ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 26

1. Çift kayıt ilkesi
2. İşlemlerin kayıt tarihi (mülkiyet değişimi tarihinde kayıt )
3. İşlemlerin kayıt değeri (piyasa değeri ile kayıt)

Cari İşlemler Hesabı’nda yer alan alt hesaplar şunlardır:

a. Mal Ticareti
b. Hizmet Ticareti
c. Gelirler
d. Cari Transferler

Hizmet Ticareti
Diğer ülkeler ile yapılan hizmet ticareti ile ilgili gelir ve giderler bu hesapta kayde- dilir. Bu hesabın içinde aşağıdaki kalemler yer almaktadır:
Turizm Gelir ve Giderleri: Bu hesaba ilişkin veriler ülkemizde TÜİK tarafından üçer aylık dönemler itibariyle sınır kapılarında yürütülen anket sonuçlarından elde edilmektedir. Böylece dış ülke yerleşiklerinin ülkemizde yaptıkları harcama- lar ile ülke yerleşiklerinin yurt dışında yaptıkları harcamalar tespit edilmektedir.

Portföy yatırımları menkul değerlere yapılan yatırımlar olup özel ya da kamu bono ve tahvillerini, hisse senedini ve diğer finansal araçları kapsar.

Ödemeler dengesinde çift kayıt ilkesinin geçerli olması nedeniyle her zaman alacakların değeri borçların değerine eşit olmak zorundadır. Bu nedenle tüm ödemeler dengesi her zaman sıfır toplamı verir.

Ödemeler dengesi açıklarının nedenleri:

Genişletici politikalar,hızlı büyüme süreci,döviz kuru politikaları,döviz spekülasyonu, verimlilik azalışı, ekonomik dalgalanmalar ve arz şokları ekonomide ödemeler dengesi açıklarına yol açan başlıca nedenlerdir.

İkiz Açıklar: Bütçe açığı veren bir ekonomide özel kesim tasarrufları da yetersiz ise
cari açık oluşur. Bu nedenle bütçe açığına ve cari açığa ikiz açıklar denir.

Devalüasyonun etkileri:
Devalüasyonun fiyat etkisi ve hacim etkisi olarak iki etkisi vardır. Bu etkilerden biri olumlu iken diğeri olumsuzdur.

J Eğrisi hipotezi 
Esnekliklerin kısa dönemde düşük olduğu görüşüne göre, devalüasyon sonrası dış ticaret açığı önce bir süre artar, zaman içinde iyileşir. Böylece oluşan eğriye J Eğrisi, bu hipoteze ise J-Eğrisi Hipotezi adı verilir.

Cari İşlemler Hesabı üzerinde etkili olan ve harcama kaydırıcı politikalar olarak bilinen gümrük tarifeleri, kotalar, ithalat yasakları ve döviz kontrolleri gibi araçlar kullanılmaktadır.

Detay tablo: Ödemeler dengesinin en kapsamlı sunumunu içeren tablodur. Bu tabloda mal ve hizmet ticareti, gelir ve giderler dengesi, cari transferler, vadelerine ve sektörlere göre sermaye hareketleri, varlık ve yükümlülükler, kredi kullanımları ve geri ödemeleri yer alır.Doğru cevap B‘dir.

Cari İşlemler Hesabında yer alan alt hesaplar şunlardır:

Mal Ticareti

Hizmet Ticareti

Gelirler

Cari Transferler

Doğru cevap A‘dır.

Finans hesapları, Sermaye ve Finans Hesabının en önemli kalemidir. Bu hesap, özel ve kamu kuruluşlarına ait kısa ve uzun vadeli uluslararası sermaye akımlarını kapsar. Diğer bir deyişle ülkeye gelen ve ülkeden çıkan tüm sermaye anapara ödemeleri bu hesapta izlenir. Bu nedenle finans hesapları, bir ülkenin dış mali varlıkları ve yükümlülüklerindeki değişmeleri gösterir. Doğru cevap C‘dir.

Bu ekonomide cari açığın büyük bir kısmının Sermaye ve Finans Hesabı fazlası ile giderildiği ancak 2 birimlik bir otonom kalemler açığı kaldığı görülmektedir. Resmî rezervler 1 birim azaldığına göre bu ekonomide 1 birim kayıt dışı sermaye girişi olmuştur. Bu da NHN Hesabında görülür.

Ödemeler Dengesi = Cari İşlemler Hs.+ Düzenli Sermaye ve Finans Hs. + NHN + Resmî Rezervler Hs. = 0

Ödemeler Dengesi = (-10) + (+8) + (+1) + (+1) =0

Doğru cevap E‘dir.

Dış Ödeme Dengesizlikleri Nedenleri:

Genişletici Politikaları, Hızlı Büyüme, Döviz Kuru Politikası, Döviz Spekülasyonu, Üretimde Düşük Verimlilik, Ekonomik Dalgalanmalar, Arz Şokları

Doğru cevap C‘dir.

