ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ

Ricardo’ya göre, ülkelerin yurt içi üretim maliyetleri oranı uluslararası ticarette denge fi­yatlarının veya ticaret hadlerinin sınırlarını belirler. Ancak, bu sınırlar arasında uluslara­rası ticaret dengesini sağlayan göreceli fiyat oranının (dış ticaret hadlerinin) hangi düzey­de oluşacağını Ricardo modeline (veya genel olarak arz modellerine) dayanarak açıklama olanağı yoktur. Çünkü bu, ülkelerin arz faktörlerinin yanında aynı zamanda onların talep koşullarına bağlıdır

Ricardo’ya göre, ülkelerin yurt içi üretim maliyetleri oranı uluslararası ticarette denge fi­yatlarının veya ticaret hadlerinin sınırlarını belirler. Ancak, bu sınırlar arasında uluslara­rası ticaret dengesini sağlayan göreceli fiyat oranının (dış ticaret hadlerinin) hangi düzey­de oluşacağını Ricardo modeline (veya genel olarak arz modellerine) dayanarak açıklama olanağı yoktur. Çünkü bu, ülkelerin arz faktörlerinin yanında aynı zamanda onların talep koşullarına bağlıdır.

Klasik İktisatçılardan dış ticarette talep koşullarına ilk kez yer veren düşünür John Stuart Mill (1806-1873) olmuştur.

Mill’e göre iki ülkeli modelde eğer ülkelerden birinin, diğerinin malına karşı talebinin ne derece şiddetli olduğu bilinirse, ticarette denge fiyatları belirlenebilir. Mill’in dış ticaret hadlerinin oluşumuyla ilgili açıklamaları karşılıklı talep kanununa (reciprocal demand law) dayanır.

Karşılıklı talep teorisi, uluslararası denge fiyatlarının oluşumunda talep koşullarını ana­lize katması bakımından, dış ticaret teorisinde kuşkusuz önemli bir ilerleme sağlamıştır.

İthal malı birer birim artırı­lırken, bunların karşılığında ülkenin kendi malından önereceği miktarları gösteren eğriye teklif eğrisi denir. Ya da tersine, teklif edilen ihraç malları birer birim artırılırken talep edilen ithal malı miktarlarını gösteren eğri biçiminde de tanımlanabilir. Teklif eğrisi üze­rindeki her nokta, hem teklif ve talep edilen miktarları, hem de bunların birbirine oranı olan uluslararası göreceli fiyatı, yani ticaret hadlerini gösterir.

Eğer ticaret ortaklarından birisi çok küçük, diğeri çok büyük bir ülke ise o takdirde karşı­lıklı talep kanununun özel bir durumu ortaya çıkar ve uluslararası ticaret, büyük ülkenin iç maliyet oranından ya da ona çok yakın bir fiyattan yapılabilir. Dolayısıyla dış ticaret kazançlarının önemli bir payı ufak ülkeye gider.

Tüketici dengesi: Açık ekonomide, uluslararası fiyat oranı doğrusunun bir toplumsal kayıtsızlık eğrine teğet olduğu noktada gerçekleşir ve toplumun refah düzeyini yansıtır.

Genellikle dış ticaret kazançlarının yalnızca üretimde uzmanlaşmadan kaynaklandığı düşünülür. Oysa bu doğru değildir. Üretimde uzmanlaşmanın olmadığı varsayılsa bile dış ticaret ülkeler için yine de kazançlıdır. Bunlar tüketimden kaynaklanan kazançlı olabilir.

Üretim ve kaynak açığını karşılama: Gelişmekte olan ülkeler kalkınmaları için gerek­li olan ancak kendileri üretemedikleri mal, hizmet ve kaynakları yurt dışından ithal eder­ler. Yatırım malları ile ara malları, ham maddeler ve zorunlu tüketim maddeleri bunların arasında yer alır.

İki ülkeli modelde bir ülkenin karşılıklı talebi, onun kendi malından vereceği bir birim karşılığında öbür ülkenin malından ne miktarlarda talep edeceği ile ölçülmesine karşılıklı talep kanunu adı verilir

İthal malı birer birim artırılırken, bunların karşılığında ülkenin kendi malından önereceği miktarları gösteren eğriye teklif eğrisi adı verilir

Tüketici kayıtsızlık eğrileri belirli bir tüketicinin iki malın değişik bileşimlerinden elde edeceği aynı fayda düzeylerini temsil eden eğrilerdir.

Azalan marjinal fayda Kanunu: Bir maldan tüketilen
miktarlar arttıkça, her yeni tüketilen miktarın tüketiciye daha az fayda sağlaması olarak adlandırılır.

Toplumsal kayıtsızlık eğrisi: Tüketici kayıtsızlık eğrilerine benzeyen, toplumun talep koşullarını ve refah düzeylerini göstermek üzere kullanılan bir
geometrik analiz tekniğidir.

Zararı karşılama ilkesi: Artan gelirlerle, yoksullaşan kişinin (kişilerin) gelirindeki düşüşün karşılanmasıdır

Üretici dengesi Açık ekonomide, uluslararası fiyat oranı doğrusunun üretim olanakları eğrisine teğet olduğu noktada gerçekleşir.

Tüketici dengesi açık ekonomide, uluslararası fiyat oranı doğrusunun bir toplumsal kayıtsızlık eğrisine teğet olduğu noktada gerçekleşir ve toplumun refah düzeyini yansıtır

Negatif dışsallık sağlama dış ticaretin kalkınmaya olan dinamik katkılarından değildir

Verimlilikteki düşüş dış ticaretin kalkınmaya olan dinamik katkılarından değildir