ULUSLARARASI İLETİŞİM

Kültürden ekonomiye birden çok çerçevede ele alınan küreselleşmenin genel özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz: • Uluslararası mal ve hizmet ticareti serbestleşmiştir. • Bilgi ve iletişim teknolojileri gelişmiştir. • İnternet yeni bir küresel mekân ve özgürlük alanı ve ekonomik pazar olarak kullanılmaya başlamıştır. • Tüketim kültürü yerleşmiştir. • Ticaret liberal hale gelmiştir. • İki kutuplu dünya anlayışı yıkılmıştır. • Kaynakların üretimi, dağıtımı ve tüketimi küresel bir ölçeğe ulaşmıştır. • Bilgi ve iletişim teknolojileri her alanda kullanılmaya başlanmıştır. • Dijital bir devrim yaşanmıştır. • Ekonominin uluslararası hale gelmiş, uluslararası ticaret yaygınlaşmıştır. • Sistemin kendisine ait ve kendini doğrulayan bir teknoloji üretimi oluşmuştur. • Şehirleşme ve şehirli hayatı tarzı hızla ilerlemektedir.

Uluslararası haberin kriterleri şöyle sıralanmaktadır: 1. Yeni meydana gelmiş veya ortaya çıkmış olması, 2. Büyük bir ulus kitle, tanınmış birey veya küme ile ilgili olması, 3. Çatışma öğesi bulunması 4. Mesajı alanlarla psikolojik olarak yakın olması, 5. Dünyanın nasıl olduğu ve nasıl anlaşılması gerektiği konusundaki mevcut değerleri içermesi 6. Anlaşılmasının güç olmaması, 7. Uluslararasındaki çıkar çatışmasının bir parçası olması.

Haberin serbest dolaşımı tartışmalarının tarihi İkinci Dünya Savaşı sıralarına rastlamaktadır. 1946’ta UNESCO’nun ilk konferansında bilginin ve fikirlerin serbestçe dolaşımının önündeki engellerin kaldırılması gerektiği tartışılmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Amerika Birleşik Devletleri’nin haberin serbestçe dolaşımını dış politikası haline getirdiği görülmüştür.

Az gelişmiş ülkelere yönelik haberler genellikle, doğal afet, savaş, iç savaş gibi konulardadır. Az gelişmiş ülkeler kendi ülkelerine ilişkin gelişmeleri de yine gelişmiş ülkelerin egemenliğinde bulunan küresel haber ağlarından almaktadır.

Soğuk Savaş sonrası döneme gelindiğinde uluslararası habercilikteki ideolojik farklılaşmanın yerini içerik ve sunumdaki depolitizasyon almıştır. Doğu Bloğu dağılmış ve İki Kutuplu Dünya Düzeninden Tek Kutuplu Dünya Düzenine geçilmiş haberlerinde ideolojik ayrışmayla yazılmasını gerektiren unsur ortadan kalkmıştır. Günümüz uluslararası haberciliğinde dünyada olup biten gelişmeleri arka planda yer alan ekonomik, siyasal ve toplumsal gerçekler bağlamında ve açıklayıcı bir yorum aralığı içinde vermek yerine, dış gerçekliği birtakım klişelere uydurarak vermek daha fazla rağbet görür hale gelmiştir. İzleyicinin dış haberlere olan ilgisi azalmıştır. Bu ilginin azaldığını gören medya kuruluşları da zaten pahalı bir uğraş olan dış haberciliği azaltmışlar ve bunu yayın politikası haline getirmişlerdir. Artık uluslararası olaylara ilişkin haberler yazılı ve görsel basında daha az yer bulmaktadır. Nicelik olarak azaltılan dış haberlerin nitelik açısından da erozyona uğratılmış, dış haberler izlenme oranları ekseninde giderek merkezileşmiş ve ticarileştirilmiştir. Günümüz dış haber içeriği, süreç yerine eyleme, soyutlama yerine görselleştirmeye, insani karmaşıklık yerine basmakalıp yargılara vurgu yapan; basitleştirilmiş, kısaltılmış, kişiselleştirilmiş, bağlamsızlaştırılmış enformasyon sunmaktadır. Daha popüler konulara yönelinmiştir.

Ekonomik kalkınma, ülkeler arasında gerçekleşen yatırım oranı ve uluslararası ticaret gibi belirleyici ölçütler günümüzde haberlere ek bir önem ve yoğunluk katmaktadır. Soğuk Savaşı sona erdiren bu gelişmenin uluslararası habercilik bağlamında ortaya çıkan en önemli etkisi, ekonomik determinizmin haber içeriği üzerinde giderek daha fazla ağırlık kazanması olmuştur. Halen dış ekonomik gelişmelere ilişkin haberler, uluslararası haberlerin ciddi yüzünü oluşturmakta; özellikle bu tür gelişmelerin güncellik taşıyan yönlerine ilişkin olarak yayınlanan yorumlar da içeriği zenginleştirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bir bütün olarak bakıldığında uluslararası haberlere duyulan ilgi azalırken, uluslararası ekonomi haberlerine duyulan ilgi artış göstermektedir. Ekonomi haberlerine olan artış, tematik anlamda sadece ekonomi haberleri verilen dergi, gazete ve televizyon kanallarının kurulmasına da neden olmuştur. Ekonomi haberciliğininde de aynen uluslararası haberde olduğu gibi uluslararası ekonomik haberde de oluşturucu süreçlere değil, olayların kendisine ağırlık verilmektedir. Uzun vadeli öngörüler yerine kısa vadeli bakışaçıları bir bütün olarak içeriğe egemendir.

