ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI II - Deneme Sınavı - 10

John J. Mearsheimer, Fareed Zakaria ve Eric J. Labs gibi isimler tarafından öne sürülen saldırgan realizmin uluslararası ilişkilerdeki duruşu ve savunmacı realizm gibi diğer perspektiflerden farkı, güce yüklediği anlam, güç arayışı ve yayılmacılığa yönelik bakışıyla ilişkilidir. Saldırgan realizm daha ziyade sistemdeki büyük güçler üzerinde yoğunlaşarak uluslararası ilişkilere açıklamalar getirmektedir. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası sistemdeki yapısal değişkenlerin gerek uluslararası sonuçlara gerek devletlerin dış politikasına yansıması üzerinde duran savunmacı realizmin temel varsayımlarını üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Öncelikle güvenlik ikilemi, sistemde kontrol edilemez durumda bulunan anarşinin bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. İkinci olarak bazı yapısal dönüştürücüler, belirli devletler arasındaki güvenlik ikileminin derecesini etkilemektedir. Üçüncü olarak devletlerin sahip olduğu fiziki kapasiteler, karar vericilerin öngörüleri ve algılamaları çerçevesinde devletlerin izledikleri dış politikaları yönlendirmektedir. Doğru cevap E'dir.

Silahlanma ve güç unsurları açısından bakıldığında saldırgan realizm, güç potansiyelini maksimize etmek için bütün kaynakların seferber edildiği acilen ve hızlı bir silahlanmayı hedeflerken savunmacı realizm en yakın stratejik rakiple var olan pariteye yakın bir seviyede silahlanmayı yeterli görmektedir. Bu anlamda iki yaklaşım farklılaşmaktadır.

Savunmacı realizme savunma-saldırı dengesi gibi farklı bir boyutla katkıda bulunan Charles L. Glaser, Koşullu Realizm (Contingent Realism) yaklaşımıyla anarşi ortamında da devletlerin güvenliklerini çatışmaya girmeden sağlayabileceklerini ileri sürmektedir. Birbirine rakip devletlerin, yapısal nedenlerle sürekli rekabet içinde olduğuna yönelik geleneksel görüşe karşı çıkan Glaser, belirli şartlar altında devletlerin güvenliklerini işbirliği yaparak da gerçekleştirebileceklerini ifade etmektedir. Ancak işbirliği, liberal yaklaşımlarda olduğu gibi her alanı kapsayabilecek bir girişim olarak ele alınmamaktadır. Bunun yerine, işbirliğini, başta silahlanma yarışı olmak üzere rekabeti önleyici politikalar olarak değerlendiren Glaser, devletler arasında yaşanan rekabeti ise silahlanma yarışına ve karşı ittifaklara neden olan tek taraflı silahlanma şeklinde ele almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Stephen Walt tarafından öne sürülen Tehdit Dengesi Teorisi, Kenneth Waltz’ın Güç Dengesi teorisine ve dolayısıyla neorealizme savunmacı anlamda bir alternatif oluşturmaktadır. Walt’a göre bir devletin algıladığı tehdidin dört kaynağı bulunmaktadır: Bütünleştirilmiş güç, coğrafi yakınlık, saldırı nitelikli güç ve agresif niyetler. Bunlardan güç ile başlamak gerekirse bir devletin, sadece askerî boyuta indirgenmeyen ve nüfus, endüstriyel kapasite ve teknolojik düzey gibi unsurları da içeren bütünleştirilmiş gücü ne kadar fazlaysa diğer devletler açısından o kadar büyük tehdit oluşturacağı öngörülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Saldırgan realizme göre güvenliği sağlamanın tek yolu güçlü olmaktan geçmektedir. Bir devlet ne kadar güçlü olursa o kadar güvende sayılmaktadır. Bu anlamda devletler bir yandan güçlü olma stratejileri uygularken, diğer yandan rakiplerini kontrol etme stratejileri geliştirmektedir. Devletler rakiplerinin kontrol etmek için sorunu başkasına havale etme ve dengeleme adı altında iki strateji uygulamaktadır. Diğer yandan güç elde etmek için ise dört temel strateji kullanmaktadır. Bunlar; savaş, şantaj, yıpratma ve rakibe dolaylı zarar verme eylemleridir. Bu bağlamda sorunun cevabı E şıkkıdır.

Savunmacı realizm, devletlerin güç güdüsünden ziyade güvenlik güdüsüyle hareket etmelerine önem vermektedir. Doğru yanıt A.

Savunmacı realizmde savunma-saldırı dengesi, coğrafi yakınlık, ham maddelere erişim imkânı gibi bazı yapısal dönüştürücüler, devletlerin yaşadıkları güvenlik ikileminin şiddetini azaltabilmekte veya arttırabilmektedir. Yanıt E seçeneğidir.

Tehdit Dengesi Teorisi Stephen Walt tarafından önerilmiştir. Doğru yanıt D.

