ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI

Ulusal işlemleri uluslararası işlemlerden ayıran temel özelliklerden birisi farklı ulusal paraların kullanılmasıdır. Bir uluslararası işlemde iki farklı işlem vardır: İlk işlem, yabancı paranın satın alınması, diğeri de bu yabancı paranın uluslararası işlem için kullanılmasıdır. Yabancı ülkelerin paralarına genel olarak döviz adı verilir. Döviz piyasası ise bir ulusal paranın yabancı bir para ile değiştirildiği veya yabancı paraların birbirleriyle değiştirildiği her türlü ortamdır. Cevap A'dır.

Döviz işlemlerini yürüten resmî kurumlar Merkez Bankası ve Hazinedir. Merkez Bankası bu piyasanın en düzenli resmî katılımcısıdır. Merkez Bankasının döviz işlemleri yapmasının temel amacı ulusal paranın değerini korumak ve döviz rezervlerini belirli bir düzeyde tutmaktır. Ancak Merkez Bankaları ülkeye yabancı sermayeyi çekmek amacıyla döviz kurunu değiştirmek istedikleri zaman da döviz piyasasına alıcı veya satıcı olarak girmektedir. Cevap C'dir.

Döviz piyasasının temel işlevi genel olarak uluslararası ticaret ve sermaye akımlarının gerçekleştirilmesidir. Bu işlemler gerçekleştirilirken döviz piyasası dört temel işlevi yerine getirir:

• Satın alma gücünü transfer etme: Bilindiği gibi genel kabul gören bir para biriminin olmadığı bir ekonomide mal ve hizmet ticareti trampa gibi zor bir yol ile gerçekleştirilir. Benzer durum döviz piyasasının olmadığı bir dünya için de geçerlidir. Döviz piyasasının ve döviz kurunun olmadığı bir dünyada uluslararası işlemlerin trampa yolu ile gerçekleştirilmesi çok daha büyük zorluklar taşımaktadır. Gerek mal ve hizmet ticareti gerekse kısa veya uzun vadeli yabancı sermaye yatırımları için gerekli olan yabancı para, döviz piyasasından temin edilir. Döviz piyasası uluslararası işlemler için diğer ülkelerin para birimlerine ihtiyaç duyan bireylere ve firmalara gerekli fonları sağlar. Böylece döviz piyasasında işlem yapan tüm ekonomik kesimler birbirlerine satın alma gücünü transfer etmiş olur. Bu durum uluslararası işbölümü ve uzmanlaşmayı da teşvik eder.

• Kredi kolaylığı sağlama: Uluslararası ticaret işlemlerinde malın ihracatçı tarafından sevk edilmesinden sonra ithalatçıya ulaşması zaman alabilmektedir. Bu süre içinde mal bedelinin ödenip ödenmemesi durumu ticaretin finansman riskini oluşturur. Ancak bu risk tarafların bankaları aracılığıyla akreditif işlemleri yapmaları ile giderilmektedir. Akreditifli ticarette ihracatçı malı sevk ettiğine ilişkin belgeleri bankaya ibraz ettikten sonra mal bedelini tahsil etmektedir. İthalatçı ise malı teslim almak için gerekli belgeleri bankasından alırken gerekli ödemeyi yapmaktadır. Böylece ticaretin finansmanı riski döviz piyasasının temel aktörlerinden olan bankaların kısa süreli döviz kredisi vermesi ile ortadan kalkmış olur. 

• Döviz kuru riskinden koruma: Döviz kurunun sık sık ve önemli ölçüde değişmesi dövizle işlem yapan ekonomik kesimleri olumsuz etkiler. Henüz dış ticaret işlemleri kesinleşmeden döviz kurunun yükselmesi veya düşmesi, dış ticaretçinin zarar etmesine yol açabilir. Ancak döviz piyasasında döviz kuru riskinden kaçınmayı mümkün kılan finansal teknikler gelişmişse ve bu teknikler ekonomik kesimler tarafından kullanılmakta ise kur riski ve belirsizliği ortadan kalkar. Böylece döviz piyasasında kur riskinden kaçınma (hedging) olanağı sağlanmış olur.

• Değer Saklama: Döviz piyasasının bir diğer işlevi de yüksek enflasyonlu ülkelerde ulusal paraların sürekli değer yitirmesi karşısında tasarrufların döviz cinsinden tutulması ve böylece tasarrufların değerinin korunmasıdır. Yüksek enflasyonlu ülkelerin ulusal paraları hem değişim aracı olma hem de değer saklama işlevini tam olarak yerine getiremez. Bu nedenle ülke yerleşikleri varlıklarını döviz olarak tutmayı tercih ederek karşılaşabilecekleri finansal riskleri giderirler.

