ULUSLARARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 7

Doğru yanıt E seçeneğidir. Çünkü, medyanın bir alanında faaliyet gösteren medya şirketlerinin, yine aynı alanda büyümesi yatay büyüme olarak adlandırılmaktadır. Örnek olarak bir gazete sahibinin başka bir gazete daha satın alması gösterilebilir. Ya da bir televizyon kanalına sahip bir şirketin, başka bir televizyon kanalı daha alması medya sahipliğinde yatay büyümedir.

Amerikalı dilbilimci Noam Chomsky’ye göre medyanın ana görevlerinden en önemlisi propagandadır. Ona göre medya kasıtlı bir şekilde propaganda aracı olarak kullanılmaktadır ve egemenlik ile emperyalizmi desteklemektedir. Dolayısıyla, doğru yanıt B seçeneğidir.

Farklı coğrafyalarda birbirlerinden uzak yaşayan insanların yakınlaşması birden olan bir durum değildir. Zaman içinde yaşanan ekonomik ve teknolojik gelişmeler bu yakınlaşmaların artmasını sağlamıştır. Thomas Friedman, küreselleşmeyi üç döneme ayırmaktadır (2008: 19). Buna göre dünyadaki insanların küresel olarak birbirlerine yaklaşmaya başladıkları ilk dönem 15. yüzyıldan itibaren coğrafi keşiflerle birlikte başlar ve 19. yüzyıldaki sanayide yaşanan gelişmelere kadar sürer. İkinci dönem ise sanayi devrimi denen dönemle birlikte başlar ve bu dönemde küresel yakınlaşmalar artar. Son olarak Friedman 2000’li yıllara gelinirken özellikle iletişim alanında yaşanan gelişmelerle yeni bir küreselleşme çağına girildiğini söylemektedir. Benzer bir şekilde Baskın Oran da küreselleşmeyi üç döneme ayırmaktadır.

Dünyadaki uzak mesafelerin küresel olarak yakınlaşması her zaman ekonomi ve iletişim alanında yaşanan değişim ve gelişmelerin etkileşimi ile mümkün olmuştur. Küreselleşmenin ilk dönemlerinden itibaren iletişim teknolojileri gelişerek ekonomik ve kültürel paylaşımların artmasını sağlamıştır. Ama özellikle son otuz yılda yaşanan teknolojik gelişmeler dünya çapındaki iletişimin daha önce hiç olmadığı kadar hızlanmasını ve yayılmasını sağlamıştır. Bu yüzden bu ünitenin devamında “küreselleşme” kavramı daha önce yapılan sınıflandırmadaki son dönemi anlatacak şekilde kullanılmaktadır.

Held ve McGrew’e göre de, Aşırı Küreselleşmeciler için, sanayi toplumunun aktörü olan ulus devletler, artık önemlerini yitirmişlerdir. Günümüzde mevcut piyasa mekanizması, yani sermaye sahipleri ve şirketlerin koyduğu kurallar, devletlerin uyguladığı politikaların yerini almaya başlamıştır (aktaran Kaymakçı,2007: 7). Bu görüşe göre ekonomik
olarak küreselleşmede, dünya çapındaki ticaret ilişkilerinde artık devletler güç kaybetmektedir. Devletler yerine şirketler, yani sermayeleri, kaynak ve pazar sınırları küresel
olarak genişleyen “çok uluslu şirketler” belirleyici hale gelmeye başlamıştır.

Küreselleşme kavramına şüpheyle yaklaşan Şüpheciler grubu, Aşırı Küreselleşmecilerin karşısında durmaktadır. Gidens’a göre (2008: 93) tartışmanın bu tarafında yer alan Şüpheciler, “küreselleşme” kavramının abartıldığını ve yeni bir şey olmadığını düşünmektedirler. Yani onlara göre ticari ilişkiler daha önceki yüzyıllarda oluştuğu şekilde işlemektedir. Farklılaşan tek şey uluslar arasındaki etkileşimin yoğunluğunun artmasıdır.

Küreselleşme karşıtları, kapitalizmin savaşsız mantığının küreselleşme olduğunu savunmaktadırlar (Kaymakçı,2007: 7). Yani onlara göre küreselleşen sadece kapitalizmdir
ve bu anlamda dünyada hiç bir şey değişmemiştir.

