ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ

Uluslararası Ticaret Teorisi: Uluslararası Ekonominin, ülkelerin neden dış ticaret yaptıkları, uluslararası serbest ticaret ve uzmanlaşmanın yararları gibi konuları açıklayan ana bölümü

Adam Smith: Uluslararası Ekonominin ve Genel Ekonomi biliminin kurucusudur, ünlü Ulusların Zenginliği  kitabının yazarıdır.

Merkantilizm: XVI-XVIII. Yüzyılları arasında, Klasik Iktisat Ekolü’nden önce dünyada geçerli olan ekonomik ve siyasal doktrin; dünya servetlerini altın ve gümüs miktarı ile ölçer.

Bırakınız geçsinler: Klasik liberalizmin temel İkelerinden birisi; devletin insanların özgür girişmlerini kısıtlamaması anlamına gelir.

Mutlak Üstünlük Teorsi: Adam Smith’in uluslararası uzmanlaşma ve serbest ticaretin yararlarını açıklamak için geliştirdiği teori; bir malı en ucuza üreten ülke o malı üretmeli ve ihraç etmelidir, biçiminde ifade edilebilir.

Arz teorisi: Ricardo modeli bir arz teorisidir çünkü yalnızca üretim maliyetlerini incelemiş, talep faktörünü dikkate almamıştır.

Fırsat malyet: Bir malın üretimi için üretiminden vazgeçilmesi gereken başka malların piyasa fiyatları ile değeri.

Içsel tasarruflar: Bir malın üretim hacmi genişlerken firma içinden kaynaklanan etkilerle maliyetlerin düşmesi.

Üretim olanakları eğrisi: Sınırlı kaynak stoku ve veri teknoloji koşulları altında ülkenin iki maldan üretebileceği çeşitli mal bileşimlerini gösteren eğri (veya dogru).

Marjnal dönüşüm haddi: Herhangi bir noktada dönüşüm eğrisine çizilen bir teğetin eğimi, iki maldan birbiri yerine geçen miktarlar arasındaki oranı (fırsat malyetlerini) ifade eder.

Uluslararası Ticaret Teori'si bazen soruları açık biçimde ortaya koyup, açıklamak zorundadır. Bu sorularda neden dış ticaret yaptıkları, bunun kapalı bir ekonomiye göre ülkelere faydası nedir, dış ticaretin bileşenleri yani hangi malları ihraç edip, hangilerini ithal ettikler ve bu malların değişim oranlarını dış ticaret hadlerini açıklamak zorundadır. Görüldüğü gibi ülkenin dış borçlarının oluşumu bu konular arasında yoktur. Dış borçların oluşumu genelde mali akımları inceleyen uluslararası iktisat politikasının cevaplamak zorunda olduğu konulardan birisidir.

Hemen belirtelim ki o dönemlerde dünya ekonomisinin merkezini Batı Avrupa ve özellikle İngiltere oluşturuyordu. Amerika ve Avustralya henüz Avrupa’dan gelen göçlerin yerleşim alanları durumundaydı. Afrika, Uzak Doğu ve dünyanın öteki yöreleri genellikle İngiltere, Hollanda, Fransa, İspanya, Portekiz ve Belçika gibi Batı Avrupa ülkelerinin sömürgelerini oluşturuyordu. Türkiye o dönemde sadece ipek yolunun geçtiği ticaret merkezlerinden birisi olduğu için batı Avrupalı sömürgeci ülkelerden birisi değildir.

Merkantilist dönemden önce dünyada yaygın bir dış ticaret olayından söz etmek güçtür. Bunun belki tek istisnası Orta Çağ’da Uzak Doğu ile Avrupa arasında yapılan ve Türkiyeyi bir köprü durumuna getiren İpek Yolu ticaretidir.

Birim zamanda ABD'li işçinin 100 adet ürettiği malı Türkiye'deki işçi 50 birim ürettiğine göre ABD A malını Türkiye'den İki kat az maliyetle üretiyor demektir.

