ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ - Deneme Sınavı - 8

Oligopolcü Tepki Teorisine göre birkaç büyük firmanın egemen olduğu bir piyasada (oligopol piyasası) firmaların birisinin kâr, fiyat, satış, yatırım vs. gibi kritik konularda aldıkları bir karara, diğerleri de benzer bir kararla tepkide bulunurlar

İçselleştirme teorisine göre bir firmanın sahip olduğu özel bilgilerden tam olarak yararlanabilmesinin, o yeni bilgilerin başkalarının eline geçerek üretimde kullanılmasını önlemenin en etkin yolu lisans anlaşmaları yerine bu bilgileri şirketin kendi üretiminde kullanmasıdır.

OLI modeline göre yurt dışında yatırım yapacak işletmenin bu piyasalara girmeden önce kendisine rekabet üstünlüğü sağlayacak olan yöntemler, teknikler, bilgi ve beceriler geliştirmiş olması gerekir.

Ekonominin üretim kapasitesinin artması dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının yararlarındandır

Ekonomi üzerinde yabancı denetiminin artması dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının olumsuz etkilerindendir

Hizmetlerin uluslararası nitelik kazanmasındaki itici güçlerin başında İnternet ve uluslararası bilgisayar ağlarının yaygınlaşması ve bu kanallardan uzak mesafeli hizmet ti­careti yapılabilmesi gelir.

Sağladığı kolaylıklar ve maliyet avantajları dolayısıyla elektronik ticaret büyük olasılıkla yaşadığımız asrın temel ticaret yöntemi olacaktır.

Uruguay Görüşmeleri’nde uluslararası hizmet ticaretinin çok yanlı olarak serbestleştiril­mesini sağlamak üzere Uluslararası Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (General Agree­ment on Trade in Services: GATS) imzalanmış ve hizmetler de mal ticareti gibi Dünya Ticaret Örgütü (WTO)’nün kapsamına alınmıştır.

Ticarette olduğu gibi, dolaysız yabancı sermaye (DYS) yatırımları içinde de hizmetler en dinamik bölümü oluşturur. Hizmet endüstrilerinin özelleştirilmesi ve piyasaların serbest­leştirilmesi, hizmetler alanındaki dolaysız yabancı sermaye yatırımlarını özendirici etkide bulunmuştur.

DYS yatırımlarıyla hizmet ticareti arasında da doğru yönlü bir ilişki olduğu görülmek­tedir. Başka bir deyişle, DYS yatırımları arttıkça uzun mesafeli hizmetlerde (haberleşme ve bilgi hizmetleri, teknik danışmanlık, vs. gibi) ve hizmet üreticisi faktörlerin şirket içi hareketliliğinde önemli artışlar olmuştur.

Hizmet endüstrilerinin artan ölçülerde bilgi teknolojisine dayanması, bunların ise daha çok fiziki ve beşerî sermaye gerektirmesi dolayısıyla yüksek gelirli ülkeler, özellikle ticari hizmetler ihracında uzmanlaşmışlardır.

Az gelişmiş ülkelerdeki görünüm biraz daha farklıdır. Bunların da birçoğu hizmetler alanlarında açıkça görülebilen bir karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir. Ancak karşılaştırmalı üstünlük alanları farklıdır; bazıları turizmde, bazıları yurt dışı inşaat faaliyetlerinde, bazı­ları da engellenmediği taktirde işçi ihracında önemli bir potansiyel sahibidir.

Uluslararası hizmet ticaretiyle ilgili yeterli sayıda çalışma yapılma­masının bir nedeni Klasik iktisatçıların hizmet faaliyetlerini verimsiz olarak kabul etmeleridir.

Uluslararası ticarete giren geleneksel hizmet faaliyetlerinin başında turizm gelir.

Ünlü bir benzetmeyle turizm “bacasız fabrika” gibidir; ülkeye sağladığı dövizler açısın­dan ihracatla karşılaştırılabilir, ama çoğu kez ihracat üretimindeki gibi çevreye zarar vermez.

Mali hizmetler, sigortacılık, bankacılık, finansal leasing, ödeme ve para transferleri, tahvil, hisse senedi satışı, döviz işlemleri vs. faaliyetleri kapsamaktadır.

Hizmetler, teknoloji içeriklerine göre bilgiye dayalı olanlar ve geleneksel hizmetler diye ikiye ayrılır. Birinci grupta ancak belirli bir eğitim sürecinden geçildikten sonra sağlanabilen hizmetler yer alır. Başka bir deyişle, bu hizmetleri yürütenler göreceli olarak yüksek bir beşerî sermayeye sahiptirler. Örneğin yukarıdaki sınıf­landırmaya göre avukatlık, muhasebecilik, program yazılımcılığı, pazarlama gibi ekonomik hizmetler, telekomünikasyon hizmetleri, mühendislik ve danışmanlık hizmetleri, eğitim, vs. gibi

Hizmetlerin uluslararası nitelik kazanmasındaki itici güçlerin başında İnternet ve uluslararası bilgisayar ağlarının yaygınlaşması ve bu kanallardan uzak mesafeli hizmet ti­careti yapılabilmesi gelir.

Hizmetler ticaretini serbestleştirme konusuna en büyük ilgi duyan ülke ABD idi.

Bilgi teknolojisindeki gelişmeler, bilgi yoğun bir kısım hizmetlerin üretim ve tüketimi­nin aynı yerde ve birlikte gerçekleştirilme zorunluluğunu da ortadan kaldırmıştır. Başka bir deyişle üreticilerin bazı hizmetleri uzaktan sağlamaları olanağı doğmuştur. Haberleş­me maliyetlerindeki düşüşle birlikte, bu olanak daha da artmıştır. Veri toplama ve veri iş­lemeye dayanan hizmet faaliyetleri bu gruba örnektir. Bunlar uzak mesafelerden sağlanma olanakları en yüksek olan hizmetlerdir: Piyasa araştırmaları, reklâmcılık, bilânço analizi, bilgisayar programları, mali hizmetler, vs. gibi.