ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 25

GATT 1947’nin XXIV. maddesi uyarınca gümrük birlikleri ve serbest ticaret bölgeleri en çok kayırılan ülke ilkesinin en önemli istisnasını oluşturmaktadır. Ayrıca az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için geliştirilen özel rejimler en çok kayırılan ülke ilkesinin istisnaları arasında yer almaktadır. İlgili istisnalar, DTÖ tarafından da tanınmıştır. Ulusal muamele ilkesi ise iç piyasada yerli ve ithal mallar arasında ayırımcılık yapılmaması esasına dayanır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir ülkede uluslararası iktisat politikası ile ulusal iktisat politikası (genel iktisat politikası) karşılıklı etkileşim içindedir. Bilindiği gibi genel iktisat politikası, iç ekonomik denge ile dış ekonomik dengeyi aynı anda sağlamayı hedeflemektedir. İç ekonomik denge, ekonominin tam istihdam düzeyine ulaştırılması ve enflasyonun kabul edilebilir bir düzeyde tutulması ile sağlanmaktadır. Dış ekonomik dengeye ise ödemeler bilançosu dengesinin sağlanması, diğer bir ifade ile ülkeye giren döviz tutarı ile ülkeden çıkan döviz tutarının eşitlenmesi ile ulaşılmaktadır.

Güney Amerika Ortak Pazarı (Mercosur), Arjantin, Brezilya, Uruguay ve Paraguay tarafından 1991 yılında oluşturulmuştur. 2006 yılında Venezüella da Mercosur’e katılmıştır. Mercosur ülkeleri 1995 yılında gümrük birliğini tamamlamış ve ortak pazar yaratmayı hedefleyen bir ekonomik entegrasyona dönüşmüştür. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ülkelerin tarife oranların yükseltmemeleri esasına dayanmaktadır. GATT 1947’ye taraf olan ülkelerin yükseltmemeyi taahhüt ettikleri tarife oranları bağlı tarife oranı olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Özel ve lehte muamele uygulamaları: Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin serbest piyasa ekonomisine geçiş süreçlerini
kolaylaştırmak ve desteklemek amacıyla geliştirilen düzenlemelerdir. İlgili düzenlemelerle ülkelerin dış ticaret politikalarını GATT 1947 ve günümüzde DTÖ kuralları ile uyumlu hâle getirmeleri kolaylaştırılmaktadır. Özel ve lehte muamele uygulamaları çerçevesinde az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere DTÖ kurallarını benimsemeleri için daha uzun geçiş süreleri tanınmakta veya kuralların kapsamı geçici olarak daraltılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Tercihli ticaret düzenlemeleri: Taraf olan ülkeler arasındaki ticarete diğer ülkelere uygulanan tarifeden daha düşük ithalat tarifesi uygulanması söz konusudur. Ülkeler arasındaki bağımlılığın en düşük olduğu ekonomik entegrasyon aşamasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Ortak pazar: Malların yanı sıra hizmetlerin, işgücünün ve sermayenin serbest dolaşımının sağlandığı ekonomik entegrasyon aşamasıdır. Ortak pazarın iyi işleyebilmesi için üye ülkelerin ekonomi politikalarını uyumlaştırmaları hatta
bazı politikalarda ortak düzenlemelere gitmeleri gerekmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Gümrük birliklerinin ticaret yaratma etkisi, kaynak tahsisinde etkinliği artırır ve dünya refahını olumlu yönde etkiler. Gümrük birliklerinin ticaret saptırma etkisi ise kaynak tahsisinde etkinliği azaltır ve dünya refahını olumsuz yönde etkiler. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gümrük birlikleri, ikinci en iyi teorisinin en bilinen uygulama alanlarından biridir. Gümrük birliklerinde gümrük birliğine üye ülkeler arasındaki ticarette uygulanan engeller kaldırılırken gümrük birliğine üye olmayan ülkelere karşı ortak gümrük tarifesi uygulaması söz konusudur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Korumacı dış ticaret politikası araçlarının kullanılmadığı, serbest dış ticaret koşullarının geçerli olduğu bir ekonomide, ülke karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu malları üretmekte, tüketiciler bu malları dünya fiyatlarından satın almakta ve böylece ekonomik etkinliğe ulaşılmaktadır. Aksi durumda ülke karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olmadığı malları üreterek ekonomik etkinsizlik yaratmaktadır. Ekonomik etkinsizlik iki nedenle ortaya çıkmaktadır. İlk neden, üretim faktörlerinin karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunan malların üretiminden karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olunmayan malların üretimine aktarılmasıyla ortaya çıkan üretim sapma maliyetidir. İkinci neden ise tüketicilerin ilgili malları dünya fiyatından daha yüksek iç fiyattan satın almak durumunda kalmalarından kaynaklanan tüketim sapma maliyetidir.

