ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ

Modern Portföy Teorisi Dolaysız yabancı sermaye yatırımlarını açıklayan teoriler arasında değildir.

Tekel üstünlüğü teorisine göre çok uluslu şirketin yerel şirketler karşısındaki üstünlüğünün nedeni ona tekel gücü sağlayan etken olarak verilmiştir.

Oligopolcü Tepki Teorisine göre birkaç büyük firmanın egemen olduğu bir piyasada (oligopol piyasası) firmaların birisinin kâr, fiyat, satış, yatırım vs. gibi kritik konularda aldıkları bir karara, diğerleri de benzer bir kararla tepkide bulunurlar

İçselleştirme teorisine göre bir firmanın sahip olduğu özel bilgilerden tam olarak yararlanabilmesinin, o yeni bilgilerin başkalarının eline geçerek üretimde kullanılmasını önlemenin en etkin yolu lisans anlaşmaları yerine bu bilgileri şirketin kendi üretiminde kullanmasıdır.

OLI modeline göre yurt dışında yatırım yapacak işletmenin bu piyasalara girmeden önce kendisine rekabet üstünlüğü sağlayacak olan yöntemler, teknikler, bilgi ve beceriler geliştirmiş olması gerekir.

Ekonominin üretim kapasitesinin artması dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının yararlarındandır

Ekonomi üzerinde yabancı denetiminin artması dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının olumsuz etkilerindendir

Yabancı sermaye şirketi

10

Royalty

İleri teknolojiye ulaşma

Tekel üstünlüğü

İthalatçı ülkenin dış ticaret kısıtlamalarından kurtulmak

1990

Döviz giderlerini arttırıcı etkisi

Transfer fiyatı

Bir firmanın üretimini, kurulu bulunduğu ülkenin sınırlarının ötesine yaymak üzere ana merkezinin bulunduğu ülke dışındaki yörelerde üretim tesisi kurması veya halen mevcut üretim tesislerini satın alması dolaysız bir yabancı sermaye yatırımı (foreign direct investments) olarak adlandırılır.

Günümüzde dolaysız sermaye yatırımları çok uluslu şirket adı verilen dev firmalar tarafından yapılır.

Lisans bedeli olarak ana şirkete yapılan ödemelere “royalty” denmektedir.

Üretim faaliyetlerini üretimin ilk aşamasından nihai mal aşamasına kadar aynı yönetim altında toplamak, dikey bütünleşme (vertical integration) diye adlandırılır.