ULUSLARARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 16

Betimleyici Tanımlar: Kültür, sosyal hayatın tamamını oluşturan bir bütün olarak ele alınır.
Tarihsel Tanımlar: Kültürü, tarihi süreç içerisinde nesilden nesile aktarılan bir miras olarak görür.
Normatif Tanımlar: İki kola ayrılan bu tanımın ilkine göre kültür, eylemleri biçimlendiren, onları belli davranış kalıpları içerisinde gerçekleşmeye zorlayan kurallar veya
yaşam biçimleridir. İkinci biçim ise davranıştan ziyade değerlerin önemini vurgular.
Psikolojik Tanımlar: Kültür, İnsanların iletişim kurmasına, beşeri ve manevi ihtiyaçlarının karşılanmasına olanak tanıyan bir araç olarak değerlendirilir.
Yapısal Tanımlar: Kültürün bütününden ayrılabilen özelliklerinin birbirlerine olan bağını esas alır ve kültürün soyut yapısını ön plana çıkarır.
Genetik Tanımlar: Kültürü, nasıl varolduğu ve nasıl var olacağı açılarından ele alır. Bu yaklaşıma göre kültür, insanlararası iletişim yoluyla gelecek nesillere aktarılır.

Bilimsel alanda “kültür”  Uygarlık Çin, Hint, Fransız, Batı, İslam kültür ya da uygarlığı gibi. Tarihsel, bütünsel ve evrimsel.

Kültürlenme: Farklı sosyal çevre, arkadaş, meslek ve aile yapılarının biraraya gelerek birbirlerini etkilemelesi olayıdır. Kültürleme ile kültürlenme arasında bazı farklılıklar bulunur. Bunlar:
1. Kültürleme, kişinin doğumu ile birlikte ailede başlar ve okul dönemi boyunca devam ederken; kültürlenme, farklı sosyal çevrelerin etkileşimi ile gelişir.
2. Kültürleme, sosyal yapı içerisinde olan değerleri kişiye aktarırken; kültürlenme,
var olan kültürün içinden etkileşim ile yeni kültürel yapıları oluşturur (Kılıç, aktaran Yıldız, 2005: 10)

1. Avcı ve Toplayıcı Toplum: İnsanlığın ilk yıllarında insanlar, doğada bulunan ve yenebilir olan bitki be meyveleri toplamış, hayvanları avlayarak hayatlarını sürdürmüşlerdir. Bu toplum türü, Batı kültürünün yayılmasıyla birlikte yok olsa da çeyrek milyon insan halen geçimini avcılık ve toplayıcılıkla sürdürmektedir. Bu toplumlarda eşitsizlik çok azdır çünkü bu toplumun üyeleri maddi önceliğe sahip değillerdi. Esas gereksinimleri av aletleri, kazma, tuzaklar ve çanak-çömleklerdir.
2. Tarım ve Kır Toplumları: Günümüzden 20 bin yıl önce avcı ve toplayıcı toplumlar, hayatlarını sürdürebilmek için at, köpek, koyun gibi hayvanları evcilleştirmeye ve bunları yetiştirmeye başladılar. Kimi toplumlar ise kara parçalarını ekip biçmeye yöneldiler. İşte kır toplumu, hayvaları evcilleştirmeleri ile varolurken; tarım toplumu ise toprağa dayalı üretim yapan toplumlardır. Kır toplumları, doğa şartlarına göre hareket ederler, bu nedenle servet birikimleri yok denecek kadar azdır.
3. Sanayileşememiş Ülkeler ya da Geleneksel Devletler: Milattan önce 6000 yılından 19. yüzyıla kadar olan bir dönemi kapsayan zaman diliminde var olan bu devletler/topluluklar, kentlerin ortaya çıkışıyla gelişmiştir. Servet birikimi ve güç eşitsizliklerinin çok belirgin olduğu geneksel toplumlarda halk, imparatorlarca yönetilmekteydiler. Bu toplum/devlet/uygarlık türü, gelişmişliklerini ya da büyüklüklerini başka ülkeleri fethederek ve farklı toplulukları yönetimleri altına alarak sağlamışlardır. Tarımın önemli bir yere sahipti.

