ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 2

Yatırımlar, hükûmet harcamaları ve ihracat arttığı zaman millî gelir de artar. Bu nedenle bu kalemlere ilaveler adı verilir. Öte yandan tasarruflar, vergiler ve ithalat artınca millî gelir azalacaktır. Bu nedenle bu üç kaleme de sızıntılar denmektedir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

II ve IV. ifadeler doğru iken I ve III. ifadeler yanlıştır. Çünkü, Döviz kurunun artması, ülkedeki mallar yabancılar için daha ucuz hale geleceği için, ülkenin dış piyasalardaki rekabet gücünü düşürmez, artırır. Ayrıca, döviz kurunun düşmesiyle ihraç malları döviz cinsinden pahalılaşmış olur. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

Ödemeler dengesinin fiyat-altın para mekanizması ile otomatik olarak sağlanacağını ileri süren ilk iktisatçı David Hume'dur. Bu görüş ilk kez 1752 yılında ortaya atılmış ve 1930’lara kadar uluslararası denge mekanizmasını açıklayan temel bir görüş olarak kabul edilmiştir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Klasik miktar kuramına göre ekonomide para arzı artarsa fiyatlar genel düzeyi de aynı oranda artar. Dolayısıyla, doğru seçenek "B" şıkkıdır.

A,C,D ve E seçeneklerindeki ifadeler doğru iken, B seçeneğindeki ifade yanlıştır. Çünkü, İhraç ve ithal malları talep esneklikleri toplamı bire eşit veya birden büyük olması durumunda devalüasyon başarılı olur ve bu koşula Marshall-Lerner koşulu adı verilir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

B,D ve E seçenekleri ekonomide dış ödemeler dengesi fazlası olduğunda Merkez Bankası'nın uygulayacağı genişletici para politikası uygulamalarıdır ve bu politikalarla C şıkkında belirtilen ithalatta artış sağlanarak dış fazlanın giderilmesi amaçlanır. Ancak A şıkkında yer alan açık piyasa işlemleri ile menkul kıymet satımı uygulaması dış ödemeler dengesi açığı olması durumunda uyguladığı daraltıcı para politikalarındandır. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Tarihsel olarak birçok mal para olarak kullanılmıştır. Özellikle dayanıklı olması, kolay taşınabilir ve depolanabilir olması, kolay biçimde standardize edilebilir olması ve nominal değerini kaybetme sorunu olmaması gibi özellikleri nedeniyle değerli madenler para olarak kullanılmıştır.

Altın akım mekanizmasının teorik arka planını oluşturan miktar teorisinin dayandığı varsayımlarla ilgili değerlendirmeler dört noktada yapılabilir:

Dünyada ilk merkez bankası olarak nitelendirilebilecek olan banka 1694’te kurulan İngiltere Bankasıdır. Bu banka 1844 yılında kağıt para ihraç tekeline, 1870 yılına gelindiğinde ise son ödünç veren olma rolüne sahip olmuştur.

Bretton Woods sisteminde ABD dolarının değeri doğrudan doğruya altına bağlanmış ve 1 ons altın 35 dolar olarak belirlenmişti. FED, 35 dolar getirene 1 ons altın vermeyi taahhüt ettiği için, ABD doları altın karşısında sınırsız konvertibiliteye sahipti. Diğer ülkeler ulusal paralarını ± %1’lik dalgalanma marjı çerçevesinde ABD dolarına sabitlemişlerdi. Bu şekilde her ülkenin parası hem ABD dolarına, hem de altına bağlamış oluyordu. Sistem bir yönüyle dolar standardı, bir yönüyle de altın standardı görünümündeydi.

Bretton Woods sistemi serbest piyasada kısa dönemde dalgalanmanın ± %1’lik bandı aşması durumunda, ilgili ülkelerin Merkez Bankalarının karşılıklı olarak müdahale etmesini öngören bir sistemdi. Bu dalgalanma marjı, üye ülkeler gerekli gördüğünde, %10’a kadar çıkabilecek ve daha büyük boyutlu bir dış dengesizlik (temel dengesizlik) söz konusu olduğunda, IMF’nin onayı ile %10’dan daha fazla olabilecekti. Ancak IMF sözleşmesinde, bu temel dengesizlik ifadesiyle ne anlatılmak istendiği açık biçimde yer almamıştı.

