ULUSLARARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 10

Robert Berkowitz ve Michael Eisenberg adlı iki kütüphane uzmanını 1990 yılında bilgi toplumu olma becerelerini Büyük Altılı (The Big Six) adını verdikleri metodolojiyle açıklamaya çalışmışlardır. Bu metodolojiye göre bilgi toplumu olabilmek için gerekli asgari becerileri tanımlayan altı başlık şöyledir;
1. İşin Tanımlanması, Gereksinim Duyulan Bilginin Belirlenmesi
2. Bilgi Arama Stratejileri
3. Tesbit etme ve Erişim
4. Bulunan Bilginin Kullanılması
5. Sentezleme
6. Değerlendirme

İnsanlık tarihi açısından değerlendirildiğinde bugüne kadarki hiçbir iletişim ortamının erişemediği bir hızda gündelik yaşamın bir parçası haline gelen, toplumsal hayatı ve gündelik yaşam alışkanlıklarını köklü bir şekilde değiştiren yeni medya, bilgisayarı, akıllı cep telefonlarını, interneti, oyun konsollarını, sayısal müzik çalarları, tablet bilgisayarları kapsayan geniş bir ortamı ifade etmektedir. Gazete, radyo, televizyon ve sinemadan oluşan geleneksel medyadan etkileşim, eşzamansızlık, kitlesizleştirme gibi özellikleriyle ayrılan bu
yeni ortam bilgi edinme ve iletişim kurma anlamında yeni bir demokratikleşme sürecini de beraberinde getirmiştir. Yeni medya sayesinde yazının icadından günümüze tek yönlü
olarak şekillenen iletişim süreci ilk kez çok yönlü bir hal almıştır.

Sanayi devrimi öncesi sözlü kültürlerde cemaat hayatı süren insanlar, yüzyıllar sonra yeni medya sayesinde yeniden cemaatler oluşturmaya başlamışlardır. Yeni çağın cemaatleri öncekinden farklı olarak, aynı soydan, aynı kültürden, aynı coğrafyadan insanlar yerine, kendileri gibi düşünen, benzer zevklere veya dünya görüşüne sahip, farklı coğrafya
ve kültürlerde yaşayan farklı insanlardan oluşmaktadır. Zamandan ve mekandan bağımsız iletişim kurma özgürlüğü ancak yeni medya sayesinde mümkün olmuştur. Yeni medya
üzerinden şekillenen iletişim sürecinde insanlar sadece zaman ve mekandan değil, aynı zamanda toplumsal rollerden de arınmış olarak iletişim kurarlar.

Yeni medya yaygınlaştıkça her teknolojik gelişmede olduğu gibi pek çok tartışmaya da neden olmuştur. Toplumsal hayat üzerindeki değiştirme gücü nedeniyle yakın geçmişe ait alışkanlıkların, gelir modellerinin yeniden sorgulanmasına neden olan yeni medya ile ilgili güncelliğini yitirmeyen tartışmalardan biri de telif haklarıdır. Yeni medyanın
paylaşma olanaklarının başlangıçta film ve müzik endüstrisini olumsuz yönde etkilediği düşünüldüğünden sert tedbirlerin alınmasına neden olmuştur. Müzik ve film paylaşmaya
olanak tanıyan web sitesi sahipleri hakkında hapis cezasına varan yaptırımlar uygulanmıştır. Oysa yeni medyanın önemli etkilerinden biri de herhangi birinin bir orkestraya
veya enstrümanlara ihtiyaç duymaksızın kendi bestesini yapmasına ve herhangi bir dağıtım ağına ihtiyaç duymadan paylaşmasına olanak vermesidir.

Sosyal medyanın her geçen gün daha yüksek sayıda kullanıcı tarafından tanınması ve yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkan bir diğer kavram yurttaş gazeteciliği kavramıdır. Yurttaş gazeteciği, sosyal medya üzerinden geleneksel medya aracılığıyla yayınlanmış haberlerin paylaşımından ve yorumlanmasından çok farklı bir durumu anlatmak
için kullanılmaktadır. Sosyal medya kullanıcılarının kendi hayatlarında, fiziksel ortamda gerçekleşen veya tanık oldukları olayları adeta bir gazeteci gibi sosyal medya üzerinden
paylaşmaktadırlar. Bu durum her bir kullanıcıyı aynı zamanda birer yurttaş gazetecisi olarak tanımlar.