Egemen görüşe göre McQuail medyanın işlevlerini şöyle özetlemektedir (aktaran Erdoğan,2011: 376).
• Enformasyon sağlama: Bir toplumda ve dünyanın genelinde olan olaylar hakkında bilgi sağlamak.
• Karşılıklı bağ kurma: Verilen bilgilerin ve olayların anlamı hakkında açıklama ve yorum yapmak; toplumsal yapının kurulmasını ve güçlenmesini sağlamak; yerleşmiş kurallar ve egemenlik için destek sağlamak.
• Devamlılık sağlama: Kültürü ifade etmek, yeni ve alt kültürlerin gelişimini tanımak; toplumsal değerlerin ortaklaşmasını sağlamak.
• Eğlendirme: İyi ve hoş vakit geçirtmek, günlük sıkıntılardan uzaklaştırmak.
• Harekete geçirme (seferber etme): Siyaset, savaş, ekonomik kalkınma gibi amaçlar
için kampanya yapmak.

Sayısallaşma, bilginin saklanması, işlenmesi ve aktarılmasında yaşanan büyük bir değişimdir. Günlük hayatımızda karşımıza daha çok “dijital” ve “analog” kelimeleri ile
çıkan bu ayrım, aslında verinin kaydedilme, saklanma ve aktarılmasındaki ayrımı işaret etmektedir. Analaog kelimesi, sözlük anlamı olarak benzer, eş anlamına gelmektedir. Yani
bir nesnenin analog olarak kopyalanması, onun bir benzerinin oluşturulmasıdır. Sayısal olarak aynı nesnenin kopyalanması ise, o nesnenin sayısal veri haline dönüştürülmesidir. Sayısallaşma, “...verilerin, yani ses, müzik, yazı, fotoğraf, görüntü biçiminde her tür enformasyonun, “bit”lere (0 ve 1’lere), yani bilgisayar diline, mikro işlemciler yardımı ile
dönüştürülmesidir (Törenli,2005: 98).”

Eşzamansızlık, yeni medya ile kurulan ilişkide eş zamanlı olmanın gerekmediğini anlatan kavramdır. Yani insanların geleneksel medya ile kurdukları ilişkide olduğu gibi belli zaman sınırlamalarının olmadığını ifade etmektedir. Örnek olarak, sinemanın geleneksel kullanılışını düşünelim. İnsanların film izlemek için belirli bir sinemadaki, belirli saatte yapılan gösterime gitmeleri gerekmektedir. Eğer o anda film herhangi bir yerde gösterilmiyorsa beklemek zorunda kalacaklardır. Benzer şekilde gazetenin geleneksel kullanımında, o günün sabahında gazetesini alan ve dünün haberlerini okuyan kişi, o gün olan olayları okumak için yarının gazetesini beklemek zorundadır. Ya da televizyondan hava durumunu öğrenmek isteyen kişi, televizyonların hava durumunu yayınladığı saati takip etmelidir.

Etkileşim, yeni medya ürünlerinin kullanıcıya sağladığı önemli olanaklardan biridir. Geleneksel medya ile kurduğu ilişkide alıcının tercih hakkı sadece gönderilen iletiyi alıp almamak ile sınırlıdır. Yani alıcı bir gazeteyi ya okur ya da okumaz, bir filmi ya izler ya da izlemez. Ama yeni medyanın etkileşim özelliği ile alıcının mesaj üzerinde, yani kendisine
sunulan film, haber, program benzeri içerikler üzerinde kontrolü artmıştır.

Dikey Birleşme: Medyanın bir alanında faaliyet gösteren bir medya şirketinin, kendisine ham madde sağlayan bir şirket ile ya da kendi ürününün insanlara ulaşmasını sağlayan bir şirket ile birleşmesi ya da onu satın alması dikey birleşmedir. Örnek olarak bir gazeteye sahip olan şirketin kendisine kağıt sağlayan şirketi satın alması verilebilir. Ya da yine bir gazete sahibi şirketin, gazetenin dağıtımını yapan şirket ile birleşmesi dikey birleşmedir.

İletişimin etkileri üzerine yapılan diğer araştımalarla şekillenen ve Maxwell McCombs ve Donald L. Shaw’ın son şeklini verdiği Gündem Belirleme kuramına göre, medya halka
“ne düşüneceğini” söylemede her zaman başarılı olamasa da, “ne hakkında düşüneceğini” söylemede her zaman etkili olmaktadır (Tekinalp ve Uzun,2009: 125). Yani medyada yer alan haberleri seçerek medya kuruluşları, insanların ne düşüneceğini belirleyemezler, ama ne hakkında düşüneceği üzerinde etkili olabilirler.

