ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ - Deneme Sınavı - 20

Dünyada en büyük turizm harcaması yapan ülke bir buçuk milyara yaklaşan nüfusu ile Çin’dir. Dünya turizm harcamaları piyasasında bu ülkenin payı yüzde 11.1 gibi oldukça yüksek bir düzeydedir. Artan geliri, dış harcamalar üzerine konulan hükûmet kısıtlamalarının azaltılması ve ulusal paranın dış değerinin düşük tutulmakta olması dolayısıyla 2000 yılından beri Çin’in dış turizm harcamaları yaklaşık on kat kadar artmıştır.

Ülkemizin coğrafi konumu, iklimi, zengin doğası ve tarihi mirasımız, turizmin geliştirilmesi için sahip olduğumuz kaynak üstünlükleridir.  Bununla birlikte,  alt yapı yetersizliklerinin yanında, başta kronik enflâsyon olmak üzere yaşanan ekonomik ve siyasal istikrarsızlıklar, zaman zaman karşılaşılan terör olayları da ülke turizmini olumsuz yönde etkilemektedir.

Firmanın bu konuda alacağı kararları etkileyen bir dizi koşul vardır. Örneğin şu gibi durumlarda firmanın yabancılarla lisans anlaşması yapması ekonomik açıdan daha uygun olabilir:

• Yabancı piyasa konusunda yeterli bilgiye sahip olunmaması dolayısıyla bu piyasalara doğrudan yatırım yapma riskinin yüksekliği,

• Yabancı ülke piyasasının göreceli olarak önemsiz bir yer tutması

• Firmanın aynı anda birçok ülkede birden üretimi yürütecek bir kapasiteye sahip olmaması

• Halen başkalarının da bu teknolojiyi elde etmiş veya teknolojinin başkaları tarafından kolaylıkla taklit edilebilir olması

Firmanın bu konuda alacağı kararları etkileyen bir dizi koşul vardır. Örneğin şu gibi durumlarda firmanın yabancılarla lisans anlaşması yapması ekonomik açıdan daha uygun olabilir:

• Yabancı piyasa konusunda yeterli bilgiye sahip olunmaması dolayısıyla bu piyasalara doğrudan yatırım yapma riskinin yüksekliği,

• Yabancı ülke piyasasının göreceli olarak önemsiz bir yer tutması

• Firmanın aynı anda birçok ülkede birden üretimi yürütecek bir kapasiteye sahip olmaması

• Halen başkalarının da bu teknolojiyi elde etmiş veya teknolojinin başkaları tarafından kolaylıkla taklit edilebilir olması

Bu koşulların tersinin geçerli olduğu durumlarda ise teknolojinin firma tarafından içsel olarak kullanılması, yani üretimin firma tarafından ana ülkede (ya da uygun koşullar varsa üretimin doğrudan yurtdışında) yapılıp, buradan dış ülkelere ihraç edilmesi firma açısından daha uygun olur.

Başlıca teknoloji transfer kanalları aşağıdaki gibidir:

Yalın biçimde teknoloji ithali: yabancı teknolojinin patentini satın almak, lisans anlaşmaları ile teknoloji kiralamak veya ücretli danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak gibi yollar bunlar arasındadır.

Dolaysız yabancı sermaye yatırımları: Çok uluslu şirketler, sınır ötesi bir ülkeye yatırım yaparken genellikle üretim teknolojisini de birlikte getirirler. Dolayısıyla bu tür yatırımların, ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlara yapılması ve tercihen yerli özel veya kamu işletmeleriyle ortak girişim şeklinde (joint venture) olması, ülkenin teknolojik düzeyinin yükselmesine katkı sağlayabilir. Ancak yabancı sermayedarın getirdiği teknolojiler, bazen ülkenin ekonomik koşullarıyla bağdaşmayabilir ve bu durumda ülkeyi teknolojik bakımdan dışa bağımlı kılmak gibi önemli sakıncalar doğurabilir.

İş gücü kıtlığı, nüfustaki artışın büyümenin gerektirdiği işçi talebini karşılayamaması, emeğin işe katılma oranının düşüklüğü, ülke-içi işçi hareketliliğinin yetersiz olması, vs. gibi nedenlere bağlıdır.

Geleneksel teoride, uluslararası iş gücü akımları gelişmiş ve az gelişmiş ülkeler arasındaki ücret farklılıkları ile açıklanır. Bu farklar varolduğu sürece iş gücü akımları da sürer.

İşçi akımlarıyla ilgili diğer bir sorun da işçi gönderen ülkelerin bu kanaldan dışarıya bir tür sermaye ihraç etmiş olmalarıdır. Ana ülke, doğuştan itibaren işçiyi besler, giydirir, eğitir ve onun üretici duruma geçmesini sağlar. İşçinin üretken çağa gelmesine kadar yapılan harcamalar bir tür sermaye yatırımı niteliğindedir. Bunlara ekonomik terimle “beşerî sermaye” (human capital) denmektedir. Yabancı ülkeye giden bir işçi, sırtındaki bu beşerî sermayeyi de birlikte götürür. Gönderen ülke için bu bir kayıptır. Ancak ne var ki ana ülke, bu insanlara iş olanağı sağlayamadığı sürece başka seçim olanağı da yoktur. Dışarıda çalışanların gönderdikleri tasarruflar bu kayıpları bir ölçüde dengeler. Bununla ilgili bir sorun da “beyin göçü”dür.

Türkiye’nin ilk ve en fazla işçi gönderdiği bölge AET ülkeleri ve özellikle Almanya’dır

AET ülkelerinin yabancı işçi talepleri 1973’e kadar sürdü. O yıllar, Dünya Enerji Buhranı nedeniyle söz konusu ülkeler şiddetli bir “enflasyon ve işsizlik” (stagflasyon) içine sürüklenince yabancı işçi talebini durdurdular. Bu konudaki tutumları giderek daha da katılaştı. Örneğin resmi olmayan yollardan işçi girişlerini önlemek için başta Almanya olmak üzere tüm AB ülkeleri T.C. uyruklulara karşı vize uygulamasına giriştiler.

Klasik Ekolün kurucusu olan Smith, hizmetleri ekonomide birer kısır faaliyet alanı olarak nitelendirmiştir.

Tarım hizmetleri Dünya Ticaret Örgütü (WTO) tarafından hizmetler sektörüyle ilgili yapılan sınıflandırma içinde yer almaz

Dağıtım hizmetleri (toptan ve perakende ticaret, komisyonculuk gibi)

İngiltere'de iç fiyatlar, 1 birim kumaş: 1/3 birim buğdaydır. Yani buğday üretimi kumaşa göre 3 kat pahalıdır. Türkiye'de ise iç fiyatlar 1 birim kumaş 2 birim buğdaya eşittir. Yani, Türkiye'de kumaş fiyatı buğday fiyatının iki katıdır.  Göreceli olarak bu maliyet yapısında İngiltere kumaşın, Türkiye ise buğdayın göreceli açısından daha ucuz olduğu anlaşılıyor.

İngiltere kumaşta, Türkiye buğday da mutlak üstünlüğe sahiptir.

ABD ilk sırada yer almaktadır.

Tarım politikaları dolaysız yabancı sermaye (DYS)  yatırımlarının bütün diğer sektörlerdekilerden daha hızlı bir biçimde artmasına neden olmamıştır

Teknolojik gelişmeler hizmet ticaretinde etkili olan koşullardan biridir

Uluslararası turizm, döviz gelirlerini artırmak üzere, gelişmiş ve az gelişmiş ülkelerin yoğun biçimde özendirmeye çalıştıkları bir hizmet alanıdır.