İfade özgürlüğü kavramı yeni medya ile birlikte farklı boyuttaki tartışmalara neden olmaktadır. Bu tartışmalardan biri de ifade özgürlüğünün sınırları var mıdır? sorusu etrafında gerçekleşir. İfade özgürlüğünün sınırlarını nefret söylemi belirler.

Nefret söyleminin ortaya çıkmasında, kendinden/biz olarak kurulan aidiyetten farklı olana yönelik üretilen veya kurgulanan olumsuz etiketlemeler, stereotipler, önyargılar ve ayrımcılık uygulamaları rol oynar. Kültürel kimlikler ve grup özellikleri gibi unsurlar nefret söyleminin kullanılmasını etkiler, ancak yükselen milliyetçilik ve farklı olana tahammülsüzlük gibi koşullarda, nefret dili yükselir ve etkisini arttırır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi sonuçlarında nefret söylemi için yapılan en temel vurgu hoşgörüsüzlüğe dayalı nefreti yayan, kışkırtan, teşvik eden veya meşrulaştıran her türlü ifade biçimi üzerinedir.

Toplumu oluşturan bireylerin çoğunluğunun ve/veya baskın olan grupların etnik kökeni, dini inancı, politik görüşü, cinsiyeti, cinsel tercihleri nedeniyle farklı olanlara yönelik uyguladığı nefret söylemi iletişim ve ifade özgürlüğünün önündeki önemli engellerden biridir. Nefret suçlarının engellenmesi ancak farkındalık kampanyaları, medya okur yazarlığının yaygın olarak öğretilmesi ve yasal yaptırımlarla mümkündür. Kimi deyişlerin, ata sözlerinin dahi ayrımcı söylem ürettiğinin henüz farkına vardığımız günümüzde, nefret söyleminin üretilmesine ve yayılmasında etkin rol oynayan yeni medya aynı zamanda nefret söylemine karşı bilinç oluşturmak ve bu bilinci yaymak amacıyla kullanılmaya
elverişli bir ortamdır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Çünkü, yaşam alanıyla, çevreyle ilgili bilgilerin, durumlar ve olaylarla ilgili duygu ve düşüncelerin paylaşılma süreci iletişim sürecini oluşturmaktadır.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Çünkü, Kanadalı iletişim kuramcısı Marshal McLuhan’a göre ortam mesajın kendisi haline gelir. Mesaj, dağıtıldığı ortamın özelliklerine göre şekillenir. Gazeteye basılan bir haber, gazete haberidir, aynı haberin televizyondan yayınlanması mesajı farklılaştırır, televizyon ortamına uygun hale getirir, internetten yayılması ise internet ortamına uygun olarak şekillenmesine neden olur.

Sözlü iletişimde abartılı tekrarlar söz konusudur. Bu iletişim biçimi temel olarak bir yarışma formatında şekillenir. Bu kültürde karşılıklı alay, aşağılama olduğu gibi övgüler de hayli abartılı olarak ifade edilir. Anadolu’da, çeşitli yörelerde gelenek haline gelmiş, aşıkların atışması buna bir örnek olarak gösterilebilir. Sözlü kültür toplumları kabile tipi topluluklar olduklarından dışarıya kapalı, eleştiri ve değişimden hoşlanmayan, geleneklerini korumaya özen gösteren toplumlardır. Günümüz insanı sinema, tiyatro gibi toplu eğlence mekânlarında sessiz bir izleyici konumundadır. Oysa sözlü kültür toplumlarında insanlar bütün duygularıyla gösteriye katılırlar. Sözlü kültür insanı soyut ve çözümsel düşünmek yerine konumsal bir biçimde düşünür. Sözlü kültürde şiir etkili uzun süre etkili tek iletişim aracı olmuştur. Dolayısıyla, doğru yanıt D seçeneğidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Çünkü, tarihte ilk yazının Sümer’ler tarafından bulunduğu kabul edilir. Daha sonra Mısırlılar, Çinliler, Mayalar ve Aztekler kendi yazı dillerini yaratmışlardır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Çünkü, önemli haberleri yayma amacına hizmet eden mektuplar 15. yüzyıldan itibaren görülmüştür.