Dünyadaki en etkili medya yapılanmalarından biri olan ABD medyası üzerinde araştırmalar yapan Chomsky’e göre, medyadan kitleye, yani insanlara ulaşan haber ve bilgiler
beş tane süzgeçten geçmektedir:
• Medyanın sahiplerinin çıkarları
• Medyanın gelirini sağlayan reklam verenlerin çıkarları
• Medyaya haber kaynağı olan devlet ve şirketlerin çıkarları
• Medyaya etki edebilecek güçlü grupların çıkarları
• Kapitalizmin düşmanı olarak görülen komünizme karşı antikomünizm (komünizm karşıtlığı) propagandası

Elektronik çağdan sonra insanlığın iletişim alanında yeni bir çağa geçip geçmediği tartışılan bir konudur. Enformasyon çağı, bilgi çağı, postmodern dönem gibi bir çok isimle
adlandırılan içinde yaşadığımız çağın yüz yıl, hatta elli yıl öncesinden farklı olduğu bir gerçektir. Ama bu farklılığın nedenleri ve sonuçları hakkında bir çok tartışma bulunmaktadır

Postmodern Toplum: Modern sonrası dönem anlamına gelen postmodern kelimesi, insanlık tarihinin ilerlemeye dayandığı ve sürekli geliştiği düşüncesine karşı çıkan bir
yaklaşımı anlatmak için kullanılmaktadır. Bu düşünce, beraber yaşayan ve beraber hareket eden insan toplulukları yerine tek başına olan ve dünyayı kendine göre anlayan insanlar haline geldiğimiz düşüncesine dayanmaktadır. İnsanların dünyayı kendilerine göre anlamaları sürecinde iletişim araçları önemli rol oynamaktadır. Önde
gelen postmodernist düşünürlerden Jean Baudrillard’a göre, medya egemenliğindeki bu çağda, anlam ve gerçeklik, televizyon programlarında olduğu gibi imajların akışıyla yaratılmaktadır.

Soruda, küreselleşmenin tanımı doğrultusunda “yakınlaşma” kavramının itici gücünün ne olduğu sorulmaktadır. Küreselleşmek kelimesinin sözlükteki açıklaması “Dünya milletlerini ekonomi, siyaset ve iletişim bakımlarından birbirine yaklaşmaya ve bir bütün olmaya götürmek (TDK,2012).” tir. Bu tanımıyla küreselleşme, dünya üzerinde farklı ve uzak coğrafyalarda yaşayan insanların ekonomik, siyasi, kültürel bakımdan yakınlaşması, aralarındaki iletişimin, paylaşımın artmasıdır.    Farklı coğrafyalarda birbirlerinden uzak yaşayan insanların yakınlaşması birden olan bir durum değildir. Zaman içinde yaşanan ekonomik ve teknolojik gelişmeler bu yakınlaşmaların artmasını sağlamıştır. Sorunun çözümünde küreselleşmenin tanımı bilinmeli ve bu tanımdaki kavramlar birbirinden ayırt edilmelidir.

sanayinin gelişmesiyle ve teknolojik imkanların artmasıyla, farklı coğrafyalarda yaşayan ülkeler arasındaki özellikle ekonomik ilişkiler eskisine göre daha yoğun yaşanmaya başlamıştır. Sanayinin gelişmesi ve üretimin artması, bazı ülkelerin sınırları dışına çıkarak ham madde ve ürettiği ürünleri satacak pazar arayışına neden olmuştur. Dengeli olmayan bu karşılıklı ilişkide sanayi olarak gelişmiş Avrupa ülkeleri, sanayi olarak gelişmemiş diğer ülkeleri ham madde kaynağı ve pazar olarak kullanmaya başladılar. Ekonomik ilişkilerin yoğunlaşması iletişimin ve kültürel paylaşımların artmasına yol açmıştır. Bu gelişmelerin sonucunda Emperyalizm ön plana çıkmıştır. Sorunun çözümünde küreselleşme sürecinin evreleri dolaysıyla sonuçları bilinmeli ve ayırt edilebilmelidir.

Soruda küreselleşmeye ilişkin yapılan tartışmalarda “Aşırı Şüphecilerin” görüşlerinin ne olduğu sorulmaktadır. Şüpheciler, Aşırı Küreselleşmecilerin geneli tarafından benimsenen küreselleşmenin ulus devletleri güçsüzleştirdiği düşüncesine karşı çıkmaktadırlar. Onlara göre, ulus devletler ve bu devletlerdeki ulusal hükumetler, yani yöneticiler küreselleşen ekonominin düzenlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Sorunun çözümünde küreselleşme düşüncelerine ilişkin sınıflandırmalar bilinmeli ve birbirinden ayırt edilebilmelidir.

Soruda medyanın işlevleri sorulmaktadır. McQuail medyanın işlevlerini şöyle özetlemektedir: Enformasyon sağlama, Karşılıklı bağ kurma, Devamlılık sağlama, Eğlendirme, Harekete geçirme  Sorunun çözümünde medyanın işlevleri bilinmeli ve birbirinden ayırt edilebilmelidir.