Hecksher-Ohlin (Faktör Donatımı) Teorisi

Teori, ülkelerin sahip olduğu farklı üretim faktörlerinin oranı ile bu ülkelerde üretilen mallarda kullanılan faktörlerin yoğunluğu arasındaki etkileşimi vurguladığından, faktör donatımı, Faktör Oranları ya da Faktör Yo­ğunluğu Teorisi olarak da adlandırılır.

Heckscher-Ohlin Teorisinin temel varsayımlarından birine göre; her iki mal da ölçeğe göre sabit getiri altın­da üretilmektedir.

Heckscher-Ohlin Teorisinin temel varsayımlarından birine göre; malların üretim faktör yoğunlukları veya nispi faktör oranları farklılık göstermekte­dir.

Faktör yoğunluğu, teknoloji ve faktör fiyatları veriyken bir maldan bir birim üretmek için gerekli olan sermaye/emek oranıdır.

Bir malın diğer mala kıyasla sermaye yoğun olması, o malın üretiminde diğer malın üre­timine göre kullanılan sermaye miktarının emek miktarından daha yüksek olduğunu ifade etmek­tedir.

Faktör bolluğunun, üretim faktörlerinin fiziki miktarları ile öl­çümü için ülkelerin toplam sermaye miktarı (TK) / toplam emek miktarı oranlarını (TL) kıyaslamak gerekir.

Heckscher Ohlin teorisinde ülkelerin faktör donatımları farklı, üretim teknolojileri aynıdır.

Hecksher-Ohlin teorisi, bir ülkenin diğer üretim faktörüne göre nispi olarak daha zengin olduğu faktörü yoğun olarak kullandığı mal üretiminde uzmanlaşması ve bu malları ihraç etmesi gerektiğini öne süren genel denge teorisidir.

Paul Sa­muelson, serbest ticaretin uluslararası faktör fi­yatlarında bir eşitliğe yol açtığını ortaya koymuştur.

Faktör Fiyatları Eşitliği teoremine göre; ulus­lararası ticaret, ülkeler arasında homojen faktörlerin göreli ve mutlak getirilerinde eşitlik sağlaya­caktır.

Faktör Fiyat­ları Eşitliği Teorisi statik bir teori olup sadece belli bir zaman kesitindeki durumu ele alır.

Stolper ve Samuelson’a göre serbest dış ticaret, ihracat endüstrilerinde yoğun şekilde kullanılan üretim faktörünün lehine, ithalata rakip mal üretiminde yoğun şekilde kullanılan üretim faktörünün aleyhine sonuçlar doğuracaktır.

Stolper-Samuelson Gelir Dağılımı Teoremine göre uluslararası ticaret ülkede bol bulunan üre­tim faktörünün gelirini yükseltirken kıt faktörün gelirini düşürmektedir.

Ricardo’ya göre serbest dış ticaret, ülkenin bütün kesimleri için daha iyi sonuçlar doğuracaktır.

Hecksher-Ohlin teorisine dayanan “Rybczynski teoremine” göre;  üre­tim faktörlerinin birinin arzında gerçekleşen artı­şın, bu faktörü yoğun olarak kullanan malın üre­timini artıracağını öne sürmektedir.

Heckscher Ohlin teorisine yapılan eleştirilerden birisi de  tüm ülkelerde üretim fonksiyonlarının aynı ol­duğu güçlü bir varsayımdır." birine göre;  teori arz yönlü bir nitelik taşımakta ve talebe önem vermemektedir.

Heckscher Ohlin teorisine yapılan eleştirilerden birisi de, tüm ülkelerde üretim fonksiyonlarının aynı ol­duğu yönündeki güçlü varsayımıdır.

Faktör Donatımı Teorisi’ni test etmek amacıyla Leontief ta-rafından 1947 yılında yapılan uygulamalı çalışmanın sonucunda ABD için Hecks-cher-Ohlin Teorisi’nin geçerli olmadığı, yani ABD’nin sermaye değil emek zengin bir ülke olduğu gösterilmiştir. Bu bulguya literatürde “Leontief Paradoksu” denilmektedir.

Yanıt: Leontief Input-output tekniği ile; bir malın faktör bileşimi­ni, o malın üretiminde  kullanılan ve diğer bağ­lantılı sektörlerden elde edile ara malların faktör bileşimlerini de hesaplayarak bulmak mümkün ol­muştur.

Heckscher Ohlin teorisinin tutarlılığı, teorinin üzerine inşa edildiği varsayımların gerçek hayatta geçerliliğine bağlı bulunmaktadır.