ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI

Gümrük tarifeleri, geniş anlamda dış ekonomi politikasının, dar anlamda ise dış ticaret politikasının en çok kullanılan araçlarındandır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır. Uygulamada
başlıca üç tür tarife sistemi vardır. Bunlar, tek kolonlu (single-column) çift kolonlu (double-column) ve üç kolonlu (triple-column) tarife sistemleridir. Gümrük vergileri yasa ile konuyorsa böyle tarifelere otonom tarife denir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Tek kolonlu tarife sistemleri otonom nitelik taşır ve ayırımcı (discriminatory) özelliği yoktur. Bu sistemde, her mala ülke orijinine bakılmaksızın bir tek vergi uygulanır ve yasal düzenleme yapılmadan karşılıklı görüşmelerle değiştirilemez. Bu tip tarife sistemleri, sadece gelir veya koruma amacı güden ülkeler için yararlıdır. WTO üyesi devletlerin tarife cetvelleri iki kolonludur ve genel ve sözleşmeli form şeklindedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Günümüzde gümrük vergileri ithalattan alınır. Bununla beraber belli bir malın ihracını kısıtlamak ve gelir sağlamak amacıyla ihracattan da gümrük vergisi alma yoluna gidilmektedir. Dış ticarete konulan gümrük vergilerinin başlıca iki amacı vardır. Bunlar, devlet hazinesine gelir sağlamak ve yerli sanayi dış rekabete karşı korumaktır. Gümrük vergileri, devletin kolay gelir sağlama yollarından biri olduğu için dış ticaret politikasının en eski aracıdır. Kolay tahsil edilir, kısa sürede istenilen gelir elde edilir. Özellikle gelişme yolunda olan ülkelerde devlet hazinesinin önemli gelir kaynağını oluşturur. Gümrük vergilerinden etkili gelir sağlayabilmek için bu vergilerin geniş tüketim alanı olan mallara uygulanması ve ticareti kısmayacak şekilde gümrük gelirlerini
maksimize eden seviyede olması gerekir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Advalorem vergiler ithal edilen malın değeri üzerinden yüzde olarak alınır. Spesifik vergiler ise ithâl edilen malın fiziki birimleri başına sabit miktarlarda tahsil edilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Spesifik vergiler ise ithâl edilen malın fiziki birimleri başına sabit miktarlarda tahsil edilir. Advalorem vergiler, yüksek fiyatlı imalat sanayi ürünlerine, spesifik vergilere oranla daha etkili uygulanabilir. Fiyatların hızla yükseldiği bir ortamda spesifik vergi tarifesi yürürlükte ise devletin vergi gelirinde artış olmaz. Spesifik vergiler, bir malın düşük kalitelerini yüksek kalitelilerine oranla daha fazla vergilendirdiği için sakıncalıdır. uluslararası müzakerelerde tarife oranlarının karşılaştırılması, gümrüklerin advalorem olarak uygulamaları hâlinde daha kolay olabilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Gümrük vergileri fiyatları yükselterek tüketimin kısılmasına yol açar. Tüketimde meydana gelen azalma, ithal malının talep esnekliğinin büyüklüğüne bağlıdır. Esneklik birden büyük ise vergi sebebiyle artan fiyatlar tüketimi daha fazla kısar;
tüketici eskisine oranla daha az mal tüketeceği için refahında bir azalma meydana gelir. Buna tüketim etkisi (consumption effect) denir.

Optimum (en uygun) tarife, ticaret hacmindeki daralmanın olumsuz etkilerine karşılık, ticaret hadlerindeki iyileşmeden doğan net refah artışlarını maksimum yapan gümrük tarifesidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İthal Teminatları: İthal teminatı, ithalatçının ithal edeceği mal bedelinin belli oranını yetkili bankalara yatırmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Miktar kısıtlamaları diğer bir deyişle kotalar, tarife dışı kısıtlamalar içinde en önemli olanıdır. Kota, gümrük tarifesinden farklı olarak, ithalat miktar veya değeri üzerinde mutlak bir sınırlama getirir. Kota bir çeşit tarifedir. Aralarındaki tek fark, kotanın maliyetleri dikkate almaksızın otomatik bir koruma sağlamasıdır.

