ULUSLARARASI İLİŞKİLER KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 3

Coğrafyanın dış politikadaki tek belirleyici faktör olmadığını tartışan jeopolitik okul: "Olasılıkçı yaklaşım"dır.

"Coğrafik konum": jeopolitikçilerin ulusal güç tanımlarında yer alan başlıca faktördür.

G. Parker’ın sınıflandırmasına göre, Mackinder’in anakara teorisi, "İkili düşünce" okuluna örnektir.

"Coğrafyanın dış politikayı belirleyen temel faktör olması" realist (gerçekçi) teori ile jeopolitik teori arasındaki benzerlikleri yansıtan bir ifade değildir.

“Dinamik sınırlar” kavramı ile"Ekonomik ve askeri güç ile dış politika arasında doğrudan ilişki" arasında ilişki kurulamaz

Heartland (anakara) kavramı ilk defa "Mackinder"i tarafından kullanılmıştır.

"Mahan", denizlere hâkim olma ile dış politika arasında doğrudan bir ilişki kurmuştur

Hayat sahası (lebensraum) "Hitler"e ilham kaynağı olmuştur.

Kenar Kuşak (rimland) yaklaşımı "Spykman" tarafından ortaya atılmıştır?

Dış politika ile coğrafya arasında determinist bir ilişki yerine olasılık düzeyinde bir ilişki kurulması "Cografyanın dış politikayı belirlemekten ziyade etkileyen faktörlerden biri olabileceği" anlamına gelir.

Olasılıkçı yazarları determinist yaklaşımı benimseyen yazarlardan farklı kılan "Coğrafya ile dış politika arasında determinist bir ilişki kurulmamasıdır"

Devletlerin genişlemesine doğal bir gereklilik olarak bakan düşünce "Alman okulu"düşüncesidir.

"Denizlere daha fazla önem vermeleri" Alman Jeopolitik Okulunun özelliklerinden değildir

Jeopolitik teoriye göre ülkesel genişlikle dış politika arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi vardır.

Jeopolitik okulun ilk temsilcileri olan ve bu alandaki çalışmalara öncülük eden Mahan denizlerin ve özellikle stratejik suyollarının denetimini elinde bulundurmayı, büyük devlet olmanın ön şartı olarak kabul etmektedir.

Friedrich Ratzel’in “doğal genişleme yasası”na göre, savaşlar devletlerin coğrafi anlamda genişlemesinin gerekli bir aracıdır. Devletlerin genişlemesini doğal bir durum olarak gören Ratzel’e göre, savaş bu ihtiyacın olağan bir sonucudur. Ratzel’in doğal genişleme yasası, toplumsal Darwinist yaklaşıma dayanmaktadır. Ratzel’e göre, genişlemeci politikaların başarısı coğrafya ile doğru orantılıdır.

Fransız coğrafya okuluna göre, insan kendi doğal çevresini değiştirebilen ve kendisine yönelik seçenekleri en sonunda kendisi belirleyebilen bir karaktere sahiptir. Bu nedenle çevre ve özellikle coğrafya, insanın eylemlerini etkileyen çok sayıda unsurdan biri olarak görülmelidir. Coğrafya bize ne yapmamızı emreden bir öğe olmayıp tercihlerimizi oluşturmada yol göstericidir. Coğrafya ve çevresel faktörler bu anlamda insan davranışlarını koşullandırmak yerine, dış politika davranışlarının oluşmasında karar vericinin önündeki seçeneklere işaret etmektedir.

Bölgeciler (zonalistler) dünyanın merkezi olarak, daha çok iklimsel özelliklerden hareket ederek kuzey yarı kürenin ılıman ve alt tropikal kuşağını almaktadır. Bu bölgede Kuzey Amerika ve Avrupa başta olmak üzere Rusya ve Japonya bulunmaktadır.

Çoğulcu okula (pluralist school) göre, bu düşünürler herhangi bir bölgenin doğal üstünlüğü iddiasına dayanan düşüncelere karşı çıkmaktadır. Tarihsel olarak coğrafi güç merkezi, bir yerden bir başka yere sürekli kaymış ve kaymaktadır. Diğer bir deyişle güç merkezi sürekli değişmekte, bazen bir bölge ya da ülke merkez olup, diğeri çevre konumunda kalırken başka bir zaman tam tersi olabilmekte ve süreç bu şekilde devam etmektedir.

Marjinalist düşünceye göre, gerek deniz gerekse kara alanlarından birinin tek başına dünyanın merkezi olarak dikkate alınması doğru değildir. Uzun vadede, her iki bölgede yer alan ülkeler, kenar kuşaktaki güçlerle ilişkilerinde çevre (periferi: ikincil) konumunda olacaklardır. Dolayısıyla global anlamda esas mücadele ve çatışma; nüfusu, sahip olduğu kaynakları ve jeostratejik konumu bakımından çok önemli olan kenar kuşağın denetimini ele geçirmeye yönelik olacaktır.