Hükûmetin gelirinden fazla harcama yapması (bütçe açığı) ve/veya özel sektörün tasarruflarından fazla yatırım yapması, ödemeler dengesinde Cari İşlemler Hesabı açığına yol açmaktadır. Böylece gerek bütçe açıkları gerekse tasarruf yetersizliği cari açığı beslemektedir. Bu nedenle bütçe açığı ile Cari İşlemler Hesabı açığına ikiz açıklar adı verilmektedir. Bütçe açığı veren bir ekonomide özel kesim tasarrufları da yetersiz ise cari açık oluşur. Bu nedenle bütçe açığına ve cari açığa ikiz açıklar denir.

Doğru cevap D‘dir.

Bir ülkede yapılan toplam tasarrufların toplam yatı­rımlara eşit olmasına tasarruf-yatırım özdeşliği adı verilir.

Doğru cevap B‘dir.

Genişletici Politikalar: Bir ekonomide toplam talebi arttırıcı yönde genişletici para ve maliye politikalarının izlenmesi ile toplam harcamalar artar. Genişletici politi­kalar sayesinde geliri artan tüketiciler gerek yerli gerekse ithal mallarına talepleri­ni arttırırlar. Genç nüfusun yoğun olduğu ülkelerde tüketicilerin gösteriş amaçlı olarak ithal malı kullanma eğilimlerinin yüksek olması nedeniyle ithalat harca­maları yüksektir. Dış ödeme dengesizliğine yol açan en önemli kalemlerden biri ithalattır. İhracatın ithalatı karşılayamaması durumunda oluşan dış ticaret açığı, genellikle birçok ülkenin yapısal sorunları arasında yer almaktadır.

Doğru cevap C‘dir.

Keynes’e göre dış açık nedeniyle yurt içi talebin ve üretimin daralması iki etki oluşturur: Millî gelir azalır, fiyatlar genel düzeyi düşer.

Keynesyen modelinde millî gelir dalgalanması çarpan mekanizması ile işlemek­tedir. Keynes’in kabul ettiği çarpan ya da çoğaltan kavramı modelin temel de­ğişkenlerinden biridir. Keynes’e göre harcamalar ile millî gelir arasında çarpan mekanizması ile kurulan bir ilişki vardır. Eğer yurt içi üretim ve yatırım artarsa (azalırsa), millî gelir de çarpan katsayısı kadar artar (azalır).

Millî gelirin azalması öncelikle millî gelirin azalması, halkın satın alma gücünü düşürür, tüm mallara olan talep daralır. Millî gelir aza­lınca ithalat azalır. Keynes’e göre ithalat, halkın ithal mallarına olan eğilimi (marji­nal ithal eğilimi) kadar azalır. Modelde ithalat doğrudan millî gelire bağlı olan bir kavramdır. Kısaca millî gelirin azalması ile ülkenin ithalat hacmi azalacaktır. Öte yandan iç talep daraldığı için bir yandan da ihracat imkânı artacaktır. Çünkü ül­kenin yurt içi üretim hacmi azalsa da iç piyasada talep yetersiz olduğu için sınırlı olan üretim hacmi dış piyasalara yönelerek ihracata yol açacaktır.

Ayrıca Keynes’e göre yurt içi talebin ve üretimin daralması ve millî gelirin azalması ile bir yandan fiyatlar genel düzeyi de düşer. Diğer bir deyişle azalan yurt içi talep enflasyon oranını düşürür.

Doğru cevap A‘dır.

Dış ödeme dengesizliğini gidermek amacıyla para politikası uy­gulanırken faiz oranı da değişmekte ve bu değişme dış denge üzerinde önemli bir etki yapmaktadır. Parasal otoritenin faiz oranını değiştirmesi ile yatırımlar, millî gelir, ithalat ve sermaye hareketleri değişir. Faiz oranının arttırılması ile yatırım­lar, millî gelir ve ithalat azalırken ülkeye sermaye girişi artar.

Faiz oranı değişmesi bir yandan ithalatı değiştirerek dış ticaret dengesi ve cari denge üzerinde etkili olmakta, bir yandan da sermaye hareketlerini değiştirerek Sermaye ve Finans Hesabı üzerinde etkili olmaktadır.

Daraltıcı para politikası uygulanırsa ekonomide likidite sıkışıklığı oluşması nedeniyle faiz oranı artar. Bu nedenle yatırımlar ve millî gelir azalır. Böylece top­lam harcamalar daralır. Millî gelirin azalması nedeniyle ithalat hacmi de azalır. Bu durum dış ticaret açığını giderici etki yapar. Ayrıca ülkeye sermaye giriş çıkışına yönelik yasal bir engel söz konusu değilse artan faiz oranı nedeniyle ülkeye ser­maye girişi olur.

Doğru cevap D‘dir.