ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ

Teknoloji, iki yönden uluslararası ticarete konu olabilir. Bunlar sırasıyla:

Birincisi mal ticaretini geliştirici etkisidir. Teknoloji yeni malların bulunmasına veya mevcut olanların daha ucuz ve daha kaliteli biçimde üretilmesine olanak vererek dış ticaret akımları geliştirici sonuçlar doğurur.

İkincisi de doğrudan doğruya teknolojinin kendisi uluslararası ticarete konu olabilir. Teknoloji, dar anlamda maddi varlığı olan bir faktör değildir. Bir işin nasıl yapılacağıyla ilgili bilgi, beceri veya know how’lardan oluşur.

Teknolojik gelişme, rekabet üstünlüğünü belirleyen ana etkendir. Ülkelerin iktisadi gelişmişliği; rekabet üstünlüklerine göre sıralanarak değerlendirilir. Dünyada rekabet üstünlük sıralamasını 1971 yılında kurulan Dünya Ekonomik Formu (The World Economic Form WEF) tarafından yapılmaktadır.

Teknolojik gelişmenin doğrudan etkisi kuşkusuz iş gücünün verimliliği üzerinedir. Gelişmiş sanayi ülkeleri; çoğunlukla iş gücü verimliliği açısından dünya ülkeleri sıralamasında ilk sıralarda yer alırlar.

Teknoloji ya sermaye mallarına dönüşmüş olarak ya da yalın biçimde ithal edilir. Buna göre başlıca 5 tane teknoloji transferi kanalı aşağıdaki gibi belirtilebilir:

Az gelişmiş ülkeler teknoloji transferi konusunda görüşlerini “Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD)” aracılığıyla savunma olanağını elde ettiler. UNCTAD’dın “davranış kodu” belirlemek için girişimin amaçları; teknoloji transferi konusunda ilgili tarafların ve hükümetlerin uymaları gereken genel ve eşit standartlar koymak ve az gelişmiş ülkelerin kalkınma ihtiyaçlarına öncelik vermek içiminde özetlenebilir.

Gerçek dünyada uluslararası iş gücü hareketleri, ihmal edilemeyecek boyutlardadır. Tarihin hemen her döneminde işçi akımları olmuştur. 1960’lı yıllarda İtalya, İspanya, Yunanistan ve Türkiye’den Batı Avrupa ülkelerine büyük ölçüde işçi ihraç edilmiştir.

İş gücü ihracı “yoksulluğun kısır döngüsünü” kırıcı ve iktisadi kalkınmayı itici etkilerde bulunabilir. Göç olayının, gönderen ülke bakımından başlıca olumlu etkileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Uluslararası iş gücü göçlerinin; işçi gönderen ve işçi girişi olan ülkelerdeki refah düzeyini artırıcı ve azaltıcı etkileri bulunmaktadır. Uluslararası işgücü göçleri dolayısıyla; emek bol ülkede ücretler yükselirken, emek kıt ülkede ise düşer. Uluslararası işgücü göçleri dolayısıyla; emek bol ülkede ücretleri yükselterek refah artışına neden olur. Uluslararası işgücü göçleri dolayısıyla; emeğin kıt olduğu ülkede ücretlerin düşmesi refah kaybına sebep olur.

Uluslararası iş gücü göçlerinin işçi gönderen (ihraç eden) ve işçi girişi olan (ithal eden) ülkelerdeki refah düzeylerini etkiler. İş gücü göçlerinin dünyaya etkileri ve işçi ihraç ve ithal eden ülkeler üzerindeki etkileri; emeğin marjinal ürün eğrilerine dayalı iki ülkeli bir model yardımıyla incelenebilir. Böyle bir analiz uluslararası iş gücü hareketlerinin dünya üretimi ve refahını yükselteceğini ortaya koyar. Uluslararası emek göçleri dünyanın iktisadi refahında bir artışla sonuçlanmaktadır.

Türkiye 1963 yılında Batı Avrupa ülkelerine işçi ihracına başlamıştı. Türkiye’nin ilk ve en fazla işçi gönderdiği bölge Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET)-Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve özellikle Almanya’dır.

Bilgi ve teknoloji üretmeye yönelik harcamalar bir tür sermaye girdisi olarak kabul edilir ve buna maddi olmayan (gayrimaddi) ya da dokunulmaz (intangible) sermaye adı verilir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Teknoloji transferi ile teknoloji açığını kapatmada günümüzde verilebilecek en iyi örnek Çin'dir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

İş gücü verimliliği alanında Lüksemburg ilk sırada gelmekte, onu Norveç, Katar, İrlanda ve Fransa gibi ülkeler izlemektedir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Henüz bir sermaye malına dönüşmüş olmayan (disembodied) teknolojinin ithal edilmesi olarak tanımlanan teknoloji transferi  kanalı; yalın biçimde teknoloji ithalidir. Örneğin, yabancı teknolojinin patentini satın almak, lisans anlaşmaları ile teknoloji kiralamak veya ücretli danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak gibi yollar bunlar arasındadır.

Teknolojiyi kullanacak olan tarafın (licencee), teknolojinin mülkiyetine sahip olan tarafa (licencor), satış hacmi veya işletme kârı üzerinden düzenli biçimde ödeme yapması gerekir. Yapılan bu ödemelere “royalty” adı verilir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Uluslararası işçi akımı sürdükçe, çeşitli ülkelerin ücretleri arasındaki farkların ortadan kalkacağını ileri süren teorem Hecksher-Ohlin teoremidir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

B,C,D ve E seçeneklerindeki ifadeler doğru iken A seçeneğindeki ifade yanlıştır. Çünkü Göçmen işçilerin ana yurda gönderdikleri birikimler (worker’s remittances), ülkenin toplam tasarruf açığını giderici ve yatırımlarını artırıcı etki doğurur. Yurt dışında çalışan işçiler, yüksek bir gelir elde ettiklerinden ve tasarruf eğilimleri de yüksek olduğundan, ana ülkelerindeki ile karşılaştırılamayacak kadar önemli bir tasarruf gücüne sahiptirler. Yurda gönderilen birikimler, iktisadi kalkınma için kayda değer bir finansman kaynağı oluşturabilir. Dolayısıyla iç tasarrufları arttırıcı bir etki ortaya çıkar. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

A,B,C ve E seçenekleri doğru iken D seçeneği yanlıştır. Çünkü ülkede işsizlik tamamen ortadan kalkmayacağı gibi, işgücü ithali kendi yurttaşlarının işsizlik sorunlarını artırabilir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Uluslararası göçler ile, emek bol ülkede ücretler yükselir, emek kıt ülkede ise düşer. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

1963’te Türkiye de Batı Avrupa ülkelerine işçi ihracına başlamıştı. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.