ULUSLARARASI İKTİSAT POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 15

Advalorem vergi, tamamlanmış malları üreten sanayi dalına koruma sağlar. Advalorem vergiler, yüksek fiyatlı imalat sanayi ürünlerine, spesifik vergilere oranla daha etkili uygulanabilir. Çünkü tek bir advalorem oran yurt içi sanayine özellikle artan fiyatlar karşısında uygun bir koruma sağlayabilir. Fiyatların hızla yükseldiği bir ortamda spesifik vergi tarifesi yürürlükte ise devletin vergi gelirinde artış olmaz. Alınan vergiler miktarlara bağlı kaldığından, fiyat hareketlerini izlemekte çok başarısızdır. Fiyat artışları sebebiyle ithalat azalmış ise devletin gümrük vergi gelirinde düşme de gözlenebilir. Advalorem vergilerde vergi matrahını oluşturan değerin belirlenmesi çok önemlidir.

GATT 1947 toplam yirmi üç ülkenin taraf olduğu bir çok taraflı bir uluslararası anlaşmadır. GATT 1947'nin amacı, üye ülkelerin yaşam standartlarını yükseltmek, istikrarlı büyüme ile kaynakların tam kullanımını sağlamak, üretimin ve uluslararası ticaretin geliştirilmesine katkı sağlamaktır. Bu doğrultuda GATT 1947'nin temel önceliği, tarife ve tarife dışı engelleri kaldırarak uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi olmuştur.

GATT 1947 uluslararası ticaret kurallarını belirlerken beş temel ilkeyi esas almıştır. Bu ilkeler günümüzde DTÖ'nün de temel ilkeleri olarak benimsenmiştir: (1) Uluslararası ticarette ayrımcılığın ortadan kaldırılması, (2) Uluslararası ticaretin serbestleştirilmesi, (3) Uluslararası ticaretin şeffaflaştırılması, (4) Uluslararası ticarette adil rekabet kurallarının benimsenmesi, (5) Uluslararası ticaretin ekonomik kalkınmayı desteklemesi ve ekonomik reformu teşvik etmesi.

Küçük ülke, tıpkı tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma gibi dünya piyasasında fiyat kabullenici durumda olan ülkedir. Diğer bir ifadeyle küçük ülke, dünya piyasasında malın dünya fiyatını etkileme gücüne sahip olmayan ülkedir. Bunun nedeni, küçük ülkenin ilgili malın ticaretinde dünya ticaret hacmini etkileyemeyecek kadar küçük bir paya sahip olmasıdır.

İthalat kotası uygulayan bir küçük ülkede, diğer tüm koşullar sabitken ithal mala olan talep arttığında yurtiçi üretim artar, toplam yurtiçi tüketim kota miktarı belli olduğu için değişmez. Devlet kotadan tarifeden elde ettiği vergi gelirini elde edemez. Üretici rantı artar. İlgili malın yurtiçi fiyatında ek bir artış ortaya çıkar.

Singapur Bakanlar Konferansı'nda gelişmiş ülkeler yatırımlar, kamu alımlarında şeffaflık, rekabet ve ticaretin kolaylaştırılması gibi yeni konuların DTÖ gündemine alınmasını talep etmişlerdir. Bu talep, mevcut ticaret düzenlemelerine bile uyum sağlamakta zorlanan az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin tepkisine neden olmuştur.

Gümrük birliklerinin ekonomik etkileri sistematik bir şekilde ilk kez Jacop Viner tarafından incelenmiştir. Viner 1950 yılında yayımlanan Gümrük Birliği Meselesi adlı kitabında gümrük birliklerinin statik etkilerini analiz etmiştir.

Tam rekabet ve serbest ticaret dünya refahının arttırılması için en iyi politikadır. Diğer bir ifade ile tam rekabet ve serbest ticaret, dünya refahının arttırılması için birinci en iyi politikadır.

Avrupa Birliği'nde Ekonomik ve Parasal Birlik, 1 Ocak 2002 tarihinde oluşturulmuş; bu tarihte Avrupa Birliği'nin ortak para birimi olan euro tedavüle girmiştir.

Gümrük vergileri yasa ile konuyorsa böyle tarifelere otonom tarife denir.

Tercihli sistem (preferential system) olarak da anılır ve sistemin birçok üyesi arasındaki ticareti teşvik etmek için düzenlenir. İngiliz Uluslar Topluluğu (Commonwealth) bu sistemi uygular.

Üç kolonlu tarife sistemlerinde üç ayrı vergi oranı vardır. Sistem çift kolonlu
tarife sistemine daha düşük oranlı bir verginin eklenmesiyle oluşur. Bu, tercihli
sistem (preferential system) olarak da anılır ve sistemin birçok üyesi arasındaki
ticareti teşvik etmek için düzenlenir. WTO üyesi olan Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) kaynaklı mallara uyguladığı tarifeler de bu gruba girer.

İthal bir otomobilin CIF (Cost, Insurance, Freight) fiyatı üzerinden %50 oranında vergi alınırsa bu advalorem, vergi ithal edilen her bir otomobil başına 5 bin TL olarak tahsil edilirse, bu spesifik gümrük vergisidir

Gümrük tarifeleri devlete önemli gelir sağlar. Gelir, gümrük tarifesi ile ithal edilen
ürün miktarının çarpımıyla bulunur.

Karma gümrük vergileri daha çok hammaddesi vergilendirilmiş mamul
mallara uygulanır. Spesifik vergi burada telafi edici vergi (compensatory duty)
niteliğindedir. Hammadde endüstrilerine vergi ile getirilen korumayı dengeler.
Advalorem vergi ise tamamlanmış malları üreten sanayi dalına koruma sağlar

Spesifik vergilerin sakıncalarına karşılık uygulanmasının kolay olması, malın fiziki birimi gibi objektif kriterlere dayanması ve anlaşmazlıklara fazla yol açmaması sebebiyle belli tür ithalatlarda tercih edilmektedir. Bu özellik advalorem vergilere ait değildir.

Baldwin’e göre belli sektörlerin korunması, üretken kaynakların yeterince etkili
dağılımına engel olur ve toplum refahında azalmalara yol açabilir. Bu sebeple
belirli bir zaman diliminde giderek hafifleyen gümrük koruması yerine, ikinci en
iyi politika (the second best policy) aracının seçilmesi ve üretim aşamasında bir
seferlik dolaysız teşvik (sübvansiyon) verilmesi daha doğrudur.

Bastable Testi’nde, gümrük korunmasından yararlanan sanayi dalının kısa sürede üretim maliyetlerinde önemli tasarruflar sağlaması ve öğrenme süresinin yüksek maliyetini azaltması gerekmektedir.Bastable, genç sanayiler argümanını serbest dış ticaretin bir istisnası olarak görmemiştir. Çünkü genç sanayilerin korunması için alınan önlemlerin yol açtığı zararlar, sağladıkları yararlardan fazla olmuştur.

ABD, 1930’lu yıllarda İtalya’dan ithal etmiş olduğu konfeksiyon ürünlerine
kota uygulamasına gitmişti.

GATT/WTO: GATT (General Agreement on Tariffs and Trade), II. Dünya Savaşı sonrasında uluslararası ticareti serbestleştirmek amacıyla imzalanmış olan Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması’dır. GATT, 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization-WTO)’nün kurulmasıyla birliktE Örgüt bünyesindeki temel anlaşmalardan biri olmuştur.