ULUSLARARASI İKTİSAT TEORİSİ - Deneme Sınavı - 18

Dolaysız dış yatırımların nedenleri ile ilgili çok sayıda ekonomik, davranışsal ve stratejik etken üzerinde durulmaktadır. Dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının nedeni olarak ileri sürülen belli başlı etkenleri şunlardır:

Birkaç büyük firmanın egemen olduğu bir piyasada firmaların birisinin kâr, fiyat, satış, yatırım vs. gibi kritik konularda aldıkları bir karara, diğerleri de benzer bir kararla tepkide bulunmasına Oligopolcü Tepki Teorisi denir.

İçselleştirme teorisi; bir firmanın sahip olduğu özel bilgilerden tam olarak yararlanabilmesinin, o yeni bilgilerin başkalarının eline geçerek üretimde kullanılmasını önlemenin en etkin yolu, onu içselleştirmek, yani lisans anlaşmaları yerine bu bilgileri şirketin kendi üretiminde kullanmasıdır. Böylece şirketin dışa bağımlılığı ile birlikte, ileride ortaya çıkabilecek risk faktörleri de azaltılır.

Eğer yabancı sermaye şirketi kârlarını ana ülkesine transfer edemiyorsa kârlarını yerel ülkede yeniden yatırıma yöneltebilir. Başka bir deyişle bu fonları kullanarak yeni üretim tesisleri kurabilir veya mevcut tesisleri geliştirici yatırım yapar. Ancak bu bir “zorunlu” veya “gönüllü olmayan” yatırım türüdür.

Yabancı sermayenin, yatırım yapılan (ev sahibi) ülke üzerinde doğurabileceği önemli bazı ekonomik ve siyasal sakıncaları vardır. Bunları aşağıdaki gibi belirtebiliriz:

Yeni üretim yöntemleri bulunmasına dayalı teknolojik gelişmenin en belirgin özelliği aynı miktar kaynaklarla daha fazla mal üretilebilmesi veya aynı miktar malın daha az kaynak kullanılarak elde edilebilmesidir. Üretim fonksiyonlarının doğrusal ve homojen olması (sabit verimler) varsayımı altında teknolojik yenilikler üçe ayrılır.

Sırasıyla:

Teknolojik ilerlemenin bağımsız olmayıp ekonomik koşulların bir sonucu olduğunu savunan bu görüşe literatürde “uyarılmış teknolojik gelişme” hipotezi denilmektedir.

Arzı sabit kabul edilen faktör doğal kaynaklardır. Ancak deniz ve göllerin doldurulması, bataklıkların kurutulması, sulama olanaklarının yaygınlaştırılması ve yeni maden yataklarının keşfedilmesi gibi yollarla bu kaynaklar da bir ölçüde artırılabilmektedir.

H-O Modelinde Faktör donatımı, üretim faktörlerinin fiziki miktarları ya da faktör stoku ile açıklanır. Bu yaklaşımda faktör donatımını belirlemek için ülkelerin sermaye stoku/ emek stoku oranlarını karşılaştırmak gerekir.

Bir malın üretim fonksiyonu bütün ülkelerde aynıdır. Yani bir mal bir ülkede sermaye veya emek yoğun yöntemlerle üretiliyorsa diğer ülkelerde de aynı yöntemlerle
üretilir. Bu özellik bir malın üretim teknolojisinin bütün ülkelerde aynı olması anlamına gelir.

Gümrük tarifeleri, yurtiçi üretici ve tüketiciler açısından ithalata rakip malların fiyatını, ihraç mallarının fiyatına oranla düşürdüğünde Stolper-Samuelson teoremi geçerliliğini yitirmektedir. Bu duruma Metzler paradoksu adı verilmektedir.

Teori çok sağlam bir mantık yapısına dayanır.

Matematik ve geometrik yöntemlerin uygulanmasına çok elverişlidir.

Test edilebilir hipotezlerin kurulmasına da olanak verir.

Faktör donatımının faktör fiyatları ile tanımlanması ücret/ faiz oranlarını ülkeler arasında karşılaştırılmasına dayanır

Nitelikli iş gücü teoremine göre belirli türde mesleki beceriye zengin biçimde sahip ülkeler üretimi bu faktörü yoğun biçimde kullanan mallarda uzmanlaşırlar.

Tercihlerde benzerlik hipotezine göre sanayi malları ticareti kişi başına düşen gelir düzeyi yüksek ülkeler arasnda yoğunlaşmıştır. Çünkü bu ülkelerde halkın tercihleri birbirine benzerdir.

Klasik Ekolün kurucusu olan Smith, hizmetleri ekonomide birer kısır faaliyet alanı olarak nitelendirmiştir.

Çevre koruma hizmetleri (kirli su arıtma, çevre temizliği hizmetleri, vs.) gibi alanları kapsar.

Araştırmalar, sanayileşmiş ülkelerde mal ihracatının yüzde 60-80’lik bir payının hizmetlerden oluştuğunu gösteriyor.

Dünya ihracat ve ithalatında ilk sırada gelen ülke ABD’dir. Bu ülke, 662 milyar dolarlık ihracatla dünya hizmet ihracatının yüzde 14,3’ünü, 432 milyar dolarlık ithalatla da dünya ithalatının yüzde 9,8’ini
karşılamaktadır.

2013 yılının ortalama dünya büyüme oranı yüzde 5 olmuştur.