Küresel dünya ekonomisinde serbest dış ticaret ilgili tüm taraflara kazanç sağlar. Ülkeler arasında serbest dış ticaret söz konusu ise uluslararası uzmanlaşmanın tüm avantajlarından yararlanmak mümkündür. İş bölümü sonucunda ekonomik kaynaklar daha verimli ve etkin bir şekilde kullanılır, geniş pazar imkânlarından yararlanmak mümkün olur. Büyük ölçekte üretim yapmanın sonucunda birim başına üretim maliyetleri azalır. Buna karşılık serbest ticaretin ülke ekonomileri üzerinde olumsuz etkileri olacağını savunanlar da vardır. Onlara göre serbest dış ticaret ülke ekonomisinde yeni kurulan ve gelişen sanayilerin korumasız bırakılmasına ve bunun sonucunda ulusal sanayinin gelişememesine yol açabilir, dış ticaretin açık vermesine sebep olur ve dışa bağımlılığı arttırabilir. Cevabımız C seçeneğidir.

Tek kolonlu tarife sistemleri otonom nitelik taşır ve ayırımcı (discriminatory) özelliği yoktur. Bu sistemde, her mala ülke orijinine bakılmaksızın bir tek vergi uygulanır ve yasal düzenleme yapılmadan karşılıklı görüşmelerle değiştirilemez. Bu tip tarife sistemleri, sadece gelir veya koruma amacı güden ülkeler için yararlıdır. Cevabımız D seçeneğidir.

Üç kolonlu tarife sistemlerinde üç ayrı vergi oranı vardır. Sistem çift kolonlu tarife sistemine daha düşük oranlı bir verginin eklenmesiyle oluşur. Bu, tercihli sistem (preferential system) olarak da anılır ve sistemin birçok üyesi arasındaki ticareti teşvik etmek için düzenlenir. Cevabımız B seçeneğidir.

CIF (Cost, Insurance, Freight) fiyat, malın alıcı ülkenin limanına ulaştığı andaki fiyatıdır. Mal bedeli, sigorta ve navlunu kapsar. CIF fiyat uygulamasında malın taşıma ve sigorta giderlerini satıcı (ihracatçı) ülke üstlenmektedir. Bu fiyatta, taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yükümlülüğü de vardır. CIF terimi, malların ihraç işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını öngörür.

FOB (Free on board) fiyat, malın satıcının limanında gemiye yüklendiği andaki fiyattır. FOB fiyat uygulamasında malın taşıma ve sigorta giderlerini alıcı (ithalatçı) ülke üstlenmektedir. Cevabımız A seçeneğidir.

Bir ülkede tarifenin yaratmış olduğu ekonomik etkiler, bir bütün olarak ekonominin tümü için incelenebileceği gibi sadece bir tek mal veya belli bir piyasa için de analiz edilebilir. Gümrük tarifelerinin kısmi denge analizindeki ekonomik etkileri; üretim etkisi, tüketim etkisi, gelir etkisi ve yeniden dağıtım etkisidir. Cevabımız A seçeneğidir.

Gümrük vergileri fiyatları yükselterek tüketimin kısılmasına yol açar. Tüketimde meydana gelen azalma, ithal malının talep esnekliğinin büyüklüğüne bağlıdır. Esneklik birden büyük ise vergi sebebiyle artan fiyatlar tüketimi daha fazla kısar; tüketici eskisine oranla daha az mal tüketeceği için refahında bir azalma meydana gelir. Buna tüketim etkisi denir. Cevabımız E seçeneğidir.

Gümrük tarifeleri devlete önemli gelir sağlar. Gelir, gümrük tarifesi ile ithal edilen ürün miktarının çarpımıyla bulunur ve buna gümrük tarifesinin gelir etkisini denir.

Optimum (en uygun) tarife, ticaret hacmindeki daralmanın olumsuz etkilerine karşılık, ticaret hadlerindeki iyileşmeden doğan net refah artışlarını maksimum yapan gümrük tarifesidir. Cevabımız D seçeneğidir.

Tarife dışı kısıtlamalar, gümrük tarifelerinden ayrı olarak dış ticarete müdahale için kullanılan araçların tümünü kapsar. Büyük çoğunluğu ithalat kısıtlamalarına yönelik olmakla beraber, ihracatın ve diğer döviz kazandırıcı işlemlerin teşvik edilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Sorumuz şıklarında yer alan; miktar kısıtlamaları, dolaylı vergiler, ithal teminatları ve tarife kotaları, tarife dışı kısıtlamalar arasında yer almaktadır. Cevabımız C seçeneğidir.