ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI

Değerli madenler içinde en yaygın kullanım alanı olan metal altındır. Altına bu özelliğini veren diğer faktör üretiminin kolaylıkla yapılamaması, miktarının kamu otoriteleri tarafından manüpüle edilememesi, diğer bir ifadeyle karşılıksız para basmanın mümkün olmamasıdır.

Altın ithal noktası: Yabancı bir paranın (pound) serbest piyasada ulusal para (ABD doları) cinsinden alabileceği en düşük fiyatı ifade eder. Bir ülkedeki (ABD) mevcut döviz kuru, altınının değeri ile altının taşıma maliyeti arasındaki farktan daha küçük olduğunda ABD’li ekonomik birimler yaptıkları ihracat karşılığında pound kabul etmeyecek, ödemelerin altınla yapılmasını isteyeceklerdir.

Merkez bankalarının oyunun kuralına uymaları otomatik bir mekanizma olan altın akım mekanizmasının işleyişi açısından son derece önemlidir.

Sterilizasyon: Değişik nedenlerle para arzında ortaya çıkan artışların etkilerini dengelemek için merkez bankalarının yaptıkları açık piyasa işlemleridir. Merkez bankası döviz satın aldığı zaman ortaya çıkan para arzı artışını tahvil satarak piyasadan çekmeye çalışır ve bu şekilde döviz piyasasına yapmış olduğu müdahalenin para arzı üzerindeki etkisini azaltmış olur.

Bretton Woods sisteminin oluşum sürecine bakıldığında dünyanın parasal düzeni açısından iki önemli planın varlığı görülmektedir. Bunlar Keynes Planı olarak anılan İngiliz planı ve White Planı olarak bilinen ABD planıdır.

Ayarlanabilir sabit kur sistemi:Bretton Woods para sistemine özgü bir döviz kuru uygulamasıdır. Buna göre ödemeler bilançosu fazlaların oluştuğu durumda ulusal para revalüe edilecek; ödemeler bilançosu açığı oluştuğunda devalüe edilecektir. Böylece ekonominin dış şoklara karşı esnekliği artmış olacaktır. Ayarlanma bandının gerçekçi biçimde belirlenmesi bu kur sisteminin en kritik noktasıdır.

Bretton Woods’un ilk döneminde Avrupa’nın ödemeler bilançosu açıkları nedeniyle rezervleri erirken, ABD’nin ödemeler bilançosu fazlaları nedeniyle rezervleri artıyordu. Bu durum dünyada dolar kıtlığına yol açmıştı. Dünyanın geri kalanındaki verimlilik artışlarının ABD’deki verimlilik artışlarının çok gerisinde kalması, hammadde yetersizliği, tasarruf oranlarının düşüklüğü, politik istikrarsızlıklar, girişim gücünün zayıflaması ve 1946’nın sonunda Avrupa ülkelerinin belirlemiş olduğu kur düzeylerinin kendi ulusal paralarını aşırı değerli hâle getirmiş olması, dolar kıtlığına yol açan faktörler olarak görülüyordu.

Köşe çözümü hipotezine göre, dünyada ara kur rejimleri giderek terk edilmekte, gelişmekte olan ülkeler sabit kurun en katı biçimlerine (para kurulu sistemi tam dolarizasyon sistemi) ya da dalgalı kur sistemine (enflasyon hedeflemesi sistemi) yönelmektedirler.

Ani duruş (sudden stop):
Başarısız iktisat politikası uygulamaları gibi içsel nedenlerle ya da küresel likidite koşullarının kötüleşmesi ya da diğer ülkelerdeki krizlerin bulaşması gibi dış nedenlerle bir ülkeye yönelik sermaye girişlerinin aniden durması ve sermaye çıkışlarının başlaması durumudur.

Dooley, Folkerts ve Garber (2003) yaptıkları çalışmalarda fazla veren ülkelerin sabit kur sistemini tercih etme nedenlerini, daha önce incelediğimiz ilk günah ve dalgalanma korkusu literatüründen daha farklı bir biçimde izah etmektedir. Yazarlara göre, uluslararası para sisteminin normal evrim sürecinde, merkez ülkenin parasını rezerv olarak biriktiren, sermaye kontrolleri uygulayan ve ulusal parasının değerini düşük tutarak, ihracata dayalı büyüme stratejisi izleyen çevre ülkeler ortaya çıkmaktadır.

I, III ve IV. ifadeler doğru iken, II ve V. ifadeler yanlıştır. Çünkü, Klasik altın standardı sistemi esnek değil sabit kur sistemidir. Ayrıca, Bu sistemde altın ihraç ve ithalatı ülke inisiyatifinde değildir, her bir ülkede altın ihracı ve altın ithali tamamen serbest olmalıdır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Yabancı bir paranın serbest piyasada ulusal para cinsinden alabileceği en düşük fiyat altın ithal noktasıdır. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Dünyadaki altın rezervlerinin kıtlığı sorununu aşabilmek için altın dışında dövizlerin de rezerv olarak kullanılması fikrinin sunulduğu, altın döviz sisteminin temellerinin atıldığı konferans 1922'de gerçekleştirilmiş olan Genoa Konferansı'dır. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Bretton Woods’un ilk dönemine damgasını vuran iki önemli sorun; dolar kıtlığı ve ikili ticaret anlaşmalarıdır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

A,B,C ve E şıklarındaki ifadeler  Bretton Woods sisteminin sonunu hazırlayan dinamiklerden iken, D şıkkındaki ifade bu dinamiklerden biri değildir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

IMF özel parası SDR'dır (Special Drawing Rights-Özel Çekme Hakları). SDR fiziki olarak var olan bir para değildir. Ülkelerin genel olarak IMF ile ilişkilerinde kullandıkları bir ödeme aracıdır. SDR özel piyasalarda kullanılmamaktadır. Günümüzde SDR’nin değeri euro, Japon yeni, İngiliz poundu ve ABD dolarından oluşan bir sepete bağlıdır. Sepet içinde hangi paranın hangi ağırlıkta yer alacağı IMF tarafından beş yılda bir belirlenmektedir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

İlk günah sorunu, bir ülkenin kendi parası cinsinden uluslararası piyasalarda kısa ve uzun vadeli borçlanma yapamamasını; ulusal düzeyde ise ulusal para cinsinden uzun vadeli borçlanma gerçekleştirememesi durumunu ifade etmektedir. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Yeni gelişen piyasa ekonomileri bağımsız para politikası uygulamak istiyorlarsa yurt içinde yükümlülüklerin dolarizasyonunu ve diğer finansal kırılganlıkları azaltıcı politikalar uygulamalıdır. Bu politikalar hayata geçirilemezse ilgili ülkelerin bağımsız para politikası uygulaması söz konusu olamaz. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

A,B,C ve D seçenekleri doğru iken E seçeneğindeki ifade yanlıştır. Çünkü, uluslararası düzeyde kullanılacak bir rezerv paranın arzı inelastik değil esnek olmalıdır. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

Bir ülkede sermaye hareketleri tamamen yasaksa imkânsız üçlü kavramına göre o ülkede merkez bankası döviz kuru ile yurt içi faiz oranını eş anlı olarak kontrol edebilir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.