İletişim teknolojilerindeki gelişmelerin gazetecilik üzerindeki ilk değişikliği sahiplik üzerinde olmuştur.

Uluslararası haber ajanslarının özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır: 1. Birçoğu gazete, radyo ve televizyonlarla ortak oldukları kooperatif özelliği taşımaktadır. 2. Güvenilirliklerinin ve tarafsızlıklarını sürdürmek için kendi ekonomik kaynaklarıyla yetinmek gerektiğinin bilincindedirler. 3. Dış büro ve temsilci sayısının çokluğu nedeniyle kendi kaynakarından haber alma olanağını artırmışlardır. 4. Gerek ülke içinde gerek ülke dışında abone sayısı çok fazladır. 5. Az fakat öz haber değil, bol ve çeşitli haber vermektedirler. 6. Dış yayınları çok çeşitli ve güçlüdür. 7. Çok dilde yayın yapmaktadırlar. 8. Radyo ve televizyonlara özel haber servisi vermektedirler. 9. Çok geniş bir arşive sahip bulunmaktadırlar. 10. İletişim alanında yoğun bir rekabet içinde olduklarından, en yeni ve gelişmiş teknikleri uygulamaktadırlar. 11. Gelişmekte olan ülkelerin ajanslarına teknik ve bilmsel danışmanlık hizmeti vermektedirler.

Associated Press (AP) Bu ajans dünyadaki haber ajanslarının en eskisidir, 1848 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulmuştur. AP geniş haber kaynakları, yaygın haberleşme ağı, yeni teknolojileri kullanması, güvenilirliği ile uluslararası haber ajanslarının en yaygın ve etkilisidir.

Dünyanın üçüncü büyük haber ajansı konumunda bulunan AFP, 1944 yılında kurulmuştur. Aslında 1835 yılında kurulan Havas Ajansının devamıdır

Küreselleşme ülkeler arasındaki ekonomik, siyasi, sosyal ilişkilerin yaygınlaşması ve gelişmesi, Soğuk Savaş dönemi olarak adlandırılan ideolojik kutuplaşmanın yıkılması, farklı kültür ve inanca sahip toplumların ilişkilerinin artması olarak tanımlanmaktadır.

Teknoloji, küreselleşme ile ilgili bir başka önemli kavramdır. Çünkü teknoloji, küresel ölçekte modernliğe dayanan tek bir dünya kültürünün hızla ortaya çıkmasına ve ulaşabildiği hemen her yere ulaşmasına yardımcı olmaktadır. İletişim ve bilgi teknolojisindeki gelişmeler küreselleşme kavramının ortaya çıkmasında önemli bir rol oynamaktadır.

İletişim teknolojisinin hızla gelişmesi, haber akışını hızlandırmıştır. Küreselleşme ve iletişim teknolojilerindeki gelişme habercilik anlayışını değiştirmiş, uluslararası iletişim ve uluslararası habercilik kavramı tartışılmaya başlanmıştır.

Uluslararası haber, içerdiği veriler nedeniyle tüm dünyayı ilgilendiren, etkileyen, iletişim teknolojisinin dağıtım hızından yararlanarak, kısa sürede dünya ülkelerine yayılan gelişimi, değişimi ve olayları aktaran mesajdır. Uluslararası haberin kriterleri altı önemli madde ile sıralanmaktadır.

Küreselleşme, uluslararası haber içeriğini çok yönlü ve karmaşık şekilde etkilemiştir. Bu etki üç boyutta olmuştur.

İletişim teknolojilerindeki gelişmelerin gazetecilik üzerindeki ilk değişikliği sahiplik üzerinde olmuştur.

Haber ajanslarının üç temel işlevi vardır. Bunlar;
1. Haber ya da haber için gerekli malzemeleri toplamak
2. Haber üretmek (Yazılı, sesli ve görüntülü)
3. Toplanan ve üretilen haberleri abonelerine satmak.

Dünya haber trafiğinin ortalama yüzde 80’ini yönlendirirler. Gerek merkezlerinin bulunduğu ülkede gerekse ülke dışında abone sayıları fazladır.

Haber ajanslarının yanı sıra tüm dünyaya yayın yapan küresel televizyonlar da küresel haber ağları içinde yer almaktadır. Özellikle sadece haber yayını yapan televizyonlar, küresel haber ağlarının önemli unsurlarından birini oluşturmaktadır.

İnternetin sağladığı bir diğer imkan da bir haber ajansı, gazete, dergi, radyo veya televizyonda çalışmayan kişilerin de kitlelere yönelik içerik sunmasıyla bir anlamıyla haber üretim sürecine dahil edilmesidir. Bunun en belirgin örnekleri bloglar ve sosyal ağlardır.