Cevap E'dir.

Her bağımsız ülkenin bir ulusal parasının olduğu dünya ekonomisinde bu ulusal paraların birbiri cinsinden fiyatı vardır. Bir ülke parasının diğer ülke parası cinsinden fiyatına döviz kuru denir. Döviz kuru, döviz işlemlerinde geçerli olan döviz fiyatının özel adıdır. Dünyada n kadar ulusal para olduğu kabul edilirse döviz kuru sayısı; n(n-1)/ 2 adet olur. Cevap D'dir.

Bir finans kurumunun mali bir varlık için alış veya satış fiyatı belirlemesine kotasyon adı verilir. Döviz piyasasında dolaysız ve dolaylı olmak üzere iki kur kotasyon yöntemi vardır. Dolaysız (direkt) kotasyon yönteminde döviz kuru bir birim yabancı paranın ulusal para cinsinden fiyatı olarak tanımlanır. Buna Avrupa tipi kotasyon adı da verilir. Cevap C'dir.

Döviz kurları, döviz işleminin yönüne göre alış ve satış kurları olarak ayrılır. Bankaların ve diğer aracı kurumların döviz alış işlemlerinde uyguladıkları kura döviz alış kuru denirken satış işlemlerinde uygulanan kura da döviz satış kuru denmektedir. Alış ve satış kuru arasındaki farka da kur marjı (spread) adı verilir. Bu marj döviz işleminin yapıldığı yere, zamana ve piyasa koşullarına göre değişir. Cevap A'dır.

Satın alma gücü paritesi teorisi, ülkelerin ticaret konusu olan mal fiyatları ile döviz kurları arasındaki ilişkiyi açıklamaktadır. İlk kez 1918 yılında Gustav Cassel tarafından açıklanan bu teori mutlak ve nispi olarak iki açıdan incelenmektedir. Cevap D'dir.

Nispi satın alma gücü paritesi, mutlak yaklaşımdan farklı olarak döviz kurlarının alması gereken değeri açıklamaz. Bu teori döviz kurlarının, belli bir dönemde ne kadar değişmesi gerektiğini açıklar. Nispi satın alma gücü paritesine göre döviz kurları iki ülke enflasyon oranları farkı kadar değişmelidir. Diğer bir deyişle enflasyon oranı nispi olarak yüksek olan ülkenin parası, enflasyon farkı ölçüsünde değer kaybetmelidir. Cevap B'dir.

Big Mac endeksi, ilk kez 1986 yılında İngiliz ekonomi dergisi The Economist tarafından oluşturulmuş ve daha sonra sürekli tekrarlanmıştır. Satın alma gücü paritesine dayandırılarak oluşturulan bu endeks, ABD dolarının dünyanın her ülkesinde aynı değerde mal ve hizmet satın alacağı düşüncesini kabul etmektedir. Cevap E'dir.

Döviz opsiyonu belli bir dövizin, belli bir kur üzerinden, belli bir tarihte alınması veya satılması hakkı veren sözleşmelerdir. Bu tanımda görüldüğü gibi forward ve futures sözleşmelerden farklı olarak hak ifadesi yer almaktadır. Çünkü opsiyon işlemleri yatırımcıya işlemi uygulamaktan vazgeçme hakkı tanır. Yatırımcı piyasa koşulları ile sözleşme koşullarını karşılaştırır ve sözleşmeyi uygulayıp uygulamama kararı verir. Opsiyon sözleşmeleri hem banka hem de borsa ile yapılabilen sözleşmelerdir. Banka ile yapılan sözleşmelerde müşteri talebine uygun olarak koşullar belirlenirken borsa işlemlerinde borsanın belirlediği standartlıklara uyma zorunluluğu vardır. Cevap A'dır.

Döviz piyasası

Para birimleri arasında rekabetin artmasını sağlamak

Tezgah üstü Piyasa

Haftanın 5 iş günü 24 saat

Formül: n(n-1)/2 10 (10-1)/2= 45

Kur Marjı

Nominal Kur X ( İngiltere Tüfe/ Türkiye Tüfe)

Formül: E= P(TR)/P(US) E= 12/3= 4 1 TL= 1/4 US

Bir varlığın aynı anda oluşan fiyat farklılığından yararlanma işlemidir.

Spekülatif İşlemler