Walt’a göre bir devletin algıladığı tehdidin dört kaynağı bulunmaktadır: Bütünleştirilmiş güç, coğrafi yakınlık, saldırı nitelikli güç ve agresif niyetler. Doğru yanıt E.

Savunma-saldırı dengesi, bir devletin askeri kapasitesini oluştururken birimlerine yüklediği görevle ilişkilidir. Bu noktada gerek silahlar gerekse askerî örgütleniş biçimleri saldırı veya savunma karakterine göre ayırt edilebilmektedir. Örneklendirmek gerekirse bir devletin hava kuvvetleri için gelişmiş savaş uçakları (combat fighter) satın alması, bu uçakların saldırı karakteri yüzünden diğer devletleri yoğun bir şekilde tedirgin edecek ve tehdit algılamalarını harekete geçirecekken bunun yerine hava savunma sistemi alması, savunma karakterini ön plana çıkaracağından, şüphesiz daha az tedirginlik yaratacaktır. Yanıt A seçeneğidir.

Saldırgan realizmin savunucuları arasında John J. Mearsheimer, Fareed Zakaria ve Eric J. Labs yer almaktadır. Yanıt A seçeneğidir.

Saldırgan realizmin temel varsayımları şunlardır: 

Yanıt E seçeneğidir.

Savaşlar, devletler için maliyetli olmakla beraber, güç kazanmanın başlıca yoludur. Yanıt B.

John Mearsheimer'ın eseri Büyük Güç Politikalarının Trajedisi'dir (The Tragedy of Great Power Politics). Yanıt A.

Charles L. Glaser, Koşullu Realizm (Contingent Realism) yaklaşımıyla anarşi ortamında da devletlerin güvenliklerini çatışmaya girmeden sağlayabileceklerini ileri sürmektedir. Yanıt C.

Rejim teorileri, uluslararası ilişkilerin en temel sorunu olan güvenliğin sağlanması ve barışın korunmasında çok önemli bir işlevi olan işbirliğinin anarşik bir ortamda da mümkün olduğunu göstermeye odaklanmaktadır. Zira uluslararası sistemin anarşik yapısı devletlerin birbiriyle kurala dayalı işbirliğine girmesine olanak tanır mı? Diğer bir ifadeyle kural koyucu ve uygulayıcı merkezî bir otoritenin bulunmadığı uluslararası sistemde devletler arası işbirliği mümkün müdür? Bu soru uluslararası ilişkilerde işbirliği sorunsalı olarak tanımlanagelmiştir. Doğru cevap C'dir.

Rejimler, uluslararası ilişkilerin belli bir alanına yönelik olarak aktörlerin beklentilerinin örtüştüğü bir dizi açık veya ima edilen ilke, norm, kural ve karar alma prosedürlerine verilen addır. Kimi rejim tanımları, ilke, norm ve kurallar arasında hiçbir ayrım yapmaksızın sadece norm veya kural ögesini içerirken, Krasner bunlar arasında ayrım yapmaktadır. Bu tanıma göre, ilkeler veya prensipler, gerçeklik, nedensellik ve doğruluğa dair inançlardır. Normlar ise rejim üyelerinden beklenen davranışı tanımlayıp, bu üyelerin hak ve sorumluluklarını ortaya koyarlar. Diğer taraftan kurallar, ilke ve normlardan daha spesifik ve somut olup bunların hayata geçirilmesini sağlar. Son olarak karar alma prosedürleri ise bir rejimin işleyişi ile ilgili olarak, kararların nasıl alınacağını ve uygulanacağını belirler. Doğru cevap D'dir.

Ekonomi teorisinde kullanılan Pareto verimliliği (Pareto efficient) veya Pareto optimumu kavramı, bireysel değil kollektif (topluluk) için optimum refah noktasını belirtir. Eğer en az bir oyuncunun kazancını arttırmak diğer oyuncuların kazancında bir eksilmeye yol açmadan mümkün olmuyorsa Pareto verimliliği noktasına ulaşıldığı söylenir. Doğru cevap E'dir.

Uluslararası işbirliği sorunsalına, yukarıda da bahsedildiği üzere, en çekimser ve hatta kötümser yaklaşan uluslararası ilişkiler kuramı Realizmdir (Gerçekçilik). Neoliberal kuram, ana aktörleri devlet ve yapısı anarşik olan uluslararası sistemde işbirliğinin rejimler sayesinde mümkün olabileceğini savunurken Realist düşünürler aynı şartlar altında rejimlerin oluşmasının ya çok zor ya da oluşsa bile, işlevlerinin farklı olacağını iddia etmişlerdir. Güç bazlı bir kuram olan realizm okulunda rejimlere farklı açılardan yaklaşan düşünürler olsa da hepsinin analizlerinin ortak noktası, devletlerin güç kazanımı ve kaybıyla ilgili hesaplarının ve bununla ilgili olarak, uluslararası sistemdeki güç dağılımının rejimlerle ilgili konularda belirleyici rol oynadığıdır. Doğru cevap A'dır.