Doğru yanıt, E seçeneğidir. Çünkü, basın özgürlüğünün diğer bir ayağı kişinin sahip olduğu düşünce ve ifade özgürlüğünün yanı sıra bilgiye ulaşma özgürlüğüdür. Bilgiye ulaşma özgürlüğü ve yetkililerin nasıl çalıştığından haberdar olma hakkı, basının her türlü bilgiyi, haberi halka ulaştırabilmesini olanaklı hale getirir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine göre, kamu yararını ilgilendiren konularda bilgi ve fikirleri açıklamak basının görevidir. Basın özgürlüğü ile düşünce açıklama özgürlüğü özdeş kavramlardır. Basın yoluyla düşünce açıklama özgürlüğü demokratik sistemin özünde var olan, bir siyasi yapının demokratik nitelik taşıyıp taşımadığının ölçütünü oluşturan bir kavramdır. Çağdaş ve gerçek, çoğulcu, siyasal, ideolojik sistem dönüşümlerinde açık demokrasilerde, kişi hak ve özgürlükleri siyasal iktidara karşı korunduğu halde; belli bir siyasi zihniyet etrafında toplanmanın demokrasi olarak algılandığı rejimlerde, izin verilmeyen düşünce alanlarının söz konusu rejimi demokrasi olmaktan çıkardığı söylenebilir. Sınırlı bir çoğunluk söz konusuysa demokrasiden söz edilemez.

Türkiye’de ilk radyo yayını 6 Mayıs 1927’de İstanbul’da başlamıştır. Yaklaşık 60 yıl kadar radyo yayınları sadece devlet tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu yüzden doğru yanıt D seçeneğidir.

Robert Berkowitz ve Michael Eisenberg adlı iki kütüphane uzmanını 1990 yılında bilgi toplumu olma becerilerini Büyük Altılı (The Big Six) adını verdikleri metodolojiyle açıklamaya çalışmışlardır. Bu metodolojiye göre bilgi toplumu olabilmek için gerekli asgari becerileri tanımlayan altı başlık şöyledir:

Bu yüzden doğru yanıt B seçeneğidir.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Çünkü, kullanıcılarına diledikleri zamanda ve diledikleri yerde iletişim olanağı sağlayan; zaman ve mekândan bağımsız iletişim ortamı niteliği yeni medyanın taşınabilirlik özelliğidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Çünkü, internetin ilk dönemlerini ifade eden Web 1.0 döneminde kullanıcılar interneti daha çok bilgi edinmek için kullanırken, Web 2.0 teknolojilerinin gelişmesiyle sosyal medya olanakları sayesinde insanlar ortamın sağladığı bilgiye kolayca ulaşmanın yanı sıra bilgiyi üretir ve paylaşır hale gelmişler, hem üretici hem de tüketici kimliği kazanmışlardır.

Soruda medyalaştırmaya ilişkin verilen ifadelerin hangi/hangilerinin doğru olduğu sorulmaktadır. Teknolojik gelişmelerle ortamın (medium) değişmesiyle birlikte vericinin ve alıcının özellikleri de değişir. Kanadalı iletişim kuramcısı Marshal McLuhan’a göre ortam mesajın kendisi haline gelir. Mesaj, dağıtıldığı ortamın özelliklerine göre şekillenir. Gazeteye basılan bir haber, gazete haberidir, aynı haberin televizyondan yayınlanması mesajı farklılaştırır, televizyon ortamına uygun hale getirir, İnternetin yayılması ise İnternet ortamına uygun olarak şekillenmesine neden olur. Bu duruma kısaca medyalaştırma diyebiliriz. Sorunun çözümünde medyalaştırma kavramına ilişkin özellikler bilinmeli ve ayırt edilebilmelidir.

Soruda iletişim sürecinin unsurları tanımlanmakta ve bu unsurlardan hangisinin televizyon iletişim sürecinde mesaj unsuru olduğu sorulmaktadır. Televizyon iletişim sürecinde mesaj, televizyon programı yapımcının ne söyleyeceğidir. Diğer bir ifade ile televizyonda mesaj, programcının belirli amaçlar doğrultusunda üreteceği programlardır. Sorunun çözümünde iletişim sürecinin unsurları bilinmeli ve bu unsurlar televizyon iletişim surecine uygulanabilmelidir.