Modelde maliyeti oluşturan tek etken olarak emek kabul edilmiştir. Oysa sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilik faktörlerinin maliyetin dışında bırakılması, gerçekte kıt kaynakların etkin kullanımını engelleyecek çok önemli bir nedendir.

Üretimde sabit maliyetler, bir endüstriden başka birine aktarılan kaynakların her iki kesimde de aynı derecede verimli olmalarını ifade eder. Sabit fırsat maliyetleri şu iki durumda ortaya çıkabilir: (a) Üretim faktörlerinin birbiri yerine tam ikame edilebilir olmaları ya da iki malın üretiminde sabit oranda kullanılmaları, (b) bir faktörün bütün birimlerinin homojen veya aynı kalitede olması. Bu koşullar altında kaynaklar iki malın üretiminde de aynı derecede etkindirler, yani bir malın üretiminden çekilip öteki malın üretiminde kullanıldıklarında verimde herhangi bir düşüş ortaya çıkmaz.

Modelde yalnızca sabit maliyetler durumu göz önüne alınmıştır. Bunun sonucu ise üretimde tam uzmanlaşmaya gidilmesi, yani kaynakların yalnızca ihraç malının üretiminde kullanılması, ithal edilebilir mallar üretiminin ise sıfıra düşürülmesidir. Oysa gerçek hayatta ülkelerin ihraç malları ile birlikte, bir miktar da ithalata rakip mal ürettiklerini görüyoruz. Yani ithalata rakip malların üretimi genellikle sıfır olmamaktadır.

İngiltere'de bir iş gününde 30 litre şarap 90 metre kumaş üretilebiliyorsa, bu ülkede şarap kumaştan 3 kat pahalı olduğu anlamına gelir. Bu nedenlede bir litre şarap için üç metre kumaş verilmesi gerekir.

Neo-Klasik İktisatçılar emek maliyeti yerine tüm faktörleri kapsayan fırsat maliyeti (opportunity cost) kavramını koyarak Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi’nin bu eksiğini gidermişlerdir (Fırsat maliyeti kavramı ilk kez 1930’larda Gottfried Haberler tarafından geliştirilmiştir). Bu düzenleme ile Ricardo modelinin özüne dokunulmuş değildir ama ona daha gerçekçi bir nitelik kazandırılmıştır. Bir malın fırsat maliyeti, o malın üretimini bir birim artırmak için gereken tüm kaynakları serbest bırakmak üzere, başka bir malın üretiminden vazgeçilmesi gereken miktara eşittir.

Merkantilist felsefeye göre, dış ticaret politikasının temel amacı, hazinenin altın stokunu artırmaktır. Bunun için de ödemeler dengesinde fazlalıklar oluşturmak gerekir. Merkantilistler altın ve değerli madenleri servetin kaynağı olarak görmüşlerdir. Onlara göre, hazinenin altın stoku aynı zamanda ekonomik ve siyasal gücün de temelini oluşturur. 
dönemler uzun süren savaşların doğurduğu büyük finansman ihtiyacı, bu düşüncelerin benimsenmesinde etkili olmuştur. Merkantilizm, yoğun devlet müdahaleciliğine dayanan bir doktrindir. Dış ödeme fazlası oluşturup altın stoklarını artırabilmek üzere, iç ve dış ekonomik faaliyetler üzerine yoğun devlet müdahaleciliğini zorunlu görürler. Temel amaçları doğrultusunda izledikleri politikaları daha somut olarak şöyle belirtebiliriz: İhracatın artırılmasına birinci derecede önem verirler. Mamul mal ithalinin ise sıkı biçimde kısıtlanması öngörülür. Buna karşın, ham maddelerin ithali serbesttir. Doğal olarak bunun ifade ettiği anlam, ülkenin dışarıdan ham madde ithalinin özendirilmesi ve bunların ülkede işlenerek dışarıya mamûl mal biçiminde ihraç edilmesidir.