ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI

"Göçmen Transferleri" adıyla Sermaye hesabında işlenir.

Her üye ülkenin IMF’den borçlanabileceği tutarları gösteren ve her biri %25’şer paya sahip olan dört kredi dilimi bulunmaktadır.

Ödemeler dengesi, bir ekonomide yerleşik kişilerin diğer ekonomilerde bulunan yerleşik kişiler ile belirli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin kayıtlarını gösteren bir rapordur.

Detay tablo: Ödemeler dengesinin en kapsamlı sunumunu içeren tablodur. Bu tabloda mal ve hizmet ticareti, gelir ve giderler dengesi, cari transferler, vadelerine ve sektörlere göre sermaye hareketleri, varlık ve yükümlülükler, kredi kullanımları ve geri ödemeleri yer alır.

Ödemeler dengesi, mal ve hizmet alışverişi ile sermaye hareketlerini gösteren bir bilanço olduğu için ödemeler bilançosu adını da almaktadır. Bilançoda ekonomik işlemler sistemli bir muhasebe düzenine göre kaydedilir. Bu nedenle ödemeler dengesi kayıtlarında üç temel ilke yer almaktadır:

Çift kayıt ilkesi

İşlemlerin kayıt tarihi (mülkiyet değişimi tarihinde kayıt )

İşlemlerin kayıt değeri (piyasa değeri ile kayıt)

Ülke yerleşiklerinin ve hükûmetlerin diğer ülkelere ödeme yapmasını gerektiren işlemler o ülkenin ödemeler dengesinde açık veren kalemlerdir. Bu nedenle bu kalemler ödemeler dengesine borç olarak kaydedilir. Ülkeye ödeme yapılmasını gerektiren işlemler ise alacak olarak kaydedilir.

Sermaye ve Finans Hesabı içinde yer alan alt hesaplar şunlardır:

a. Sermaye Hesabı
b. Finans Hesabı
c. Diğer Yatırımlar
d. Rezerv Varlıklar

Üretilmeyen ve Finansal Olmayan Varlıklar: Telif, ticari marka, kira, lisans ve transfer sözleşmeleri gibi maddi olmayan varlıklar ile kara parçası gibi maddi varlıkları kapsamaktadır. Türkiye’deki spor kulüplerinden alınan ve bonservis bedelleri için yurt dışından elde edilen gelir ve gider tutarları bu hesapta izlenmektedir

Ödemeler dengesi açıklarının nedenleri: Genişletici politikalar,
hızlı büyüme süreci,döviz kuru politikaları,döviz spekülasyonu, verimlilik azalışı, ekonomik dalgalanmalar ve arz şokları ekonomide ödemeler dengesi açıklarına yol açan başlıca nedenlerdir.

Bir ülkede yapılan toplam tasarrufların toplam yatırımlara eşit olmasına tasarruf-yatırım özdeşliği adı verilir. Buna göre;

Özel Tasarruflar + Kamu Tasarrufları = Özel Yatırımlar + Kamu Yatırımları

Öte yandan devletin yer aldığı dışa açık bir ekonomide millî gelir dengesi aşağıdaki gibi yazılır:

Y = C+I+G+(X-M)

veya millî geliri arttıran (ilaveler) ve azaltan unsurlar (sızıntılar) bir arada ya- zılabilir,

I+G+X = S+T+M

Bu eşitlikte;

I=Yatırım, G=Hükûmet Harcaması, X=İhracat, S=Tasarruf, T=Vergi, M=İthalat’ı göstermektedir.

Parasalcı görüş, 1960’lı yılların sonlarına doğru Milton Friedman tarafından Keynesyen politikalara bir eleştirel bakış olarak geliştirilmiştir.

Ödemeler dengesi, mal ve hizmet alışverişi ile sermaye hareketlerini gösteren bir bilanço olduğu için ödemeler bilançosu adını da almaktadır. Bilançoda ekonomik işlemler sistemli bir muhasebe düzenine göre kaydedilir. Bu nedenle ödemeler dengesi kayıtlarında üç temel ilke yer almaktadır:

Cari İşlemler Hesabı’nda yer alan alt hesaplar şunlardır:

Finans Hesabı içinde yer alan alt hesaplar şunlardır:

Gelirler hesabında farklı ülke yerleşikleri arasında yapılan ücret ödemeleri ile doğrudan yatırımlardan, portföy yatırımlarından ve diğer yatırımlardan kaynaklanan kâr ve faiz gibi gelir ödemeleri yer almaktadır. İnşaat hizmetleri, turizm gelir ve giderleri ve sigorta hizmetleri hizmet ticareti hesabında incelenirken, cari transferler hesabı ise cari işlemler bilançosunun alt kalemlerinden bir diğerdir.

Sermaye Hesabı ülkemizdeki düzenlemelere göre şu alt kalemleri kapsamaktadır:

Ödemeler dengesi basit bir muhasebe kuralı olan çift kayıt sistemine dayanmaktadır. Bu nedenle ödemeler dengesinde yer alan her işlem ilgili kaleme kaydedilirken karşı kaydı da bir başka hesapta yer almaktadır. Bu durumda her işlem eşit değerde alacak ve borç kayıtları ile kaydedilmiş olmaktadır. Bunun sonucunda da Cari İşlemler Hesabı ile Sermaye ve Finans Hesabı’nın mutlak değer olarak birbirine eşit olması gerekmektedir. Ancak uygulamada bazı nedenlerle bu denge çoğu kez sağlanamamaktadır. Özellikle verilerin farklı kaynaklardan elde edilmesi nedeniyle değerlendirilmeleri, ölçülmeleri ve kayıt zamanı farklılıkları oluşabilmektedir. Ödemeler dengesi hesaplaması yapılırken, bazı kalemlerde ulaşılması güç ve doğruluğu kesin olmayan veriler kullanılmaktadır. Bu nedenle her zaman cari açık ya da cari fazla değeri ile onlara karşılık gelen sermaye giriş ve çıkış tutarları birbirine eşit olmamaktadır. Bu nedenle ödemeler dengesinde Net Hata ve Noksan (NHN) Hesabı veya İstatistiki Farklar Hesabı adı verilen dengeleyici bir hesaba yer verilmektedir. Bu kalem, oluşan farkların yansıtıldığı dengeleyici bir hesap niteliğindedir. Diğer bir ifade ile NHN Hesabı, ödemeler dengesinde muhasebe anlamında oluşan dengesizliği gidermek amacıyla açılan ve böylece yapılan kayıt hatalarını telafi eden hesaptır.

Ödemeler dengesi açıklarının nedenleri: Genişletici politikalar, hızlı büyüme süreci, döviz kuru politikaları, döviz spekülasyonu, verimlilik azalışı, ekonomik dalgalanmalar ve arz şokları ekonomide ödemeler dengesi açıklarına yol açan başlıca nedenlerdir.

Dalgalı kur sisteminde döviz kuru artışının bir sonucu olarak ülkenin dış piyasalarda rekabet gücü artar. İhraç
malları döviz cinsinden ucuzlar, ithal malları ise ulusal para cinsinden pahalanır. Bu nedenle ihracat artar, ithalat azalır.