ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 5

Üretilmeyen ve Finansal Olmayan Varlıklar: Telif, ticari marka, kira, lisans ve transfer sözleşmeleri gibi maddi olmayan varlıklar ile kara parçası gibi maddi varlıkları kapsamaktadır. Türkiye’deki spor kulüplerinden alınan ve bonservis bedelleri için yurt dışından elde edilen gelir ve gider tutarları bu hesapta izlenmektedir

Ödemeler dengesi açıklarının nedenleri: Genişletici politikalar,
hızlı büyüme süreci,döviz kuru politikaları,döviz spekülasyonu, verimlilik azalışı, ekonomik dalgalanmalar ve arz şokları ekonomide ödemeler dengesi açıklarına yol açan başlıca nedenlerdir.

Bir ülkede yapılan toplam tasarrufların toplam yatırımlara eşit olmasına tasarruf-yatırım özdeşliği adı verilir. Buna göre;

Özel Tasarruflar + Kamu Tasarrufları = Özel Yatırımlar + Kamu Yatırımları

Öte yandan devletin yer aldığı dışa açık bir ekonomide millî gelir dengesi aşağıdaki gibi yazılır:

Y = C+I+G+(X-M)

veya millî geliri arttıran (ilaveler) ve azaltan unsurlar (sızıntılar) bir arada ya- zılabilir,

I+G+X = S+T+M

Bu eşitlikte;

I=Yatırım, G=Hükûmet Harcaması, X=İhracat, S=Tasarruf, T=Vergi, M=İthalat’ı göstermektedir.

Parasalcı görüş, 1960’lı yılların sonlarına doğru Milton Friedman tarafından Keynesyen politikalara bir eleştirel bakış olarak geliştirilmiştir.

Altının üretim maliyetlerinin yüksek olması, altın rezervlerinin kıt olması gibi nedenlerle birçok ülke açısından en önemli sorun altın para miktarının ekonominin üretim ve ticaret hacmindeki artışa uygun biçimde arttırılamaması olmuştur. Adam Smith'e göre, herhangi bir ülkede tedavülde bulunan ve bu ülkenin sahip olduğu toprakların ve emeğin yarattığı yıllık ürünün dolaşımda bulunmasına ve bunları tüketmek isteyen kişilere dağıtılmasına aracılık eden altın ve gümüş para, yani mal para ölü bir mal mevcududur.

"Her ülke parasının değerini altına sabitlediğinde ülkelerin paraları arasındaki değişim oranı sabitlenmektedir" derken kasdedilen nominal döviz kurudur. Nominal döviz kuru sabit kaldığı halde reel döviz kuru iç ve dış fiyat ilişkisine bağlı olarak değişebilir.

Klasik altın standardı sisteminde ödemeler bilançosu fazla veren ülkenin merkez bankasının açık piyasa alımı yaparak; ödemeler bilançosu açık veren ülkenin merkez bankasının ise açık piyasa satışı yaparak yurt içi fiyat intibakını hızlandırmasına oyunun kuralı adı verilir.

Para arzındaki değişmelerin reel gelir düzeyini (Y) etkilememesi paranın yansızlığı olarak isimlendirilmektedir. Klasik iktisatçılar uzun dönemde paranın yansız olduğunu, para arzındaki artışın sadece fiyatlar genel düzeyini değil tüm malların fiyatlarını aynı oranda arttırdığını, para arzı değişirken göreli fiyatların değişmediğini savunurlar.

Klasik altın standardının bünyesinde barındırdığı potansiyel sorun, ülkelerin para politikası uygulamasında dış dengeye odaklanması ve iç dengenin geri planda kalmasıdır. Bu sorun, I. Dünya Savaşı sonrası dönemde değişen toplum yapılarıyla birlikte altın para sistemine geri dönüş çabalarının önündeki en büyük engel olmuştur.

Genel denge politikaları, harcama kaydırıcı ve harcama değiştirici politikalar olarak ayrılır. Harcama kaydırıcı politikalar: Toplam talebin yerli ve ithal mallar arasında kaydırılmasını sağlayan politikalardır. Harcama değiştirici politikalar: Toplam talebin hacmini etkileyen para ve maliye politikalarıdır.

Otonom harcamalar millî gelirden bağımsız olarak yapılan tüketim, yatırım, kamu harcamaları ve ihracattan oluşur. Bu kalemlerde meydan gelen bir artış IS eğrisini sağa, azalış ise sola kaydırmaktadır. Sızıntı şeklindeki tasarruf, vergi ve ithalat kalemlerinde meydana gelen bir azalmada ise millî gelir artar ve IS eğrisi sağa kayar.

Para piyasasında millî gelir ve faiz oranı arasında para talebi aracılığı ile kurulan bir doğru orantı bulunmaktadır. Görüldüğü gibi, örneğin millî gelir arttırıldıkça faiz oranı da yükselmekte ve A noktasından B noktasına geçilmektedir. (Faiz oranı artışının nedeni olan para talebi artışı Şekil’de görülmemektedir).

Dışa açık ekonomide iç ve dış ekonomik dengenin birlikte sağlanması durumu  genel denge şeklinde tanımlanır ve  genel denge harcama kaydırıcı ve harcamalar değiştirici politikalar olarak iki grupta toplanır. Toplam talebin hacmini etkileyen harcamalar değiştirici politikalar para ve maliye politikalarıdır. Para politikası araçları açık piyasa işlemleri, zorunlu karşılık oranları ve reeskont oranlarıdır. Maliye politikası araçları ise kamu harcamaları ve vergileri kapsar.

Ödemeler dengesi (BP) eğrisinin eğimi ülkelerarası sermaye hareketlerinin faiz oranına duyarlılığına (sermaye hareketleri açısından) ve marjinal ithal eğilimine (dış ticaret ve ithalat açısından) bağlıdır. Diğer koşullar sabitken, marjinal ithalat eğiimi azalırsa (artarsa) ve sermaye hareketlerinin faiz oranına duyarlılığı artarsa (azalırsa) ödemeler dengesi (BP) eğrisinin eğimi yatıklaşır (dikleşir).

Para arzı sabitken fiyatlar genel düzeyi değişmesi ile de LM eğrisi kayar. Fiyatlar genel düzeyi düşünce reel para arzı (M/P) artar, LM eğrisi sağa kayar. Fiyatlar genel düzeyi artınca reel para arzı (M/P) azalır, LM eğrisi sola kayar.

Denge farklı faiz düzeylerinde gerçekleşebilir. Yanıt E şıkkıdır.

BP eğrisinin altında kalan her nokta dış açık durumunu gösterirken üzerinde yer alan her nokta dış fazla durumunu gösterir.

Genişletici para politikası her zaman dış açığa yol açar.

Yanıt "C" şıkkıdır.