İkinci Dünya Toplumları  1917 Rus Bolşevik Devriminden 1990’ların Başına
Ekonomileri sanayiye dayanır ancak merkezi sistem etkilidir. Nüfusun çoğunluğu kasaba ve kentlerde yaşar; pek azı tarımla ilgilenir. Sınıf eşitsizlikleri vardır. Toplumsal ve politik değişimler bu ülkeleri, Birinci Dünya Ülkelerine dönüştürmeye başlamıştır.

Kolonileştirilen topraklardan sağlanan para, hammadde ve öteki zenginlikler sömürünün sadece bir yanını teşkil etmektedir. Ana yurt ile koloniler arasında kurulan karmaşık
ilişkiler, özellikle ekonomik anlamda, bağımlılığı kuvvetlendirmiş, kolonilerden ana yurda giden hammadde, işlenmiş ürün olarak geri dönmüştür. Böylece ana yurda sadık bir
pazar ortaya çıkarken, kolonilerde üretilen ürünler sekteye uğramış, üretim düşmüş ve ana yurda bağımlılık daha da artmıştır. Kolonileşen coğrafyanın yerli halkı köleleştirilip
Avrupa’ya ve Amerika’ya işçi olarak gönderilmiştir. Tüm bu karmaşık ve ana yurt merkezli üretim ve sermaye akışı Avrupa kapitalizminin doğuşuna yardım etti.

Küreselleşme kavramının tanımlanması üzerinde kesin bir görüş birliği olmamakla birlikte ilk yıllarda küreselleşme, ülkelerarası ilişkilerde gelişme, siyasi kutuplaşmaların erimesi,
ortak bir paydada buluşma, farklı kültürlerin ait oldukları toplumların dışına çıkarak yayılması gibi pozitif duygu ve anlamlarla gelecek şekilde kullanıldığını görürürüz.

Baskın güdü McDonald’s. Ulusal çıkar. Siyasal topluluğun dönüşümü.

Bunlara ek olarak, (Bülbül, 2009:173) küreselleşmenin özelliklerini şu şekilde sıralamaktadır:
1. Küresel finans ağları piyasası ve ulus-ötesi şirketlerin artan gücü kadar uluslararası ticaretin büyüyen yoğunluğu ve coğrafi genişlemesi
2. Haberleşme ve iletişim teknolojilerindeki devam eden devrimler
3. İnsan hakları için evrensel talepler-demokrasi ilkesi
4. Küresel kültür endüstrilerinden imaj akışı
5. Ulus-ötesi aktörlerin, (şirketler, hükümet dışı örgütler, Birleşmiş Milletler) hükümetle birlikte, güç ve sayı olarak arttığı, ulus sonrası, çok merkezli dünya politikasının doğuşu
6. Dünya yoksulluk sorunu
7. Çevresel tahrip sorunu
8. Kültürlerarası çatışmalar

Bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimine bağlı olarak dünyamız hızla küreselleştiği gibi, teknolojininin aktarımı da aynı hızla devam etmektedir. Ülkeler arasındaki
başlıca teknoloji transferi kanalları şu şekilde özetlenebilir (Seyidoğlu, 2003:785’ten aktaran Günsoy, 2006:61):
1. Sermaye malları ithalatı: Az gelişmiş ülkeler, makine ve donatım ithali yoluyla üretilmiş ileri teknikleri de ithal etmiş olurlar.
2. Dolaysız yabancı sermaye yatırımları: Çok uluslu şirketlerin sınır ötesi yatırımları aynı zamanda üretim teknolojisinin de o ülkeye girmesine ve teknolojik düzeyinin yükselmesine yardımcı olur.
3. Yalın biçimde teknoloji ithali: Sabit sermaye malına dönüşmeden önce bir teknolojinin ithal edilmesi, patentler, lisans anlaşmaları
4. Bilimsel konferanslar, teknik bültenler ve yabancı bilim adamı değişim programları: Her türlü uluslararası akademik faaliyet, teknik bilgi düzeyinin dünya çapında yenilenmesine ve teknolojik kapasitenin verimli kullanılmasına sebep olur.
5. Teknik yardım programları: Hibe şeklinde veya düşük bir bedel karşılığında yapılan teknik yardımlar da teknoloji transferi yollarından biridir. Birleşmiş milletler,
UNCTAD, Dünya Bankası, IMF gibi kuruluşlar da çok taraflı teknik yardım sağlanmasına aracılık etmektedir.
6. Yönetim sözleşmeleri, üretim imtiyazı, uluslararası taşeronluk, finansal kiralama ve bağlı ticaret düzenlemeleri, uluslararası mülkiyet hakları gibi sayıları daha da
arttırılabilecek teknoloji transferi kanalları.

Hampden-Turner ve Trompenaars (2000), kültürlere ilişkin temel özellikleri yedi boyutta açıklamaktadır:
1. Evrenselciliğe karşı durumsalcılık: Evrensel toplumlar kurallara sıkı sıkıya bağlıdırlar ve istisnalardan kaçınırlar. Buna karşın, durumsal toplumlarda ise kurallara
karşı görecelilik vardır ve kişisel ilişkiler kurallardan daha önemlidir.
2. Bireyselciliğe karşı toplulukçuluk: Bireysel toplumlarda önemli olan kişinin tek başına başarılı olabilmesidir, öncelik her zaman bireyin kendisindedir. Topluluk
düşüncesinin egemen olduğu toplumlarda ise öncelik toplumundur. Toplumsal başarı daha önemlidir ve sorumluluk topluluğa aittir.
3. Nötre karşı duygusallık: Nötr kültürlerde duygu ve düşünceler tarafsız ve objektiftir. Nötr kültürlerde bireyler duygularını kontrol edebilirler ve açık olarak ortaya
koymazlar. Bununla birlikte, duygusal kültürlerde ise kişiler duygularını açıkça ifade eder, yüksek sesli konuşur ve sıcak kanlı davranırlar.

4. Özgüllüğe karşı yaygınlık: Özgül kültürlerde bireyler iş ve özel hayatı birbirinden ayırırlar. İlişkilerinde doğrudan, amaca yönelik ve şeffaftırlar. Yaygın kültürlerde
ise kişisel ilişkiler iş ilişkilerinin her alanında geçerlidir. İlişkiler doğrudan gerçekleşmez, dolaylı yollarla gerçekleşir.
5. Başarıya karşı övgü: Başarı odaklı kültürlerde, başarı bilgi düzeyi ve performansa bağlı olarak değerledirilir. Bununla birlikte, övgü odaklı kültürlerde ise başarı yaşa,
cinsiyete ve akrabalık durumuna bağlı olarak değerlendirilir.
6. İç yönelime karşı dış yönelim: İç yönelimli kültürler doğayı karmaşık bir makine gibi görür. Yeterli bir bilgiyle bu makinenin kontrol edilebileceğine inanırlar. İnsanın iç yapısı iyi olursa çevresini ve kaderini değiştirebileceğine inanılır. Dış yönelimli kültürlerde ise insan doğanın bir parçasıdır. Bu nedenle, insanın doğayla ve onun güçleriyle uyum içinde yaşaması gerektiği düşünülür. Bu kültürlerde, kaderin değişmeyeceği görüşü hakimdir.
7. Eşzamanlılığa karşı ardışıklığa: Eşzamanlı kültürlerde, zaman dairesel döngüler halinde, esnek bir şekilde ilerler. Aynı zaman diliminde birden fazla iş yürütülebilir. Önemli olan işin bitiş zamanı değil, bitmesidir; planlar her an değişebilir. Ardışık zamanlı kültürlerde ise, her iş için bir zaman dilimi ayrılmıştır. Planlar genellikle değişmez ve bireyler planlarına bağlıdır. Zamanla ilgili sözler gerçekleştirilmelidir.