1958-1967 dönemi Bretton Woods sisteminin altın çağı olarak nitelendirilmekle birlikte bu dönemde ortaya çıkan üç temel dinamik sistemin sonunu hazırlamıştır:

İmkânsız Üçlü: Sermaye hareketleri açısından dışa açık bir ekonomide para politikasının eş anlı olarak hem iç dengeyi sağlayacak (politika faiz oranının kontrolü) hem de dış dengeyi (döviz kurunun kontrolü) sağlayacak biçimde kullanamayacağını ifade eden kavramdır. İmkânsız üçlü kavramına göre uluslararası finansal sistemle tam bütünleşme, tam bağımsız para politikası ve tam döviz kuru istikrarı eş anlı olarak sağlanamaz.

1997 Asya krizi sonrası dönemde, kur rejimi ile ilgili tartışmalarda imkânsız üçlü prensibine dayanan köşe çözümü hipotezi önemli referans noktalarından bir tanesi hâline gelmiştir.

Gelişmekte Olan Ülkelerin Temel Sorunları: Dalgalanma Korkusu ve İlk Günah Calvo ve Reinhart (2002, s.382) gelişmekte olan ülkelerin resmî düzeyde dalgalı kur sisteminde olduklarını açıklasalar bile, fiilen sabit ya da sabite yakın kur sistemlerine yöneldiğini belirtmekte ve bu durumu dalgalanma korkusu olarak nitelendirmektedir. Dalgalanma korkusunun nedenleri kredibilite yetersizliği, yükümlülüklerin dolarizasyonu, uluslararası sermaye piyasalarına girişteki zorluklar ve döviz kurundan yurt içi fiyatlara geçişkenlik katsayısının yüksekliğidir.

Tam dolarizasyon sistemi bir ülkenin tek taraflı bir kararla ulusal parasını terk ederek, başka bir ülkenin parasını, (örneğin ABD dolarını ya da euroyu) resmî para birimi olarak kullanmasıdır. Tam dolarizasyon sisteminde ulusal para olmadığı ve ulusal para yerine sağlam para yasal ödeme aracı olarak kullanıldığı için paranın politize edilmesi, karşılıksız para basılması ve ödemeler bilançosunun durumuna göre ortaya çıkan sermaye giriş/çıkışlarının sterilize edilmesi mümkün değildir.

Dünya ekonomisinde 2007-2008 döneminde başlayan küresel kriz sürecinde, ilki Kasım 2008 ve sonuncusu Haziran 2012 tarihinde olmak üzere, G-20 ülkeleri yedi tane zirve toplantısı yapmışlardır. İlk toplantıda, zamanın İngiltere başbakanı G. Brown ile Fransa Cumhurbaşkanı N. Sarkozy, yeni bir Bretton Woods anlaşmasının gerekli olduğunu vurgulamışlardır. Paul Davidson gibi önemli bir iktisatçının Bretton Woods sistemini uluslararası işbirliğine dayalı ve insani yönü ön planda olan bir sistem olarak değerlendirdiği (Işık ve Togay, 2002) dikkate alınırsa, Brown ve Sarkozy’nin yaptığı vurgu son derece anlamlı görünmektedir. Bretton Woods sistemi siyasi liderler tarafından bu şekilde dile getirilirken Dooley, Folkerts ve Garber (2003) yaptıkları çalışmada, 2000 sonrası dünya parasal sisteminin işleyişini Bretton Woods-II dönemi olarak nitelendirmişlerdir.

I, III ve IV. ifadeler doğru iken, II. ifade yanlıştır. Çünkü, bu sistem bir esnek kur sistemi değil sabit kur sistemidir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Klasik altın standardında dengesizliklerin dengeye gelme sürecini açıklayan altın akım mekanizması ilk olarak David Hume tarafından ortaya atılmıştır. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Değişik nedenlerle para arzında ortaya çıkan artışların etkilerini dengelemek için merkez bankalarının yaptıkları açık piyasa işlemlerini ifade eden kavram sterilasyondur. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

A,B,C ve D şıkları altın akım mekanizmasının dayandığı varsayımlardan iken E şıkkındaki ifade bu varsayımlar arasında yer almaz. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.