktadır. Buradan hareketle, savunmacı realizme göre agresif politi­kalar izlemek yerine ılımlı politikalar izlenmesi, devletlerin güvenliğini sağlamak için en iyi yoldur. Yanıt C'dir.

Walt’a göre bir devletin algıladığı tehdidin dört kaynağı bulunmaktadır.  Bütünleştirilmiş güç, coğrafi yakınlık, saldırı nitelikli güç ve agresif niyetler. Yanıt C'dir.

Walt, bir dış tehditle karşı karşıya kaldıklarında, devletlerin dengeleme veya boyun eğme davranışlarından birini seçeceğini belirtmektedir. Yanıt A’dır.

Savunmacı realizme savunma-saldırı dengesi gibi farklı bir boyutla katkıda bulu­nan Charles L. Glaser, Koşullu Realizm yaklaşımıyla anarşi ortamında da devletlerin güvenliklerini çatışmaya girmeden sağlayabileceklerini ileri sürmektedir. Birbirine rakip devletlerin, yapısal nedenlerle sürekli rekabet içinde olduğuna yönelik geleneksel görüşe karşı çıkan Glaser, belirli şartlar altın­da devletlerin güvenliklerini işbirliği yaparak da gerçekleştirebileceklerini ifade etmektedir. Ancak işbirliği, liberal yaklaşımlarda olduğu gibi her alanı kapsayabi­lecek bir girişim olarak ele alınmamaktadır. Bunun yerine, işbirliğini, başta silah­lanma yarışı olmak üzere rekabeti önleyici politikalar olarak değerlendiren Glaser, devletler arasında yaşanan rekabeti ise silahlanma yarışına ve karşı ittifaklara ne­den olan tek taraflı silahlanma şeklinde ele almaktadır. Bunun yanı sıra kapasiteyi yükselterek askeri anlamda üstünlük elde etme ara­yışının devletleri rekabete iten bir olgu olduğunu kabul eden Glaser, ancak bu du­rumun aynı zamanda devletleri işbirliğine yöneltebileceğini de vurgulamaktadır. Yanıt D’dir.

Gücü monolitik bir yapı olarak ele almak yerine, güce savun­ma-saldırı dengesi ve savunma-saldırı ayırt edilebilirliği gibi iki farklı perspektiften yaklaşan Glaser, bu kavramların gü­venlik ikilemi açısından önemli değişkenler olduğunu belirtmektedir. Yanıt E’dir.

Stephen M. Walt, Charles L. Glaser ve Stephen Van Evera gibi isimler savunmacı realizmi desteklemektedirler. John J. Mearsheimer, Fareed Zakaria ve Eric J. Labs ise saldırgan realizmi öne sürmüşlerdir. Yanıt E’dir.

Herhangi bir siyasal, ekonomik, sosyal veya askerî alanda iki devlet arasında meydana gelebilecek olan bir çatışma veya kriz durumu, saldırgan realizmle analiz edildiğinde olaya çatışmayı başla­tan taraf açısından bakılmakta ve değerlendirilmektedir. Oysa durum savunmacı realizm açısından değerlendirildiğinde bu kez saldırgan politikalara cevap veren (tepki gösteren) taraf açısından analizler yapılması gerekir. Buradan hareketle kri­zi başlatan taraf saldırgan realizmin; düşmanca bir harekete maruz kalan taraf ise savunmacı realizmin odak noktasını oluşturmaktadır. Yanıt A’dır.

Saldırgan realizmin temel varsayımlarını beş başlıkta ele almak mümkündür. Buna göre saldırgan realizmin ilk varsayımı, uluslararası sistemin anarşik olduğudur. İkinci olarak, saldırgan realizme göre devletler birbirlerine zarar vermek ve bir­birlerini yok etmek için gerekli olan saldırı nitelikli askerî kapasiteye kendiliğinden sahiptir. Saldırgan realizmin üçüncü varsayımına göre hiçbir devlet bir diğerinin niye­tinden emin değildir. Realizmin beşinci varsayımı, devletlerin uluslararası sistemde yaşamlarını sürdürebilmek için rasyo­nel olduğu ve stratejik düşündüğüdür. Yanıt D’dir.

Saldırgan realizme göre, devletlerin temel güdüsü hayatta kalmaktır. Güvenlik arayışıyla özdeş olan bu varsayıma göre devletler, egemen­liklerini korumak istemektedir. Zira güvenlik sağlanmadan ve dolayısıyla haya­ti tehditlerin olduğu bir ortamda devletlerin diğer amaçlarını gerçekleştirmesi imkânsızdır.Yanıt A’dır.

Konstrüktivist düşüncenin disiplin içindeki öncülerinden biri olarak kabul edilen Alexander Wendt, bu düşüncenin salt bir uluslararası siyaset kuramı olmadığını söylemektedir (Wendt, 1999: 142).

Eğer amiller açısından kurallar, kendi yaşamlarının sabit ve kaçınılmaz özellikleri olarak görülüyorsa, bunlara formel kurallar da denilebilir.

Başka kurallarca etkin bir biçimde desteklenen kurallara legal kurallar denilir.

Harry D. Gould (1998: 81) amilleri faaliyetleriyle maddi anlamda dünyayı etkileyen birey ya da bireyler olarak tanımlar.

Konstrüktivizmin sosyal mantığı açısından amiller ile kurallar arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Nicholas Onuf bu durumu, “kurallar amilleri, amiller de kuralları oluşturur” biçiminde ifade etmektedir.

Uluslararası İlişkiler kuramı ve analizlerine yönelik bir yaklaşım olarak konstrüktivizmin yaygınlık kazanması, 1990’lı yıllarda gerçekleşmiştir.

Alexander Wendt’e göre (1992: 395) kendi başının çaresine bakma (self help) ve güç politikası (power politcs) gibi olgular anarşinin temel özellikleri değil, birer uluslararası kurumdurlar.

1980’li yıllarla birlikte kimlik sorunu, uluslararası ilişkiler gündeminde kuramsal açıdan daha çok tartışılan bir konu hâline gelmiştir. Bu dönemden itibaren, disiplin içerisinde gelişim göstermeye başlayan eleştirel ya da reflektivist (düşünümsel) kuramların kimlik konusunu ayrıcalıklı bir mesele olarak ele alındığı görülür.

Fuat E. Keyman’ın (2005: 218) deyimiyle kimlik, “uluslararası ilişkilerin dünyayı anlamaya yönelik kullandığı yöntemin ve açıklama tarzının kültürel temelini oluşturan merkezi bir olgusudur”.