Soruda Fiske'nin iletişim sürecine ilişkin ifadelerinden hangilerinin doğru olduğu sorulmaktadır.  1. İletişim alanı araştırmaya elverişlidir, ancak kapsamlı bir araştırma için çok sayıda disipliner yaklaşıma gereksinim duyulmaktadır. 2. Her tür iletişim göstergeler ve kodlar içermektedir. Göstergeler, kendilerinden başka bir şeye gönderme yapan eylemler ya da yapılardır, yani anlamlandırma yapılarıdırlar. Kodlar, içinde göstergelerin düzenlendiği ve göstergelerin birbiri ile nasıl ilişkilendirilebileceğini belirleyen sistemlerdir. Bu gösterge ve kodlar başkalarına aktarılmakta ve başkaları için hazır hale getirilmektedir. Göstergeleri, kodları, iletişimi aktarma ya da alma bir toplumsal ilişkiler pratiğidir. 3. İletişim, kültürün yaşamasının temelinde yer alır, Sorunun çözümünde iletişim süreci bilinmeli ve bu süreçte gösterge ve kodların neyi ifade ettiği ayırt edilmelidir.

Soruda kitle iletişim araçlarına ilişkin tarihsel gelişmelerin sınıflandırılmasının hangi şıkta doğru olarak verildiği sorulmaktadır Kitle iletişim araçları şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Basılı medya (15. Yüzyıl sonları) 2. Sinema (1900’lerden itibaren) 3. Radyo (1910’dan itibaren) 4. Televizyon (1950’den itibaren) 5. Internet (1990’dan itibaren). Sorunun çözümünde kitle iletişim araçlarının tarihsel sınıflandırılması bilinmeli ve birbirinden ayırt edilebilmelidir.

Soruda kültür kavramının sosyolojik tanımı sorulmaktadır. Antropoloji ‘ye göre kültür, toplumların düşünceleri, inançları, değerleri, yaşayış biçimleri olarak tanımlanır. Sosyoloji ise kültürü, topluma ait olan gelenek-göreneklerin, alışkanlıkların, düşüncelerin gelecek nesillere aktarılması olarak tanımlar. Genel olarak kültürü bir toplumun tarihini, dinini, dilini, sanatını, düşünüşlerini, davranışlarını, ahlaksal kurallarını, kişinin kabiliyetlerini belirleyen ve içine alan, bu unsurlarla birlikte toplumsal yapıyı şekillendiren, aynı zamanda o toplumsal yapıdan etkilenen maddi ve manevi yapılar bütünü olarak tanımlanmaktadır. Sorunun çözümünde kültürün farklı disiplinlerdeki tanımları bilinmeli ve ayırt edilebilmelidir.

Soruda kullanım alanlarına ilişkin olarak verilen kültür kavramının beşeri alanda ve günlük dildeki nitelik ve görevlerinin ne olduğu sorulmaktadır? Günlük dilde  "kültür” ün nitelik ve görevleri; Değerlendirici, eleştirici, geliştirici,  öğretici ve yayıcı olmasıdır. Sorunun çözümünde kültürün kullanım alanları bilinmeli ve bu kullanım alanlarının nitelik ve görevinin ne olduğu birbirinden ayırt edilebilmelidir.

Soruda, emperyalizm ile aynı anlama gelen kavramın ne olduğu sorulmaktadır. Kolonyalizm ile emperyalizm birbirleriyle yakın anlamlı ve çokça da birbirinin yerine kullanılan iki kavramdır. Oxford İngilizce Sözlüğüne dayanarak Kolonyalizmi, yeni bir kara parçasına yerleşen topluluğun ana vatan ile bağlarını koparmadan oluşturduğu yeni bir siyasi düzen ya da yapılanma olarak aktarır. Sorunun çözümünde Emperyalizm ve ilgili kavramlar bilinmelidir.

