ULUSLARARASI İKTİSAT

Çağımızın en fazla tartışılan konularından birisi olmasına rağmen küreselleşmeye bakış konusu nesnel bir konu değildir ve farklı yaklaşımlara konu olmaktadır. Bu yaklaşımlar, hiper küreselleşmeciler, şüpheciler ve dönüşümcüler olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. Özet olarak hiper-küreselleşmeciler, devletlerin ortadan kalkacağını ve ulus üstü organizasyonlara geçileceğini; şüpheciler küreselleşmenin bir fantezi olduğunu, yaşanılan gelişmelerin yeni olmadığını ve hep olan şeyler olduğunu savunmakta; ikisi arasında bir yerde konumlanan dönüşümcüler ise birçok şeyin değiştiğini ama bazı şeylerin ise değişmediğini savunmaktadırlar. Bu açıklamalar bağlamında, sorunun cevabı hiper-küreselleşmecilerdir.

En yalın anlamı ile küreselleşme, malların, hizmetlerin ve paranın (finansmanın) ülke sınırlarını dikkate almadan bütün dünyada serbestçe dolaşması olarak tanımlanabilir. Bu açıklamaya göre en yalın anlamıyla küreselleşme kavramında, emeğin, yani iş gücünün ülke sınırı tanımaksızın serbestçe dolaşabileceği kastedilmemektedir.

Küreselleşmede bir başka bakış açısı ise Roma Barışı, Osmanlı Barışı ve İngiliz Barışı olarak bilinen dönemlerde başta insanlar ve kültürler olmak üzere malların ve hizmetlerin problem yaşamadan dünyayı dolaşması ve bu durumun yarattığı iletişimin hızlanması dönemidir. Dolayısıyla dünya ticaretinin gelişme fırsatı bulduğu ilk tarihsel dönem Roma Barışı dönemi olarak bilinir. küreselleşmenin ilk dalgasının 1450’li yıllardaki coğrafi keşiflerle başladığı kabul edilmiştir. Dolayısıyla, Küreselleşmenin ilk dalgasının Türklerin orta asyadan batıya büyük göçüyle başladığı söylenemez. 1991 Sovyetler Birliği’nin dağılması küreselleşme sürecini yavaşlatan değil, hızlandıran bir tarihsel olay olarak küreselleşmenin dördüncü dalgasını başlatmıştır. 1973 Petrol Krizi döneminde, özellikle sanayileşmiş ve petrole bağımlı hâle gelmiş Batılı ülkeler, OPEC ülkelerinin petrolün arzını kısarak oluşturdukları dar boğazdan içe kapanarak kendilerini korumaya çalışmışlardır. Bu dönem küreselleşmenin yavaşladığı bir ara dönem olmuştur. Dolayısıyla, 1973 Petrol Krizi küreselleşmenin hızlanmasına sebep olmamış, bilakis yavaşlatmıştır. Diğer taraftan, küreselleşmenin malların ve kültürün Batı'dan diğer coğrafyalara aktığı bir süreç olduğu söylenebilir.

Bretton Woods Konferansı'nın akabinde kalkınma ihtiyacı olan ülkelerin desteklenmesi için Dünya Bankası, finansal sorun yaşayan ülkelerin desteklenmesi için Uluslararası Para Fonu kurulmuştur.

GATT, uluslararası bir anlaşma olup 1947 yılında dünya ticaretini serbestleştirmek için kurulmuş geçici bir anlaşmadır. DTÖ ise GATT’ın
devamı olup 1995 yılında kabul edilmiş, daha geniş, sürekli ve tarafları bağlayıcı hükümler içeren bir kuruluştur.

Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki gümrük birliği 1 Ocak 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Merkezi kurulduğunda Cenevre olmasına rağmen sonradan Viyana’ya taşınan OPEC, 1960 yılında Venezüella’nın önerisi ile İran, Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt tarafından kurulmuş, daha sonra Katar, Libya, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Ekvador, Gabon, Angola, Ekvator Ginesi ve Kongo birliğe katılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri birliğin üyesi değildir.

Tarama sürecini başlatan Müzakere Çerçeve Belgesi 5 Ekim 2005'te kabul edilmiştir. Bugüne kadar açılan fasıllardan sadece bilim ve araştırma faslı açılmış ve geçici olarak kapanmıştır. Müzakereleri süren fasıllarda Kıbrıs Rum Yönetimi’nin siyasi nitelikli engellemeleri olmuştur. 2004 yılında ise Avrupa Konseyi, Türkiye ile üyelik görüşmelerini başlatma kararını vermiştir. Türkiye’nin 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşadığı darbe girişimi hakkında AB’nin ilkeli bir tavır sergileyememesi müzakereleri olumsuz etkilemiştir.

Merkezi Paris’te olan OECD, 1961 yılında savaş sonrası Avrupa’nın imarı için 1948 yılında kurulmuş olan Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütünün (OEEC) devamı niteliğinde kurulmuş olan organizasyondur. Aralarında Türkiye’nin de olduğu otuz altı üyeye sahip olan kuruluş genelde gelişmiş ülkelerden oluşmaktadır. Türkiye OECD’ye 1961 yılında kurucu üye olarak katılmıştır.

İktisadi ve parasal birlik, birleşme türlerinin en son aşamasıdır.