Otarşi, uluslararası ticaretin olmadığı, kendi kendine yeten bir ekonomiyi tanımlamaktadır.

Korumacı dış ticaret politikası tezleri şunlardır: (1) Dış ticaret dengesinin iyileştirilmesi, (2) Dış ticaret hadlerinin iyileştirilmesi, (3) Dışsallıklar, (4) İşsizliğin azaltılması, (5) Korunan endüstride istihdamın arttırılması, (6) Hazineye gelir sağlanması, (7) Ulusal güvenlik/savunma tezi, (8) Dampinge karşı korunma, (9) Dış sübvansiyona karşı korunma, (10) Bebek endüstri tezi, (11) Stratejik ticaret politikası.

İki ülke ve iki mal varsayımı altında, büyük ülkenin dış ticaret haddini değiştirebilmesinin iki temel nedeni vardır. İlk neden, büyük ülkenin üretiminde uzmanlaştığı ve ihraç ettiği malın tek üreticisi olması veya ilgili malın dünya üretiminin çok büyük bir kısmını karşılıyor olmasıdır. Bu durum sözkonusu büyük ülkenin ilgili malda monopol gücüne sahip olduğunu gösterir. İkinci neden ise sözkonusu büyük ülkenin ithal ettiği malın tek tüketicisi olmasından veya ilgili ithal malın dünya talebinin çok büyük bir kısmını yaratıyor olmasından kaynaklanmaktadır. Bu durum sözkonusu büyük ülkenin ilgili ithal malda monopson gücüne sahip olduğunu gösterir.

Dış ticaret dengesi, bir ülkenin mal ithalatı ile ihracatı arasındaki farktır. Dış ticaret dengesi, ödemeler dengesinin (bilançosunun) Cari İşlemler Hesabı içinde yer alır.

İthalat kotası ile ithalat tarifesi arasındaki fark, dış ticaretin kısıtlanmasından doğan geliri kimin elde edeceği noktasında ortaya çıkmaktadır. İthalat tarifesinde bu gelir kamu harcamalarının finansmanında kullanılmak üzere hazineye giderken ithalat kotasında ithalat lisansına sahip olan ithalatçının kasasına girmektedir.

Bir firmanın ürettiği bir ihraç malını dış pazarda, iç pazarda sattığı fiyattan daha düşük fiyata satmasına damping adı verilir. Damping bir fiyat farklılaştırmasıdır.

Gönüllü ihracat kısıtlamaları (VERs), ithalatçı ülkenin ihracatçı ülkeyi ihracat miktarını sınırlamak için ikna etmesi sonucunda uygulanan tarife dışı kısıtlamadır. Gönüllü ihracat kısıtlaması anlaşmalarıyla ihracatçılardan, monopol gücüne sahip firmalar gibi satışlarını azaltmaları ve fiyatları yükseltmeleri beklenmektedir.

Gönüllü ihracat kısıtlamaları genellikle gelişmiş ülkelerin tercih ettiği bir tarife dışı kısıtlamadır. 1960'lardan itibaren başta ABD olmak üzere çoğu gelişmiş ülke, özellikle çelik ve otomobil endüstrilerine gönüllü ihracat kısıtlaması uygulamıştır. İhracatlarını gönüllü olarak kısıtlamaları istenmiş olan ülkelerin başında ise Japonya ve Kore gelmektedir. Günümüzde gönüllü ihracat kısıtlaması uygulamaları, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuralları ile düzenlenmiştir.

F. List’in azgelişmiş ülkelerdeki genç endüstrilerin dış ticarette rekabet gücünün olamayacağını, yerli endüstrilerin gelişebilmeleri için üretimin dış rekabete getirilecek sınırlamalarla korunması gerektiğini savunan görüşü Genç / Bebek Endüstriler tezidir.

Myrdal’a ait olan, gelişmemiş ülkeler üzerinde dış ticaretin başlıca etkisinin, niteliksiz işgücü kullanılan ilkel maddeler üretimini ve dolayısıyla ihracatını uyarmak olduğunu savunan görüştür.