Soruda, verilen örnek ifadenin hangi kavramı açıkladığı sorulmaktadır. Amerika merkezli gibi görünmekle birlikte esas olarak sanayileşmiş ülkelerin az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeleri başta televizyon, sinema, İnternet gibi kitle iletişim araçları ve bu araçların ürünleri ile etkilemesi devam etmektedir. Merkez kültürün yayılması, ulaştığı yeni bölgelerdeki kültürü yeniden şekillendirmekte ve uzun vadede yepyeni bir kültürel yapı inşa etmektedir. Dolayısıyla verilen örnek televizyon ve sinemanın kültürü yaymada önemli araçlar olduğunu ifade etmektedir. Sorunun çözümünde kültürel emperyalizm kavramı bilinmeli ve verilen örneğin bu kavramla ilişkili olduğu çıkarımında bulunulmalıdır.

Soruda iletişim ağlarının küreselleşmeyi destekleyen teknik özelliklerine ilişkin ifadeler verilmekte ve bu ifadelerden hangilerinin doğru olduğu sorulmaktadır. İletişim ağlarının küreselleşmeyi destekleyen teknik özelliklerine ilişkin verilen ifadelerin tümü doğrudur. Sorunun çözümünde İletişim ağlarının küreselleşmeyi destekleyen teknik özellikleri bilinmeli ve ayırt edilmelidir.

Soruda küreselleşme tartışmalarına ilişkin olarak sınıflandırılan düşüncelerin baskın özelliklerinin ne olduğu sorulmaktadır.   Özellikle teknoloji ve iletişim alanında meydana gelen gelişmeler ile birlikte küreselleşme çok sık tartışılır olmuştur. Bu tartışmalar, dünyada meydana gelen değişimlerin sebebinin küreselleşme olup olmadığı üzerinde yoğunlaşmıştır. David Held ve arkadaşlarının tartışmacıları 3'e ayırdığı sınıflandırmayı; Aşırı Küreselleşmeciler, Kuşkucular ve Dönüşümcüler  olarak tanımlamakta ve bunların baskın özellikleri ise Aşırı Küreselleşmecilerin, küresel kapitalizm, küresel yönetişim, küresel sivil toplumdan yana olduklarını, Kuşkucuların; Dünyanın 1890'larda olduğundan daha az karşılıklı bağımlı olduğunu ve Dönüşümcülerin ise kalın" (yoğun ve kapsamlı) küreselleşme taraftarı oldukları belirtilmektedir. Sorunun çözümünde bu üç düşünce türü bilinmeli ve ayırt edilebilmelidir.

Soruda verilen ifadelerin küreselleşmeye ilişkin neyi ifade edildiği sorulmaktadır Küreselleşme sürecini oluşturan ve hızlandıran faktörleri Yıldız (2005: 131-132) şöyle sıralamıştır: 1. 16. yüzyıl ile birlikte başlayan coğrafi keşifler. 2. 18. yüzyıl ve sonrasında hız kazanan uluslararası yatırımlar ve ticaret. 3. Siyasi, iktisadi ve kültürel kolonileşmenin başlaması. 4. Sanayileşmiş ülkelerin, Afrika ve Asya ülkelerindeki hammadde ve insan gücüne olan ihtiyacı 5. Bilim ve teknolojideki yenilikler. 6. Batı Avrupa ülkelerinin siyasi ve ekonomik birlikteliği. 7. Komünizmin çökmesi. 8. Yeni dünya düzeni anlayışının yerleşmesi. Sorunun çözümünde küreselleşme sürecini oluşturan yaygınlaştıran faktörler bilinmeli ve ayırt edilmelidir.