ULUSLARARASI İLETİŞİM

Soruda, Demokratik Katılımcı Kitle İletişim Araçları Kuramına ilişkin ögelerden hangi/hangilerinin doğru olduğu sorulmaktadır. Demokratik Katılımcı Kitle İletişim Araçları Kuramı; Medyanın çeşitliliği, Medyanın yerel doğasının gözetilmesi, medyanın küçük ölçekli kullanımı, Medyanın toplum yararına yönlendirilmesi, Gönderici-alıcı arasındaki karşılıklı ilişki, Yatay düzlemde iletişim, Etkileşim ve katılım ögeleri açısından önemli görülmektedir. Sorunun çözümünde Demokratik Katılımcı Kitle İletişim Araçları Kuramına ilişkin ögeler bilinmeli ve ayırt edilebilmelidir.

McLuhan’ın sınırlı toplumsal değişimleri öngördüğünü belirtmişken, insanlık tarihini de iletişimin toplumun üzerinde değişiklikler yarattığı dört önemli döneme ayırdığı unutulmamalıdır. Bu dönemler şu şekilde sıralanırlar:
• Kabile çağı
• Edebiyat çağı
• Basım çağı
• Elektronik çağ (McLuhan’a göre içerisinde bulunduğumuz çağ)

Medya sistemlerinin politik organizasyonunu sınıflandıran araştırmacılar genellikle, Fred. S. Siebert, Theodore Peterson ve Wilbur Schramm’ın ortak çalışması olan Basının Dört Kuramı (Four Theories of the Press) isimli kitaptan yola çıkmışlardır. Farklı medya yapılarının farklı ülkelerdeki siyasi yaklaşımlar çerçevesinde nasıl şekillendiğinin açıklandığı bu kitapta Siebert, Peterson ve Schramm, medya sistemlerini dört farklı başlık altında incelemişlerdir: (1) Sovyet Medya Kuramı, (2) Baskıcı Kuram, (3) Özgür Basın Kuramı ve (4)Sosyal Sorumluluk Kuramı.

Kabile kültüründe daha çok işitme duyularını kullanan insanlar bu dönemde görsel duyularını da kullanmak zorunda kalmışlardır. Bu çağda fonetik alfabenin bulunuşu ile beraber matematik, bilim ve felsefe alanında gelişmeler yaşanmıştır.

Kitle iletişim araçlarını basitçe başkalarına ulaşmanın yolları olarak değerlendirmek mümkündür. İngilizce de kitle iletişim araçlarını ifade eden “media” kelimesi “medium”un çoğulu olarak gösterilmektedir. Türkçe literatürde “araç” ve “ortam” olarak bilinen bu kelimenin İngilizcedeki karşılığı bir şeyin ifade edilmesi, iletilmesi ve ulaşılması için kullanılan madde ve yöntemleri kapsamaktadır(Oxford, 2012).

McLuhan, kitle iletişim araçlarını sıcak ve soğuk araçlar olarak ikiye ayırmaktadır

Otoriter (baskıcı) kuram teriminin, basının önleyici, engelleyici devlet gücünün bir aracı olarak kullanıldığı, yansız ve tepkisiz olmasının beklendiği dönemlerde ortaya çıkan uygulamalar için kullanıldığı söylenebilir (McQuail, 1994: 120).

Enformasyon akışı için sesi kullanan bir diğer araç ise fonograftır.

Soğuk araçlar (Cool Medium) ise belirli bir duyuya yoğun olarak hitap etmeyen (enformasyonu yoğun olarak aktarmayan) yapılardır.

Sıcak araçlar (Hot Medium) tek bir duyuya daha yoğun olarak hitap eden araçlar(örneğin radyo, fotoğraf ) olarak tanımlanmaktadır.

Demokratik Katılımcı Kitle İletişim Araçları Kuramı, öncelikle kitle iletişim araçlarının giderek ticarileşmesine, monopolleşmesine, merkezileşmesine ve kamu yayıncılığının bürokratik bir hale gelmesine tepki olarak ortaya çıkmıştır.

McLuhan, kitle iletişim araçlarını sıcak ve soğuk araçlar olarak ikiye ayırmaktadır. Sıcak araçlar (Hot Medium) tek bir duyuya daha yoğun olarak hitap eden araçlar(örneğin radyo, fotoğraf ) olarak tanımlanmaktadır. Soğuk araçlar (Cool Medium) ise belirli bir duyuya yoğun olarak hitap etmeyen (enformasyonu yoğun olarak aktarmayan) yapılardır. Telefon, televizyon ve konuşma (speech) gibi araçlar soğuk araçların örnekleridir (McLuhan, 1964:22).

Fotoğraf aracı kulağın değil gözümüzn bir uzantısıdır.

McLuhan’ın sınırlı toplumsal değişimleri öngördüğünü belirtmişken, insanlık tarihini de iletişimin toplumun üzerinde değişiklikler yarattığı dört önemli döneme ayırdığı unutulmamalıdır. Bu dönemler şu şekilde sıralanırlar:
• Kabile çağı
• Edebiyat çağı
• Basım çağı
• Elektronik çağ (McLuhan’a göre içerisinde bulunduğumuz çağ)

İletişim kuramcılarının kitle iletişim araçlarının, yani medyanın,  toplumsal dinamikleri nasıl etkilediği konusu üzerinde çalışmaları sonucunda ortaya birçok kuramsal yaklaşım çıkmıştır. Bu kuramsal yaklaşımlardan birisi de özellikle Marshall McLuhan’la özdeşleşmiş olan teknolojik belirleyiciliktir. Kitle iletişim teknolojisindeki gelişimlerin ve değişmelerin toplumsal değişimi de beraberinde getireceğini öngören teknolojik belirleyicilik yaklaşımı çerçevesinde McLuhan, iletişim araçlarını sınıflandırmıştır.

Medya işçi sınıfının ilgi alanlarına hizmet etmeli ve işçi sınıfının kontrolü altında olmalıdır

McQuail (1994:121) Otoriter (Baskıcı) Kuramın özelliklerini şu şekilde özetlemektedir:
• Medya, kanunları ya da kurulu düzeni bozucu şeyleri yapmaktan kaçınmalıdır
• Medya, iktidarın otoritesine bağlı olmalıdır.
• Medya, ahlaki ve siyasi değerlere karşıt görüşlerden uzak bir tutum sergilemelidir.
• Sansür, bu kuralları uygulamak için kullanılabilir.

Medya, farklı fikirlerin bir arada bulunduğu, bireylerin devletin politikalarını kendi çerçevelerinden yorumlayabilmesine olanak tanıyan bir yapıda bulunmalıdır. Medya iktidar baskısı ve kontrolünden uzak bir şekilde fikirlerin paylaşılmasına olanak sağlamalıdır (Roelofse, 1996:52)

Medya iktidarlara karşı değil topluma karşı belirli görevleri kabul etmeli ve yerine getirmelidir.

Demokratik Katılımcı Kitle İletişim Araçları Kuramı aşağıdaki öğelerin önemini vurgulamaktadır (Fourie, 2008: 200):
• Medyanın çeşitliliği,
• Medyanın yerel doğasının gözetilmesi, medyanın küçük ölçekli kullanımı,
• Medyanın toplum yararına yönlendirilmesi,
• Gönderici-alıcı arasındaki karşılıklı ilişki,
• Yatay düzlemde iletişim,
• Etkileşim ve katılım